Prostaglandyny są produkowane w każdej tkance ludzkiego organizmu. Są to hormony lokalne - działają w miejscu wytwarzania lub są przenoszone do krwi, a następnie rozkładają się w ciągu kilku minut. Spełniają w organizmie silne i różnorodne funkcje. Poza zastosowaniem przy porodzie, są one mało toksycznymi wielokierunkowymi lekami, które są podawane m.in. przy leczeniu jaskry.

Działanie prostaglandyn

Funkcje prostaglandyn w ludzkim organizmie są silne i różnorodne, a także w niektórych przypadkach przeciwstawne. Zaliczają się do nich:

• pobudzanie i hamowanie skurczów mięśni gładkich: macicy, przewodu pokarmowego (pobudzenie perystaltyki jelit, tzn. wywoływanie biegunki), przewodu oddechowego (rozszerzanie mięśniówki oskrzeli) i naczyń krwionośnych;

• regulacja pracy układu pokarmowego – zahamowanie wydzielania soku żołądkowego oraz soku trzustkowego, poza tym zwiększenie wydzielania śluzu żołądkowego;

• regulacja pracy nerek; szczególnie wpływ na mezangium – element budowy ciałka nerkowego będący rodzajem tkanki łącznej zlokalizowanej między narządami;

• hamowanie zlepiania się płytek krwi i hamowanie wytwarzania się zakrzepów wewnątrznaczyniowych; oblepianie ścianek naczyń krwionośnych płytkami krwi może prowadzić do udaru mózgu lub zawału serca,

• obniżanie ciśnienia krwi – prostaglandyny rozpraszają oblepione ścianki oraz rozszerzają naczynia krwionośne, co prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi;

• pobudzenie mobilności plemników – może to zostać wykorzystane drogą naturalną – stosunek płciowy po 38. tygodniu ciąży może wpłynąć na przyspieszenie poród;

• odpowiedzialność za wywołanie i utrzymanie stanu zapalnego (mediatory stanu zapalnego) – prostaglandyny są odpowiedzialne za podwyższenie temperatury ciała, a także obrzęki i zaczerwienienie miejsc, w których została uszkodzona komórka lub tkanka; to działanie zabija wiele patogenów; hormony wysyłają także sygnał bólu do mózgu – są odpowiedzialne za nadwrażliwość uszkodzonego miejsca; aspiryna (kwas acetylosalicylowy) zmniejsza produkcję prostaglandyn, co łagodzi objawy stanu zapalnego;

• przeciwdziałanie zamknięcia się przewodu tętniczego;

• regulacja poziomu wapnia;

• regulacja pracy innych hormonów;

• kontrolowanie wzrostu komórek;

Rodzaje prostaglandyn

W organizmie człowieka znajduje się 16 rodzajów prostaglandyn. Oznacza się je literami: PGA, PGB, PGD, PGE, PGF, PGG, PGH, PGI, a także cyframi, oznaczającymi liczbę wiązań nienasyconych w łańcuchu: PGA2, PGB2, (… ), PGI2.

Zastosowanie prostaglandyn przy porodzie

Prostaglandyny są podawane ciężarnej kobiecie, która ma niedojrzałą szyjkę macicy (poniżej 5 w skali Bishopa). Dzięki hormonowi nie dochodzi do wydłużenia porodu i ograniczone stają się ewentualne konsekwencje zdrowotne u dziecka i matki. Dzieje się to przez wzrost aktywności kolagenazy, która rozbija strukturę kolagenu szyjkowego i powoduje hydratację. Hormony są podawane dożylnie lub miejscowo w postaci żelu prostaglandynowego.

Prostaglandyny podaje się ciężarnej kobiecie, jeżeli nie reaguje ona na kroplówkę z oksytocyną, która jest naturalnym hormonem pobudzającym szyjkę macicy do porodu. Żel prostaglandynowy stymuluje rozwieranie się szyjki macicy. Dodatkowym działaniem przyspieszającym poród jest ręczny masaż tego miejsca. Jeżeli żadna z tych metod nie przynosi pożądanego efektu, ginekolog nadzorujący ciążę może zalecić przebicie pęcherza płodowego lub cesarskie cięcie – są to ostateczne sposoby wywołania porodu.

Prostaglandyny nie mogą być podawane ciężarnym kobietom ze stwierdzonymi: astmą oskrzelową, jaskrą, nadczynnością tarczycy, zapaleniem jelita grubego (wrzodziejącym) lub ostrymi infekcjami.

Przyspieszenie porodu przy użyciu prostaglandyn jest ważne ze względu na prawidłowy rozwój dziecka. Noworodki urodzone po wyznaczonym terminie są dużo szczuplejsze od tych, których poród przebiegł zgodnie z przewidywaniami. Innymi problemami u noworodków urodzonych zbyt późno są dłuższe paznokcie oraz łuszcząca się skóra. Wymagają szczegółowej kontroli poporodowej, jednak ich ogólny rozwój przebiega prawidłowo.

Inne medyczne zastosowania prostaglandyn

Prostaglandyny są hormonami stosowanymi w leczeniu wielu problemów i schorzeń: jaskry; zaburzeń erekcji i rehabilitacji prącia po operacji (prostaglandyny można w tych przypadkach stosować poprzez zastrzyki aplikowane bezpośrednio do prącia lub sztyfty wkładane do cewki moczowej); choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy; choroby Raynauda (prostaglandyna rozszerza naczynia); zmian zakrzepowych i miażdżycowych kończyn dolnych oraz przetrwałego przewodu tętniczego (Botalla).

Zobacz wideo: Endokrynolog - kiedy warto udać się do tego specjalisty?