Powiększenie jąder jest objawem wielu chorób, które charakteryzują się wyraźnym wzrostem wielkości i objętości jądra. Konieczne jest odróżnienie powiększonego jądra od wzrostu rozmiaru moszny. Wraz ze wzrostem rozmiaru moszny w niektórych sytuacjach wielkość jądra pozostaje niezmieniona. Powiększenie jądra u mężczyzny można stwierdzić podczas badania dotykowego (palpacji) narządów moszny. Możliwe jest również uzyskanie dokładnych danych o stopniu wzrostu, a także strukturze jąder za pomocą badania ultradźwiękami. Powiększenie jednego jądra lub rzadziej obu jąder może być związane z zapaleniem, procesami nowotworowymi lub uszkodzeniem jąder.

Przyczyny powiększonego jądra

Powiększone jądra u mężczyzny mogą być wywołane przez zapalenie tkanki jąder, które zwykle występuje razem ze zmianami najądrza. Wtedy ten stan nazywa się zapaleniem jąder i najądrza. Choroba może być spowodowana niespecyficzną mikroflorą. Ekstremalnie rzadko zapalenie jądra wywołują prątki gruźlicy. Zapalenie jąder spowodowane niespecyficzną infekcją przebiega szybko i ostro. W tym czasie jądro powiększa się znacznie, skóra moszny jest przekrwiona. Powierzchnia jądra jest bardzo bolesna i napięta. Najądrze w większości przypadków jest również powiększone i bardzo bolesne. Temperatura ciała jest podwyższona, mogą wystąpić dreszcze i oznaki zatrucia. Ponadto odnotowano objawy dysurii (częstego oddawania moczu).

Jak zbudowany jest układ rozrodczy mężczyzny? Dowiesz się tego z filmu:

Rak jąder

Przyczyną powiększenia jąder u mężczyzny może być rozwój procesu nowotworowego, zarówno łagodnego, jak i złośliwego. W raku jąder powierzchnia jądra jest twarda i nierówna. Ból na początku choroby jest nieobecny. Dość często choroba jest diagnozowana przypadkowo. W takim przypadku pacjent często narzeka tylko na powiększenie jądra z jednej strony.

Zobacz także: Ból jądra - przyczyny: stan zapalny, przepuklina, żylaki

Urazy jąder

Powiększenie jądra prawego lub lewego jest często spowodowane przez wchłonięcie krwi z tkanki po odniesieniu urazu. W przypadku pęknięcia jądra może wystąpić krwawienie, a wzrost wielkości jądra jest spowodowany nagromadzeniem krwi. Rozpoznanie urazu jąder nie jest szczególnie trudne, zaś skanowanie ultradźwiękowe pozwala uzyskać dokładny obraz.

Inną przyczyną powiększonego lewego lub prawego jądra jest ich skręcenie. Skręcenie jądra może wystąpić w wyniku urazu lub w przypadku gwałtownych i nieostrożnych ruchów jądra w jamie moszny. Często stan ten może wystąpić w czasie czynności seksualnych. Podczas skręcenia jądra pojawia się naruszenie dopływu krwi. Jądro powiększa się z powodu obrzęku, palpacja jest wyraźnie bolesna. Skóra moszny może być blada lub odwrotnie – przekrwiona. Podczas skręcenia w jamie moszny tworzy się wysięk, prowadzący do powstania wodniaka (nagromadzenia płynu surowiczego w tkankach jądra). Jądro stopniowo kieruje się do góry. Przy próbie podniesienia go jeszcze wyżej, ból wzrasta (tzw. objaw Prena).

Przyczyny powiększonego jądra u dziecka

Wodniak jądra może pojawić się u chłopców. Może to być choroba wrodzona, wywołana niewchłonięciem się płynu, który otacza jądra podczas embrionalnego rozwoju płodu. Drugim powodem może być niezamknięcie się wyrostka pochwowego, stanowiącego część otrzewnej, przez którą płyn z jamy brzusznej przepływa do worka moszny. Wodniak nabyty może pojawić się w efekcie odniesionego urazu lub stanu zapalnego. Powiększeniu jądra u dziecka towarzyszy wzrost wielkości worka mosznowego z jednej strony lub dwóch stron, czasami współwystępują trudności w oddawaniu moczu. Rozpoznanie powiększenia jądra u chłopców przeprowadza lekarz pediatra lub urolog. Badanie obejmuje palpację, ultrasonografię moszny. W przypadku wodniaka jądra u chłopców leczenie chirurgiczne wykonuje się po osiągnięciu przez dziecko 2 roku życia, w tym czasie dolegliwość często znika samoistnie poprzez wchłonięcie nagromadzonego płynu.

Powiększenie jąder jest alarmującym objawem wielu chorób. Każde zwiększenie wielkości jądra (zarówno jednostronne, jak i dwustronne) wymaga wizyty u lekarza w celu zbadania. Badanie powinno obejmować ultrasonografię moszny, by określić prawdziwą przyczynę powiększenia jąder, a także ocenić stan innych narządów moszny i postawić dokładną diagnozę. Prawidłowe leczenie uzależnione jest od stanu zdrowia pacjenta oraz stopnia zaawansowania zmian, dlatego musi być dobrane indywidualnie.