Pomarańcza bergamota (zwana potocznie bergamotką) to stosunkowo rzadka odmiana tego cytrusa. Nazwę zawdzięcza włoskiej miejscowości Bergamo. Nie przypadkowo – choć za ojczyznę drzewa bergamotowego uważa się Indie, obecnie uprawiane jest ono niemal wyłącznie w południowych Włoszech. Można spotkać je także w innych krajach basenu Morza Śródziemnego, Ameryce Południowej i Indiach. Zielono-żółty owoc niewielkiego drzewa bergamotowego ma kwaśno-gorzki smak. Osiąga długość 6–8 cm. Dojrzałe drzewo wydaje od 350 do 800 owoców. Z takiej ich liczby można pozyskać 0,5–1 kg olejku bergamotowego.
Olejek bergamotowy – pozyskiwanie
Olejek bergamotowy pozyskuje się z zewnętrznej części skórki pomarańczy. Najlepsze do tego celu są dojrzałe owoce zerwane z drzewa. Nieco gorszej jakości olejek można otrzymać z pozostałości po pierwszym wytłaczaniu oraz z owoców, które opadły z drzew przed osiągnięciem dojrzałości lub pod wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych.
Do wytłaczania olejku używa się specjalnych maszyn, zbudowanych z tarcz zaopatrzonych w kolce i ostrza. Tak pozyskuje się miazgę, którą następnie poddaje się odsączeniu i destylacji z parą wodną. Świeżo wyciśnięty olejek z bergamotki ma żółtawą lub brunatną barwę, zazwyczaj z odcieniem zieleni, który zawdzięcza przechowywaniu w miedzianych naczyniach. Główne składniki olejku to octan linalolu (ester o cytrusowym zapachu) i linalol (alifatyczny alkohol terpenowy o zapachu konwalii).
Właściwości olejku bergamotowego
Olejek bergamotowy ma świeży, orzeźwiający, cytrusowo-kwiatowy zapach. W smaku jest gorzki. Oprócz wyjątkowych walorów zapachowych ma szereg właściwości służących zdrowiu i pielęgnacji ciała. Olejek z bergamotki zastosowany miejscowo:
- wykazuje działanie antyseptyczne – przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybiczne,
- łagodzi i dezynfekuje zmiany skórne,
- działa tonizująco, chłodząco,
- ma właściwości dezodorujące – m.in. niweluje nieprzyjemny zapach skóry,
- uśmierza ból, poprawia krążenie.
Zażyty doustnie olejek bergamotowy ma działanie wykrztuśne, rozkurczowe, wiatropędne, moczopędne, pobudza trawienie (zwiększa wydzielanie soków trawiennych), poprawia ukrwienie jelit i nerek. Zastosowany w kominku aromatoterapeutycznym olejek bergamotowy działa relaksująco, łagodzi stres, napięcie, poprawia samopoczucie. Olejek z bergamotki uchodzi za afrodyzjak. Może zwiększać popęd seksualny, poprawiać ukrwienie narządów płciowych i zwiększać ich wrażliwość na bodźce.
Olejek bergamotowy – zastosowanie
Olejek z bergamotki stosowany jest jako substancja zapachowa – w kosmetologii, aromaterapii, chemii gospodarczej, przemyśle spożywczym. Wykorzystuje się go również do produkcji farmaceutyków. Olejek bergamotowy występuje w preparatach przeznaczonych do leczenia stanów zapalnych skóry. Można także, po odpowiednim rozcieńczeniu wodą, przemywać nim chorobowo zmienione miejsca. Łagodzi takie dolegliwości, jak trądzik, liszaj, łojotok, opryszczka, zmiany grzybicze. Wspomaga leczenie łuszczycy. Nadaje się do dezynfekcji ran. Służy pielęgnacji tłustej cery. Stosując olejek bergamotowy na skórę, należy zachować ostrożność, ponieważ zwiększa on wrażliwość na działanie promieniowania ultrafioletowego (UV).
Nie należy zatem używać go przed ekspozycją na słońce czy wyjściem do solarium. Ze względu na właściwości antyseptyczne olejek z bergamotki wykorzystuje się w leczeniu infekcji. Pomocny jest zwłaszcza przy stanach zapalnych błon śluzowych, np. gardła, pochwy. Zażywany doustnie, wzmacnia odporność, ułatwia zwalczanie objawów przeziębień i grypy.
Leczniczo olejek bergamotowy wykorzystuje się też w przypadku dolegliwości ze strony układu trawiennego. Jako składnik farmaceutyków usprawnia trawienie, leczenie infekcji jelitowych, łagodzi kolki, wzdęcia czy nudności.
Jako substancja o właściwościach aromatoterapeutycznych olejek bergamotowy wykorzystywany jest do łagodzenia napięć nerwowych. Zaleca się go w stanach przemęczenia, stresu. Może wspomagać leczenie depresji. Dzięki wyjątkowym walorom zapachowym olejek z bergamotki znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Z jego użyciem produkuje się perfumy, wody toaletowe, płyny do kąpieli, balsamy do ciała. Ponieważ oprócz pięknego zapachu ma właściwości antybakteryjne, bywa stosowany jako składnik dezodorantów czy odświeżaczy do ust. Z tych samych powodów sięgają po olejek bergamotowy producenci odświeżaczy powietrza czy preparatów owadobójczych. Oprócz właściwości dezynfekujących preparaty takie zyskują walory aromatyczne.
Olejek bergamotowy do herbaty
Olejek bergamotowy najbardziej znany jest jako substancja służąca do aromatyzowania herbaty earl grey. Nadaje jej nie tylko niepowtarzalny smak i zapach, ale także zwiększa jej walory prozdrowotne. Herbatę warto spożywać ze względu na zawarte w niej flawonoidy, alkaloidy, garbniki. Między innymi działa ona antyoksydacyjnie (przeciwnowotworowo, przeciwzapalnie, przeciwstarzeniowo) i obniża poziom szkodliwej frakcji cholesterolu, chroniąc przed rozwojem chorób sercowo-naczyniowych. Dzięki dodatkowi olejku z bergamotki herbata earl grey wzmacnia odporność, stymuluje trawienie, pracę mózgu. Oddziałuje także korzystnie na samopoczucie – działa uspokajająco, poprawia nastrój.