Operacja na jelicie cienkim lub grubym to poważny, obciążający organizm zabieg. Niezbędne znieczulenie ogólne, rozległe manipulacje, otwarcie przewodu pokarmowego i intensywna farmakoterapia zabezpieczająca przed zakażeniami bakteriami jelitowymi wywołują stres, który w okresie pooperacyjnym powoduje dysfunkcję pracy jelit. Właściwa dieta zapobiega powikłaniom i przyspiesza powrót do normalnego stanu.

Zobaczcie, jak rozpoznać, że jelito grube choruje:

Operacje jelita cienkiego i grubego – przyczyny i rodzaje

Decyzje o otwarciu brzucha i wykonaniu operacji na jelicie cienkim lub grubym podejmuje się najczęściej na podstawie 1 z 3 wskazań. Są nimi:

• rozpoznany nowotwór jamy brzusznej (najczęściej jelita grubego, choć może to być inny guz tego obszaru, naciekający lub uciskający jelito),
  
• niedrożność jelit o typie porażennym lub mechanicznym,
  
• zapalenie otrzewnej.
  

Ostatnie 2 wskazania są stanami bezpośredniego zagrożenia życia i decyzję o zabiegu podejmuje się w trybie nagłym.

Niedrożność jelit to zespół zatrzymania pasażu jelitowego, który pojawia się zwykle w przebiegu zatkania światła jelita (przez np. guz nowotworowy jelita lub sąsiadującego narządu), wgłobienie, skręt albo zadzierzgnięcie jelita (w zrostach pooperacyjnych lub pozapalnych albo otworach przepukliny).

Zapalenie otrzewnej jest ostrym stanem spowodowanym najczęściej przez powikłane zapalenie wyrostka robaczkowego lub pęcherzyka żółciowego, perforację wrzodu żołądka, ostre zapalenie trzustki, urazy albo problemy ginekologiczne (skręt jajnika, pęknięcie torbieli, ciąża pozamaciczna i wtórny krwotok). Wtórnym zjawiskiem jest pojawiająca się w przebiegu choroby porażenna niedrożność jelit, wynikająca z nagromadzenia substancji toksycznych i endogennych mediatorów zapalenia hamujących perystaltykę.

Najczęściej wykonywanym na jelicie zabiegiem jest usunięcie wyrostka robaczkowego (appendektomia). Choć potocznie uważa się tę operację za banalną, w przypadkach o rozwiniętym przebiegu może dochodzić nawet do zapalenia otrzewnej, perforacji jelita lub niedrożności spowodowanych przez zrosty wynikające z przewlekającej się choroby.

Konieczność usunięcia określonego odcinka jelita może wynikać z pozapalnej perforacji, obecności guza, zatoru w naczyniach krezkowych, skrętu, wgłobienia lub zadzierzgnięcia połączonego z odcinkową martwicą. W przypadku jelita cienkiego usuwa się jak najkrótszy fragment. Jeśli niezbędna jest resekcja części jelita grubego, wykonuje się najczęściej tzw. hemikolektomię, czyli prawo- lub lewostronne usunięcie połowy okrężnicy. W przypadku dolnych odcinków przewodu pokarmowego (esicy i odbytnicy) sposób wykonania zabiegu dostosowuje się indywidualnie do stanu miejscowego. Przewlekłe stany zapalne jelit w przebiegu chorób układowych (np. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, czyli choroby Leśniowskiego-Crohna) mogą wymagać kolektomii (wycięcia całej okrężnicy).

Jeśli guz jelita nie pozwala na usunięcie całej zmiany, wykonuje się często zespolenia omijające. Zabieg polega na połączeniu odcinka jelita znajdującego się przed i za guzem. Dzięki temu eliminuje się możliwość niedrożności przewodu pokarmowego.

W przypadku niektórych zabiegów w celu zapewnienia prawidłowego gojenia niezbędne jest czasowe wyłonienie jelita na powierzchnię powłok brzucha i wytworzenie tzw. stomii (otworu, przez który treść pokarmowa jest wydalana na zewnątrz). O ile przebieg pooperacyjny jest prawidłowy, stomię likwiduje się w trakcie kolejnej operacji, przywracając naturalny pasaż jelitowy. Zespolenie tego typu wytwarza się też na stałe u chorych z nieoperacyjnymi nowotworami odbytnicy i esicy, aby uchronić ich przed niedrożnością.

Nieswoiste choroby jelit - co je wywołuje? Jak je leczyć? Odpowiedź na filmie:

Dieta po operacji jelita

We wczesnym okresie pooperacyjnym jelita są najczęściej w stanie porażenia i perystaltyka wraca stopniowo w ciągu kilku dni. Przez ten okres chory jest odżywiany pozajelitowo i tylko w minimalnym stopniu wdraża się u niego dietę płynną. W pierwszych dobach odżywiania doustnego wskazana jest dieta kleikowa. Kolejnym etapem (wdrażanym dopiero po pojawieniu się pierwszego stolca) jest stosowanie diety papkowatej. Celem jest dostarczenie choremu wartościowego pokarmu przy jednoczesnym oszczędzaniu jelit. Dieta po operacji jelita cienkiego lub grubego musi być lekkostrawna i stymulować prawidłową motorykę jelit.

Zaleca się, by jadłospis zawierał następujące elementy (początkowo zmiksowane, a w późniejszej fazie rozdrobnione):

• zupy z chudym mięsem,
  
• kasze, makarony,
  
• jajka,
  
• chude ryby,
  
• produkty mleczne (o ile zawarta w nich laktoza nie powoduje objawów nietolerancji),
  
• warzywa (w tym ziemniaki) i niektóre owoce.
  

Powinno unikać się podawania większych ilości tłuszczów, słodyczy, produktów strączkowych i kapustnych oraz dań smażonych, soków owocowych, a także owoców zawierających wiele cukrów, np. jabłek lub winogron. Niewskazane są produkty mocno pobudzające pracę jelit oraz zawierające dużą ilość błonnika, np. pieczywo razowe, grube kasze, potrawy ostre lub słone.

Indywidualna obserwacja chorego pozwala na dobranie optymalnej dla niego diety. Objawy nietolerancji niektórych pokarmów (wzdęcia, biegunki) powinny być wskazaniem do czasowego ich odstawienia. Próby podawania ich można ostrożnie ponawiać w późniejszym okresie, kiedy jelita zaadaptują się do nowej sytuacji. Odpowiednimi zmianami składu pożywienia można regulować motorykę jelit i rytm wypróżnień w zależności od potrzeb.

Zobaczcie także, jak zbudowany jest układ pokarmowy: