Ospa wietrzna jest wywoływana przez pierwotne zarażenie wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Jej najbardziej charakterystycznym objawem jest wysypka, występująca głównie w okolicach tułowia i twarzy. Wirus powodujący ospę wietrzną jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży.

Ospa wietrzna u dorosłych

Ospa wietrzna jest chorobą rozprzestrzenioną na całym świecie. Każdego roku odnotowuje się ok. 60 mln nowych zachorowań. W głównej mierze ospę przechodzą dzieci w wieku wczesnoszkolnym – najczęściej nie wiąże się ona wtedy z poważnymi powikłaniami. Ospa wietrzna u niemowląt i dorosłych z reguły ma zdecydowanie cięższy przebieg. Zakaźność jest bardzo wysoka. Szczególnie narażeni są domownicy chorego. Choroba pozostawia odporność na całe życie i zdecydowana większość osób dorosłych jest seropozytywna – ma przeciwciała, które zapobiegają zakażeniu.

Ospa wietrzna: objawy

Objawy ospy wietrznej u dorosłych są takie same, jak u dzieci. Zazwyczaj pierwsze z nich obserwuje się po 2 tygodniach od kontaktu z osobą chorą. Przypominają zwyczajne przeziębienie i często są z nim mylone. Należy do nich gorączka, ogólne osłabienie, nieżyt nosa, bóle mięśni, gardła i stawów oraz głowy. Po 1–2 dniach dołącza do nich podstawowy objaw ospy wietrznej, czyli wysypka. Początkowo przybiera formę plamek, następnie przeobraża się w grudki, po kilku dniach w pęcherzyki, a na końcu w krosty, które w końcu wysychają i formują strupki. Po ich odpadnięciu na powierzchni skóry mogą pozostać drobne przebarwienia, a niekiedy także blizny. W niektórych przypadkach liczba wykwitów jest bardzo niska i ledwie zauważalna, w innych może obejmować znaczną część ciała. Zwykle w czasie choroby obserwuje się kilka cyklów wysypki. Ospa wietrzna trwa zwykle ok. 2 tygodni.

Ospa wietrzna: leczenie

Ospę rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego, dodatkowe badania przeprowadza się u kobiet w ciąży i osób z obniżoną odpornością. W większości przypadków podejmuje się jedynie leczenie objawowe – podaje się środki przeciwgorączkowe, w razie potrzeby przeciwbólowe, a w celu łagodzenia świądu – leki przeciwhistaminowe. Jeżeli istnieje ryzyko wystąpienia powikłań, stosuje się leczenie przyczynowe. Pacjentom zaleca się odpoczynek i ograniczenie kontaktów z innymi ludźmi w celu redukcji możliwości zakażenia. Ważne jest także utrzymywanie odpowiedniej higieny – zmiany skórne nie powinny być zasypywane pudrem, ulgę przynoszą kąpiele, można dodać do nich środek odkażający lub sodę oczyszczoną. Krostek nie wolno rozdrapywać, aby nie dopuścić do zaognienia zmian. Aby ułatwić gojenie, należy zakładać przewiewne ubrania, wykonane z naturalnych materiałów.

Powikłania po ospie wietrznej

W większości przypadków ospa wietrzna przebiega w sposób łagodny. Sporadycznie prowadzi jednak do poważnych powikłań. Szczególnie są na nie narażeni dorośli, zwłaszcza kobiety w ciąży oraz osoby o obniżonej odporności. Najczęstszym powikłaniem są bakteryjne zakażenia wykwitów skórnych – powstają ropnie i róże, może dojść nawet do paciorkowcowego lub gronkowcowego zespołu wstrząsu toksycznego lub sepsy (rzadko).

Pierwszymi objawami nadkażenia są zaczerwienienie okolic zmian oraz powracająca gorączka. Infekcje bakteryjne wykwitów mogą pozostawić nieestetyczne blizny. Dosyć częstym powikłaniem ospy wietrznej jest zapalenie płuc, do którego dochodzi w ciągu kilku dni od pojawienia się wysypki. Powodem do niepokoju są nasilające się duszności, gorączka, kaszel oraz bóle w klatce piersiowej. Ospa wiąże się również z powikłaniami natury neurologicznej. Należą do nich m.in. zapalenie mózgu, zespół ataksji móżdżkowej, czasami także aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i porażenie nerwów czaszkowych. Choroba może prowadzić do zapaleń wątroby, mięśnia sercowego, stawów, kłębuszkowego zapalenia nerek i małopłytkowości.

VZV wywołuje zarówno ospę wietrzną, jak i półpaśca. Wprawdzie po zachorowaniu na ospę nabywa się na nią odporność (chociaż wśród nielicznych chorych może dojść do ponownego wystąpienia jej objawów), jednak sam wirus pozostaje w organizmie w formie utajonej i w okresach spadku odporności może wywołać półpaśca. Obie choroby wiążą się z podobnymi symptomami. Na początku półpaśca obserwuje się osłabienie, gorączkę, nieżyt nosa i ból gardła, w ciągu kilku dni dołącza do nich dokuczliwy ból, a następnie wysypka w formie pęcherzy, które następnie zasychają i zmieniają się w strupki. Są one położone wzdłuż przebiegu nerwów. Nerwobóle mogą utrzymywać się długo po ustąpieniu objawów, sama choroba ma natomiast tendencję do nawracania.

Zobacz wideo: Ospa wietrzna a ospa prawdziwa - różnice