U starszych dzieci i dorosłych zazwyczaj są związane z uszkodzeniami skóry, które ustępują w ciągu kilku miesięcy. Prosaki zwykle nie są swędzące lub bolesne. Mogą jednak u niektórych osób powodować dyskomfort. Istnieją różne typy prosaków - klasyfikowane są na podstawie wieku, w którym się pojawiają, lub wywoływanych objawów.

Prosaki u niemowlaka

Prosaki u niemowląt są niebolesne, niezakaźne i bardzo powszechne - występują u około 40-50% noworodków, najczęściej na policzkach, nosie lub podbródku. Mogą pojawiać się pojedynczo lub w skupiskach. Prosaki zazwyczaj widoczne są już dzień lub 2 po urodzeniu, ale u niemowląt, które urodziły się przedwcześnie, mogą trwać przez wiele dni lub tygodni. Najczęściej ustępują samoistnie, bez jakiegokolwiek leczenia, w ciągu 2 lub 3 tygodni.

Prosaki - przyczyny

Prosaki powstają na skutek rogowacenia mieszków włosowych, przez co dochodzi do zatkania gruczołu łojowego i zbierania się wydzieliny łojowej (sebum) tuż pod skórą. Dzieli się je na:

• prosaki pierwotne - charakteryzują się cystami, które często stają się zaczerwienione i bolesne. Cysty powstają zwykle wokół powiek, czoła i narządów płciowych. Znikają samoistnie po kilku tygodniach lub miesiącach,
  
• wtórne - powstają zwykle w wyniku powierzchownego uszkodzenia skóry, np. po dermabrazji czy długotrwałej miejscowej terapii kortykosterydami. Można je zlokalizować głównie w miejscach uszkodzenia skóry,
  
• wysiewowe - pojawiają się samoistnie lub są związane z zaburzeniami genetycznymi albo autoimmunologicznymi skóry, takimi jak toczeń rumieniowaty albo liszaj płaski. Pojawiają się często nagle na twarzy (np. policzki, powieki, szczęka) i górnej części tułowia.
  

Najczęstszym powodem, dla którego prosaki występują, jest przetłuszczająca się skóra. Nadmiar sebum jest wówczas spowodowany "ciężkimi" produktami do pielęgnacji skóry twarzy (np. do demakijażu) lub włosów (np. spray do włosów, żel do włosów). Powstawanie prosaków może być również spowodowane długotrwałym nasłonecznieniem skóry czy niektórymi chorobami skóry, w szczególności porfirią skórną.

Prosaki - leczenie

W przypadku prosaków u niemowląt leczenie nie jest konieczne. U starszych dzieci i dorosłych prosaki znikają samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Chociaż są zmianą łagodną, niezakaźną, można je usunąć ze względów estetycznych. Dostępnych jest wiele metod pozwalających w sposób skuteczny pozbyć się prosaków. Leczenie polega głównie na wyłuszczeniu zmiany.

Zabiegi usuwania prosaków to:

• nakłucie i oczyszczenie zawartości prosaka - przeprowadzane jest przy użyciu sterylnej, jednorazowej igły lub skalpela, którymi usuwa się zawartość w zmianie,
  
• zabieg elektrokoagulacji - wykorzystuje energię elektryczną pod wysokim napięciem, która doprowadza do zniszczenia komórek tworzących zmianę, w efekcie kilku dniach dochodzi do jej usunięcia,
  
• krioterapia,
  
• chirurgiczne łyżeczkowanie,
  
• zabiegi przeprowadzane z użyciem laserów (głównie CO2).
  

Lekarze zalecają, aby na prosaki nie nakładać żadnych kremów ani maści, aby też nie próbować ich wyciskać ani samoistnie usuwać, ponieważ może to powodować zakażenie skóry lub powstanie trwałej blizny. Podczas usuwania w domowych warunkach zdecydowanie łatwiej dochodzi do powikłań. Najbezpieczniejszym sposobem rozwiązania problemu jest wizyta u dermatologa bądź specjalisty medycyny estetycznej. Wybierze on odpowiednią metodę usunięcia prosaków, ale także potwierdzi rozpoznanie (prosaki należy odróżnić od kaszaków, brodawek wirusowych czy włókniaków).

Prosaki - domowe sposoby

Prosaki prawie zawsze leczą się samoistnie. Istnieją jednak sposoby przyspieszenia procesu gojenia się i zapobiegania tworzeniu się nowych. Oto kilka z nich:

1. Oczyszczanie skóry - upewnij się, że codziennie myjesz twarz lub włosy delikatnymi produktami bez parabenów. Używaj środków pielęgnujących, które zawierają kwas salicylowy, cytrynowy lub glikolowy. Zbyt częste oczyszczanie lub złuszczanie może drażnić skórę, więc nie powinno się tego robić codziennie. Oczyszczaj skórę raz w tygodniu.
   
2. Stosowanie tzw. parówek na twarz - para wodna otwiera pory w skórze, dzięki czemu łatwiej jest usunąć z niej substancje zanieczyszczające.
   
3. Zastosuj maskę miodową - jest ona środkiem przeciwbakteryjnym, który może pomóc zmniejszyć stan zapalny. Zarówno bakterie, jak i stany zapalne prowadzą do podrażnienia skóry, więc maska z miodu może pomóc w walce z prosakami. Wypróbuj maskę miodową z ekstraktem z cynamonu, która może poprawić wygląd skóry. Aby ją zrobić, wymieszaj 3 lub 4 łyżki miodu z łyżeczką cynamonu. Ogrzej w kuchence mikrofalowej przez około 30 sekund. Nałóż cienką warstwę na twarz i poczuj łagodzące działanie maski przez 10 minut. Potem ją spłucz ciepłą wodą.
   
4. Użyj kremu retinoidowego - zawiera witaminę A, która jest niezbędna dla zdrowia skóry. Użyj produktu, który zawiera retinol tylko raz dziennie i zastosuj go na czystą i suchą skórę. Podczas stosowania kremu retinoidowego ważne jest, aby codziennie używać kremu przeciwsłonecznego, gdyż retinoidy sprawiają, że skóra staje się bardzo podatna na uszkodzenia spowodowane działaniem promieni słonecznych.