Sporą część jamy ustnej zajmuje język. Wyróżnia się w nim nasadę przyczepioną do dna jamy ustnej, trzon, który jest częścią ruchomą, a także czubek. Język pokryty jest błoną śluzową, która od dołu jest gładka, natomiast od góry składa się z brodawek językowych, pełniących funkcje mechaniczne i zmysłowe. Brodawki językowe są fizjologicznym tworem obecnym u każdego zdrowego człowieka, natomiast mogą zostać objęte procesem chorobowym. Nie można mylić brodawek językowych z brodawczakiem, czyli zmianą wywołaną przez wirus HPV (Human papilloma virus).

Co to są brodawki językowe?

Brodawki językowe to twory pełniące liczne funkcje podczas jedzenia. Największe brodawki, brodawki okolone, odpowiadają za odczucie smaku. Ułożone są na granicy nasady i trzonu języka w ilości około 10. Mają dobrze rozwinięte kubki smakowe. Brodawki okolone są otoczone przez rowek, w którym uchodzą drobne gruczoły ślinowe (tzw. gruczoły Ebnera). Gruczoły te są niezbędne, by obmywać brodawki okolone z resztek jedzenie, co pozwala na lepsze odczuwanie smaków. Mają średnice około 2–3 mm, a ich liczba nie przekracza 12.

Na języku znajdują się też brodawki liściaste. Na nich również uchodzą gruczoły Ebnera. Występują w tylnej części języka. Kolejne to brodawki grzybowate, które są mniej liczne, ale za to większe. Ostatni rodzaj brodawek na języku to brodawki nitkowate. Leżą na końcu języka i na jego brzegach.

Powiększone brodawki językowe – przyczyny

Główną przyczyną powiększenia brodawek językowych jest zapalenie bakteryjne lub grzybicze. Zapalenie toczące się w jamie ustnej czy gardle może również przejść na język, wywołując zapalenie brodawek językowych. Nadmierna stymulacja brodawek przez patogeny prowadzi do ich przerostu, co może przypominać czasem nalot na języku, a nie powiększone brodawki. Brodawki językowe mogą ulec powiększeniu również pod wpływem drażniącego działania czynników mechanicznych lub chemicznych. 

Z przerostem brodawek językowych można się spotkać u osób cierpiących z powodu regurgitacji, czyli cofania się treści żołądkowej z powrotem do jamy ustnej. Kwaśny odczyn treści pokarmowej działa drażniąco na język i sprzyja zakażeniom. Osoby, które często wymiotują, mogą również mieć przerośnięte brodawki językowe. U chorych z wymiotami i odwodnieniem można zaobserwować suchy język z powiększonymi brodawkami. Powiększenie brodawek językowych może również współistnieć z niedoborami witamin z grupy B.

Powiększone brodawki z tyłu języka nie zawsze muszą być patologią. Niektórzy nagle po prostu zauważają fizjologicznie u nich występujące większe brodawki językowe.

Leczenie powiększonych brodawek językowych

W leczeniu powiększonych brodawek językowych konieczne jest działanie przyczynowe. Jeśli przyczyną powiększonych brodawek jest zakażenie, konieczna jest poprawa jakości higieny jamy ustnej i stosowanie środków miejscowo odkażających, do płukania jamy ustnej. Preparaty bakterio- lub grzybobójcze zapisane przez lekarza mogą być w formie pędzelka, którym nakłada się lek na powierzchnię języka i ogniska zapalenia. Czasami wystarczające jest płukanie jamy ustnej naparem z rumianku.

Brodawki na języku a brodawczak jamy ustnej

Brodawczak na języku nie ma nic wspólnego z fizjologicznymi brodawkami. Brodawki wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) mogą lokalizować się w każdym miejscu jamy ustnej, w tym również na języku czy pod nim. Leczenie brodawczaka polega na jego chirurgicznym usunięciu.

Jak odróżnić infekcję wirusową od bakteryjnej? Odpowiedź znajdziecie na filmie: