Polimialgia reumatyczna to jednostka chorobowa dotycząca ludzi starszych. Objawia się przewlekłym bólem i sztywnością w okolicach obręczy barkowej i miednicznej. Kobiety chorują czterokrotnie częściej. U większości osób pod pływem leczenia dochodzi do ustania objawów chorobowych, a nawroty są rzadkie. Przyczyny schorzenia nie są znane, choć wysuwa się podejrzenia odnośnie do czynników środowiskowych i genetycznych.

Przebieg naturalny polimialgii reumatycznej

Początkowo pojawia się po prostu ból w okolicach obręczy barkowej lub miednicznej. Najczęściej jest on jednostronny, dopiero później zaczyna obejmować całą obręcz. Bardzo często ból jest tak silny, że ogranicza ruchomość kończyny, a szczególnie osoby skarżą się na niemoc w jej uniesieniu. 

Kiedy dana osoba wykazuje bardzo małą aktywność fizyczną, w następstwie odczuwa sztywność nie tylko w obrębie zajętych stawów, ale w całym ciele. Ponadto osoby są stale zmęczone, osłabione, stwierdza się u nich często stan podgorączkowy. Samopoczucie cierpiących na polimialgię reumatyczną jest złe, prowadzi do utraty masy ciała i często do depresji. Niekiedy poza charakterystyczną lokalizacją bólu, mogą zostać zajęte inne stawy, np. kolanowe, a rzadko też mniejsze stawy rąk czy stóp.

Kiedy rozpoznaje się polimialgię reumatyczną?

Aby rozpoznać polimialgię, dana osoba musi spełniać kilka kryteriów. Pierwszym jest wiek – ta jednostka chorobowa raczej nie dotyczy osób poniżej 50. roku życia. Kolejną przesłankę stanowi ból o określonej lokalizacji – w obręczy barkowej i biodrowej, a także szyi. Aby to kryterium zostało spełnione, ból musi pojawić się w dwóch z tych trzech wspomnianych lokalizacji. Poza tym w wywiadzie lekarz musi usłyszeć o porannej sztywności trwającej co najmniej godzinę. Kiedy te trzy mierniki zostają spełnione, dodatkowo sprawdzamy OB – powinno wynosić co najmniej 40. Decydującym sprawdzianem jest oczywiście wykluczenie innych chorób dających podobne objawy, a także stwierdzenie, że objawy szybko ustępują po podaniu prednizonu.

Inne badania wykorzystywane w diagnostyce polimialgii reumatycznej

Badania obrazowe niewiele wnoszą, choć oczywiście w obrazie USG lub rezonansu magnetycznego można stwierdzić zapalenie stawów.

W badaniach laboratoryjnych można sprawdzić poziom OB i białka ostrej fazy (CRP), które wzrastają ze względu na obecny w stawach stan zapalny. Badanie fibrynogenu również jest wskaźnikiem korelującym ze stanem zapalnym stawów, nawet lepszym niż OB i CRP. Dodatkowo można stwierdzić wzrost poziomu fosfatazy zasadowej.

Badanie płynu stawowego w zajętych stawach potwierdzi toczący się w nich proces zapalny.

Leczenie polimialgii reumatycznej

Całkowity czas leczenia to mniej więcej rok od wdrożenia terapii. Podstawą są glikokortykosteroidy (GKS), a konkretnie prednizon. Powoduje on zniesienie bólu już w ciągu kilku dni. Do 2–4 tygodni leczenia ból i sztywność powinny ustąpić, natomiast wskaźniki stanu zapalnego (OB, CRP) mogą utrzymywać się na podwyższonym poziomie jeszcze przez pewien czas. 

Jeśli po dłuższym czasie nie udaje się uzyskać całkowitej remisji, czyli zniesienia objawów i wyrównania wskaźników zapalnych, należy zweryfikować rozpoznanie i zwiększyć dawki leków. Kiedy osiągnie się całkowitą remisję, nie powinno się nagle odstawiać leków. 

Dawki prednizonu zmniejsza się stopniowo i obserwuje, czy remisja choroby jest utrzymana. Jeżeli podczas stopniowego zmniejszania dawek dojdzie do nawrotu objawów, należy jak najszybciej wrócić do wyjściowych wartości leku i ponownie dążyć do ich zmniejszania przez okres 4–8 tygodni.

Na co zwrócić uwagę w celu kontroli skuteczności leczenia?

Przede wszystkim ocenia się ewentualne występowanie bólu w skali 0–10 (0 – brak bólu; 10 – silny ból). Ponadto należy zwracać uwagę na czas trwania sztywności porannej, stopnia unoszenia kończyny, a także spadek wskaźników zapalnych w badaniach laboratoryjnych.

Dieta w polimialgii reumatycznej

Leczenie niefarmakologiczne ma bardzo duże znaczenie. Jest nieodłącznym elementem terapii i stosowania leków. Podstawę stanowi prawidłowe odżywianie. Dieta powinna dostarczać wszystkie potrzebne mikroelementy. Głównie dotyczy to oczywiście kości, jednak w przypadku chorób stawów dieta nie pozostaje bez znaczenia. Osoby otyłe powinny jak najszybciej postarać się o zredukowanie masy ciała, ponieważ nadwaga i nadmierne obciążenie układu kostno-stawowego dodatkowo nasila objawy bólowe i utrudnia proces leczenia.

Polimialgia reumatyczna – rehabilitacja i fizjoterapia

Fizjoterapia może być wprowadzona po usunięciu stanu zapalnego. Ćwiczenia mają na celu zwiększyć ruchomość i zmniejszyć odczuwanie bólu.