Plazmafereza jest zabiegiem polegającym na pobraniu pewnej ilości krwi, rozdziale elementów komórkowych od osocza i reinfuzji (zwróceniu) krwi do organizmu. Plazmafereza lecznicza ma na celu usunięcie niektórych niechcianych elementów z krwi w postaci autoprzeciwciał, kompleksów autoimmunologicznych, enzymów, białek, czynników krzepnięcia czy czynników prozapalnych. Plazmafereza może jednak zostać wykorzystana celem późniejszej produkcji preparatów osoczowych. Zabieg ma dość szerokie zastosowanie, uznany jest za procedurę bezpieczną pod warunkiem zastosowania właściwych zasad przeprowadzania. Niesie również niewielki odsetek powikłań.

Czym jest plazmafereza?

Plazmafereza to termin wywodzący się od greckiego słowa apheresis, czyli ‘oczyszczenie’. Plazmafereza jest zabiegiem polegającym na oddzieleniu elementów komórkowych krwi od osocza po wcześniejszym pobraniu krwi. Później oddzielone elementy krwi są zwrócone do organizmu drogą reinfuzji. Zabieg przypominający plazmaferezę był wykonywany już na początku XX wieku. Aktualnie wykorzystuje się specjalistyczne aparaty do jej przeprowadzenia.

Plazmafereza lecznicza a preparatywna

Wyróżnia się dwa rodzaje zabiegów w typie plazmaferezy. Plazmafereza preparatywna polega na pozyskiwaniu z krwi dawcy preparatów, które mogą zostać wykorzystane w celach leczniczych u innych ludzi. Pozyskuje się tą drogą osocze czy inne preparaty krwiopochodne. Plazmafereza preparatywna nie jest zwykłym oddaniem krwi. Dawca bowiem oddaje krew żylną, a dalej zwrotnie jest ona przetaczana do innej żyły. Kiedy krew jest poza jego organizmem, specjalna aparatura dokonuje wyizolowania osocza, natomiast pozostałe elementy krwi wracają do krążenia dawcy. Nie jest więc to zabieg tak obciążający jak w przypadku oddania pełnej krwi. Plazmaferezę preparatywną można wykonać raz na 4 tygodnie. Plazmafereza lecznicza natomiast wykonywana jest celem leczenia pacjenta, u którego wykonuje się zabieg. W tym celu również przeprowadza się 2 wkłucia dożylne. Jednocześnie w procesie plazmaferezy konieczne jest uzupełnianie pacjentowi płynów, aby zrekompensować utracone osocze. Metod wykonania plazmaferezy leczniczej jest wiele. Mają na celu wyeliminowanie z krwi pacjenta niepożądanych elementów morfotycznych. Jedna z nowych metod to plazmafereza immunoabsorpcyjna, która polega na frakcjonowaniu osocza i pobraniu tylko określonych jego frakcji. Dzięki temu pacjent nie ma wyraźnych strat osoczowych i nie wymaga uzupełnienia płynami.

Jakie funkcje pełni krew? Z czego się składa? Dowiecie się tego z filmu:

Plazmafereza – wykorzystanie w neurologii i innych specjalizacjach

Istnieje szereg chorób, w których plazmafereza może znaleźć zastosowanie terapeutyczne czy ratujące życie. Plazmafereza wykorzystywana jest w wielu specjalizacjach, w tym w neurologii, reumatologii, nefrologii, hematologii. Standardowe zastosowanie plazmaferezy to m.in.:

• miastenia,
  
• zakrzepowa plamica małopłytkowa,
  
• zespół Goodpasture’a z przeciwciałami przeciwbłonowymi,
  
• zespół Guillaina-Barrego,
  
• przewlekła i ostra zapalna polineuropatia demielinizacyjna.
  

Plazmafereza stanowi leczenie wspomagające wielu schorzeń, takich jak: układowe zapalenie naczyń, rodzinna hipercholesterolemia, ostra niewydolność nerek przy szpiczaku. Dotychczas nie potwierdzono skuteczności plazmaferezy w leczeniu stwardnienia rozsianego, zatrucia, twardziny układowej czy niedokrwistości aplastycznej.

Do czego można wykorzystać osocze bogatopłytkowe? Dowiesz się tego z naszego filmu:

Plazmafereza a powikłania

Plazmafereza, podobnie jak każda inna procedura medyczna, obarczona jest ryzykiem reakcji niepożądanych. Mimo że w większości przypadków plazmafereza przebiega bez powikłań i uznana jest za bezpieczną procedurę, to jednak zdarzają się przypadki wystąpienia następujących działań niepożądanych:

• zaburzenia oddychania,
  
• zblednięcie skóry,
  
• osłabienie,
  
• spadek ciśnienia tętniczego,
  
• reakcje alergiczne,
  
• wymioty i nudności,
  
• zawroty głowy,
  
• podwyższenie temperatury ciała,
  
• zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej,
  
• zaburzenia krzepnięcia,
  
• zakażenia oportunistyczne.
  

Podczas plazmaferezy może dojść do usunięcia z osoczem niektórych czynników odpowiedzialnych za immunologiczne reakcje, np. kompleksów immunologicznych czy cytokin. Jednak po zabiegu dochodzi do bardzo szybkiej regeneracji tych ubytków, co nie pociąga za sobą żadnych konsekwencji ze strony układu immunologicznego. Może się zdarzyć, że osoby bardzo często poddawane plazmaferezie mogą mieć przejściową limfocytopenię, czyli spadek poziomu limfocytów, jednak nie ma jasnych danych odnośnie do rzeczywistego ryzyka powikłań z tym związanych. Wielokrotni dawcy osocza są obarczeni wystąpieniem choroby zakrzepowo-zatorowej, ponieważ po wielu zabiegach plazmaferezy może dojść do wzrostu niektórych czynników krzepnięcia.