Osłabienie mięśni to pojęcie obejmujące szereg objawów o różnym nasileniu. Charakteryzuje się zmniejszeniem właściwej siły mięśniowej, jednak może przebiegać jako niewielkie osłabienie mięśni bądź jako poważny niedowład. Tak czy inaczej w patomechanizmie osłabienia mięśni dochodzi do zaburzenia ich kurczliwości, a co za tym idzie, chory ma problem z wykonywaniem różnych czynności. Bardzo szybko się męczy, nawet przy podstawowych aktywnościach.

Jakie są przyczyny osłabienia mięśni?

Osłabienie siły mięśniowej może mieć różne przyczyny. Najczęściej w pierwszej kolejności po zgłoszeniu takiego objawu przez chorego lekarz skłania się ku zaburzeniom neurologicznym. Jednak osłabienie mięśniowe może wynikać także z chorób układowych. Osłabienie mięśni to bardzo złożony pod kątem patomechanizmów problem kliniczny. Ze względu na przyczynę choroby inny jest mechanizm powstania tego objawu. Czasami osłabienie mięśni jest efektem patologii toczącej się w samym mięśniu, a nie poza nim.

Osłabienie mięśni zawsze należy różnicować z powszechnym objawem, jakim jest osłabienie ogólne organizmu. Chorzy często ogólną męczliwość i osłabienie określają mianem osłabienia mięśni i stawów, co nie zawsze jest tożsame. Ponadto innym zupełnie zjawiskiem, nie patologicznym, jest osłabienie mięśni u osób po intensywnym wysiłku fizycznym. U nich spadek wydolności mięśni nie jest absolutnie zaburzeniem neurologicznym. W praktyce klinicznej bierze się pod uwagę objawy, które mają przełożenie na upośledzone funkcjonowanie chorego. Jeśli jednak w badaniu stwierdzi się osłabienie siły mięśniowej, z pewnością jest to przejaw choroby. Uogólniony spadek siły mięśniowej o charakterze niedowładu może być odzwierciedleniem chorób układu nerwowego. Do głównych przyczyn zalicza się tu choroby nerwów obwodowych, czyli polineuropatie, jak również choroby nerwowo-mięśniowe, jak miastenia, czy też bezpośrednie schorzenia mięśni, czyli np. zapalenie wielomięśniowe.

Do innych przyczyn uogólnionego osłabienia mięśni zalicza się:

• alkohol,
  
• leki,
  
• toksyny,
  
• niedobory elektrolitowe,
  
• zakażenia (botulizm, tężec, włośnica).
  

Czasem jednak zjawisko osłabienia siły mięśniowej dotyczy jedynie pojedynczych mięśni. Wtedy np. dochodzi do osłabienia mięśni jednej ręki czy nogi. Taka sytuacja ma miejsce przy uszkodzeniach bądź uciskach splotów i korzeni nerwowych, a także przy uszkodzeniach pojedynczych nerwów. Inne zjawiska obejmujące osłabienie siły mięśniowej to hemiplegia, czyli niedowład połowiczy, a także paraplegia, czyli osłabienie mięśni nóg. W przypadku hemiplegii częstą przyczyną jest udar mózgu.

Osłabienie siły mięśniowej – co robić?

Jeśli osłabienie mięśni dotyczy całej połowy ciała, obejmuje mięśnie rąk i nóg, a dodatkowo obserwuje się opadanie kącika ust, zaburzenie przytomności czy niewyraźną mowę, konieczne jest natychmiastowe wezwanie pogotowia ratunkowego, ponieważ takie objawy wskazują na udar mózgu. Jeśli natomiast objawy osłabienia mięśni utrzymują się jakiś czas, nie nasilają się znacząco, nie towarzyszą im inne niepokojące symptomy, interwencja medyczna nie musi być aż taka pilna, co nie oznacza, że należy odwlekać w czasie przeprowadzenie diagnostyki.

Diagnostyka osłabienia siły mięśniowej

Podstawą diagnostyki i właściwego rozpoznania jest zawsze wywiad lekarski. Ponadto w przypadku osłabienia mięśni lekarz przeprowadza badanie neurologiczne. Udając się na wizytę z powodu osłabienia mięśni, warto wcześniej zastanowić się, przy jakich czynnościach ten objaw się pojawia, czy są pory dnia, w jakich to osłabienie się nasila, czy w rodzinie występowały podobne przypadki, a także czy towarzyszą temu inne objawy, np. opadanie powieki czy ból. Lekarz z pewnością o to zapyta, a im precyzyjniejsze są objawy, tym łatwiejsze postawienie wstępnego rozpoznania i właściwe ukierunkowanie badań i dalszej diagnostyki.

W badaniu neurologicznym lekarz zwraca szczególną uwagę na odruchy głębokie, sprawdzane za pomocą młoteczka neurologicznego i siłę mięśniową. Często konieczne jest wykonanie badania elektromiograficznego (EMG) i sprawdzenie przewodnictwa nerwowego. Przy podejrzeniu udaru mózgu konieczne jest wykonanie badań obrazowych, np. tomografii komputerowej (TK). Nierzadko wykonuje się badanie krwi, sprawdzenie poziomu elektrolitów i enzymów mięśniowych, takich jak kinaza kreatynowa.