Nieoperacyjne sposoby leczenia, czyli fizjo- i farmakoterapia, stanowią pierwszą linię walki z zatrzaskującym palcem. W przypadku ich niepowodzenia zalecana jest interwencja chirurgiczna, uwalniająca objęte zapaleniem i zablokowane ścięgno, przywracająca gładką ruchomość struktur kurczliwych. Rokowania zatrzaskowego palca są pomyślne.
Co oznacza sformułowanie "palec zatrzaskujący"?
Palec zatrzaskujący, znany także jako zatrzaskowy, przeskakujący czy strzelający, to schorzenie wynikające z przebytego stanu zapalnego pochewek ścięgnistych i troczków zginaczy palców dłoni, czyli struktur odpowiedzialnych za ruch zgięcia. Zjawisko prowadzi do upośledzenia poślizgu ścięgna, co przekłada się na pogorszenie lub zablokowanie zdolności motorycznych palców, oraz do rozwinięcia się dolegliwości bólowych. Zatrzaskujący palec dotyczy głównie osób po 40. roku życia. Etiologia jego powstawania nie jest jednoznaczna. Jako czynniki sprzyjające powstawaniu zapalenia wymienia się przeciążenia mięśni rąk powstałe na skutek długotrwałego powtarzania czynności. Dotyczą one np. informatyków czy redaktorów stale operujących myszką i piszących na klawiaturze. Ponadto ryzyko pojawienia się zatrzaskowych palców zwiększają urazy mechaniczne w obrębie dłoni oraz choroby reumatyczne o podłożu autoimmunologicznym. Palec zatrzaskujący może stanowić również efekt wady wrodzonej. W celu przywrócenia sprawności ręki i zatrzymania dokuczliwych objawów niezbędna jest terapia przeciwzapalna i rehabilitacja usprawniająca.
Palec zatrzaskujący – jak wygląda leczenie?
Leczenie zatrzaskującego palca przewiduje wiele metod zachowawczych, takich jak rehabilitacja ruchowa czy fizykoterapia. Uzupełnieniem kuracji jest farmakoterapia doustna bądź wykorzystująca miejscowe iniekcje sterydowe pochewki i ścięgna w przypadku bardziej zaawansowanej postaci choroby. W sytuacji niepowodzenia leczenia nieinwazyjnego zalecana jest interwencja chirurgiczna. Operacje mają na celu odbarczenie zginaczy palców i przywrócenie gładkiej ruchomości tkanek kurczliwych. Rokowania w zakresie leczenia palca zatrzaskowego są pomyślne.
Fizjoterapia palca zatrzaskowego
Rehabilitacja palca zatrzaskowego szczególnie polecana jest, kiedy nie występują objawy zatrzymania ruchów palca, dolegliwości nie trwają dłużej niż 6 miesięcy oraz w przypadku zajęcia przez stan zapalny od 1 do 3 palców. Terapia zachowawcza oznacza m.in.:
- odpoczynek, szczególnie tymczasową rezygnację z aktywności ruchowej dłoni lub ograniczenie jej, zmniejszenie obciążeń chorej ręki, unikanie prac ręcznych;
- unieruchomienie ortezą, która ogranicza wykonywanie ruchów palcami trzaskającymi, dzięki czemu minimalizuje dolegliwości bólowe oraz chroni palce przed urazami mechanicznymi;
- kinesiotaping, czyli dynamiczne plastrowanie odciążające zajęte stawy i tkanki miękkie, prowadzące do odbarczenia zastoju limfatycznego, obniżenia miejscowego ciśnienia śródtkankowego oraz zwiększenia przestrzeni pomiędzy ściśniętymi strukturami kolagenowymi;
- fizykoterapię przeciwzapalną i przeciwbólową, np. laseroterapię, elektroterapię czy zimne i ciepłe okłady;
- ćwiczenia ruchowe, czyli kinezyterapię, jednak dopiero po ustąpieniu ostrej fazy zapalnej. W takiej sytuacji zaleca się ćwiczenia ręki o charakterze czynnym i w odciążeniu. Warto również pamiętać o treningu pozostałych odcinków kończyny górnej, szczególnie przedramienia, gdzie zajęte stanem zapalnym zginacze palców mają swój przyczep początkowy.
Palec zatrzaskujący – leczenie operacyjne
Radykalną formę terapeutyczną palca zatrzaskowego stanowi leczenie operacyjne. Zabieg wykonywany jest, jeśli dotychczasowe leczenie zachowawcze nie przyniosło wystarczających efektów, stan zapalny obejmuje kilka palców i trwa ponad 6 miesięcy. Operacja na palec zatrzaskujący polega na przecięciu troczka, co przywraca zdolność swobodnego przesuwania się ścięgna w pochewce podczas ruchu zgięcia. Procedura prowadzona jest w warunkach ambulatoryjnych po podaniu znieczulenia miejscowego. Zabieg trwa około 30 minut. Przebieg interwencji chirurgicznej może różnić się w przypadku pacjentów obciążonych dodatkowo innymi chorobami, np. reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS). Zatrzaskujący palec po operacji wymaga rehabilitacji. Rekonwalescencja pooperacyjnej wynosi 5–6 tygodni. Fizjoterapia zachowawcza na tym etapie zaleca przede wszystkim:
- odciążenie kończyny górnej w ortezie, np. temblaku;
- elewację operowanej ręki w trakcie odpoczynku, np. poprzez ułożenie na poduszce na poziomie wyższym względem łokcia i barku;
- pielęgnację blizn poprzez lekkie masowanie miejsca po rozcięciu skóry z neutralnym środkiem poślizgowym, takim jak wazelina czy ciekła parafina. Tego typu zabiegi można wprowadzić po zrośnięciu się blizny i usunięciu lub wchłonięciu się szwów;
- ćwiczenia ruchowe już na kilka dni po operacji.
Zobacz wideo: Budowa i funkcje układu kostnego
Bibliografia:
1. Kruczyński J., „Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja”, PZWL, Warszawa 2015.
2. Waldman S.D., „Atlas zespołów bólowych”, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009.