Operacja biodra wykonywana jest w znieczuleniu lędźwiowym lub ogólnym. Ten poważny zabieg pozwala na przywrócenie sprawności, ale wymaga długotrwałej rehabilitacji i dostosowania trybu życia do nowych warunków.

Budowa stawu biodrowego

Staw biodrowy jest jednym z największych stawów organizmu. Od jego sprawności zależy utrzymanie właściwej postawy oraz poruszanie się. Staw biodrowy ma budowę kulistą – współpracują w nim dwie powierzchnie: miseczkowate zagłębienie w obrębie kości biodrowej, tzw. panewka, oraz głowa kości udowej. Dzięki kształtowi obu części człowiek uzyskuje w biodrze duży zakres ruchów, takich jak:

• zginanie i prostowanie,
  
• odwodzenie (ruch kończyną dolną w bok) i przywodzenie,
  
• rotacja zewnętrzna i wewnętrzna uda.
  

Warto wiedzieć: Staw biodrowy – budowa. Skąd się bierze ból w pośladku lub pachwinie?

Operacja biodra – wskazania

Najczęstsze wskazanie do operacji biodra to zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu. Przewlekły proces zapalny, przeciążanie stawu czy przebyty uraz mogą być przyczyną powstawania wyrośli kostnych, które ograniczają ruchomość i drażnią okoliczne tkanki. Jednocześnie zużywające się i niszczejące z czasem chrząstki stawowe sprawiają, że dochodzi do nasilenia zmian zwyrodnieniowych. Kolejnym powodem są mikrourazy elementów kostnych i chrzęstnych stawu, wynikające z powtarzającego się przeciążenia albo z osłabienia struktur kostnych wskutek odwapnienia (osteoporozy).

Kolejną grupę wskazań stanowią uszkodzenia spowodowane ostrymi urazami. Należą do nich:

• skomplikowane urazy sportowe,
  
• wypadki komunikacyjne,
  
• złamania szyjki kości udowej (częste np. u ludzi starszych),
  
• deformacje i miejscowe zniszczenie kości przez guz nowotworowy.
  

Operacja biodra a endoproteza

Podstawową metodą operacyjnego leczenia powyższych zmian w obrębie stawu biodrowego jest wszczepienie endoprotezy (tzw. alloplastyka stawu biodrowego). Zabieg ten pozwala na zastąpienie syntetycznym, odpowiednio dobranym elementem jednej lub obu części tworzących powierzchnię stawową. Obecnie wykorzystywane endoprotezy zbudowane są z materiałów takich jak metal (np. tytan), różnego typu tworzywa sztuczne oraz materiały ceramiczne.

Zobaczcie, jak wygląda operacja wszczepienia endoprotezy barku:

Operacja biodra – przebieg zabiegu

Operacja biodra wykonywana jest w znieczuleniu nadoponowym (zapewniającym znieczulenie od pasa w dół) lub niekiedy w znieczuleniu ogólnym. Trudno odpowiedzieć na pytanie, ile trwa operacja biodra. Zależy to od stanu ogólnego pacjenta, przyczyny zwyrodnienia stawu, rodzaju anestezji, typu wszczepianej endoprotezy oraz zakresu uszkodzeń stawu biodrowego i okolicznych tkanek przed operacją. Zwykle zabieg trwa od 2 do 4 godzin.

Po odsłonięciu stawu i otwarciu jego torebki dokonuje się najczęściej implantacji nowej, sztucznej panewki oraz zastąpienia zmienionej głowy i szyjki kości udowej wszczepem. Nowa panewka jest mocowana mechanicznie w wyfrezowanym odpowiednio otworze, poprzez wciśnięcie lub wkręcenie w kość. Z kości udowej usuwa się jej głowę i szyjkę, a w górną część trzonu wprowadza się trzpień, do którego mocowana jest główka protezy stawu biodrowego.

W uzasadnionych przypadkach stosuje się inne odmiany protez stawu biodrowego, które pozwalają na maksymalne zaoszczędzenie zdrowej kości pacjenta. Są to m.in. endoprotezy typu resurfacing – zastępujące jedynie powierzchowne warstwy zużytych lub zniszczonych powierzchni stawowych – albo typu short-stem – z krótkim trzpieniem, który nie wymaga tak rozległego zabiegu. Korzyść z zastosowania tych materiałów związana jest głównie ze skróceniem rehabilitacji i możliwością szybkiego powrotu do niemal normalnego funkcjonowania. Niestety do ich skutecznego zastosowania niezbędny jest odpowiedni stan kości (zdrowa struktura, brak zaburzeń uwapnienia). Dlatego tego typu operacje wykonuje się zwykle u ludzi młodszych.

O tym, jak długo po operacji biodra chory przebywa w szpitalu, decyduje zespół lekarski, zwracając uwagę na stan ogólny po zabiegu, postęp gojenia się rany operacyjnej oraz ewentualne komplikacje (zakażenie, krwawienie, znaczny obrzęk, silne dolegliwości bólowe). Zwykle hospitalizacja po zabiegu trwa 4–10 dni.

Operacja biodra – rehabilitacja

Rehabilitacja po operacji biodra trwa przeważnie kilka miesięcy – tyle czasu trwa bowiem wytworzenie tkanki kostnej wokół endoprotezy. Początkowo chory leży, a jego noga jest stabilizowana, by zapobiec niewłaściwym ruchom.

Chory jest uruchamiany niekiedy już po 1–2 dniach, początkowo z pełnym, a następnie z częściowym odciążeniem kończyny dolnej. Przy niektórych typach endoprotez ćwiczenia czynne, pionizację i chodzenie rozpoczyna się później. Stosuje się balkoniki, kule pachowe lub łokciowe. Chory jest jednocześnie poddawany różnorodnym zabiegom fizjoterapeutycznym.

Operacja biodra u starszej osoby jest najczęściej bardziej kłopotliwa i obarczona większymi powikłaniami ze względu na fakt, że kości są często odwapnione, a ogólna sprawność chorego (nie tylko fizyczna, ale i intelektualna) może być znacznie ograniczona.

Gdzie najszybciej wykonać operację biodra?

Alloplastyka stawu biodrowego jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ze strony internetowej tej instytucji można dowiedzieć się, gdzie najszybciej wykonać operację biodra. Jednak czas oczekiwania jest zwykle dość długi (w różnych regionach kraju sięga średnio od 4 miesięcy do ponad 4,5 roku). Dlatego część pacjentów decyduje się na wykonanie operacji biodra prywatnie. Koszt takiego zabiegu jest jednak wysoki i w zależności od stanu chorego i rodzaju endoprotezy wynosi od 8 do nawet 25 tysięcy złotych.

Jak wyglądają ćwiczenia rozciągające zginacze stawu biodrowego i mięśni pośladków? Zobaczcie: