Stłuczenie mózgu występuje nawet w co 3 poważnym urazie. Stan ten sam w sobie nie jest poważny i ustępuje z czasem, dość często pojawiają się jednak powikłania. Konsekwencją stłuczenia mózgu mogą być poważne krwawienia, dlatego pacjent zawsze musi pozostać w szpitalu na dłuższą obserwację.

Zobacz także:

Jakie funkcje pełni pień mózgu? Objawy uszkodzenia pnia mózgu

Obrzęk mózgu – objawy, leczenie, rokowania

Naczyniak mózgu – rodzaje, umiejscowienie, leczenie

Czym jest stłuczenie mózgu?

Ciężkie urazy czaszkowo-mózgowe mogą doprowadzić do poważnych w skutkach konsekwencji dla organizmu. Do najczęstszych należy stłuczenie mózgu (contusio cerebri). To stan, w którym na skutek działania sił przyspieszania i hamowania na ośrodkowy układ nerwowy dochodzi do pojawienia się ognisk stłuczenia, widocznych w obrazie tomografii komputerowej głowy (TK). Powstaje on na skutek ruchu mózgu w obrębie czaszki. Uszkodzenia mają charakter zamknięty, bez przerwania ciągłości tkanek otaczających mózgowie. Zmiany dotyczą zazwyczaj istoty białej oraz kory mózgowej. Najczęstszym obszarem podlegającym stłuczeniu mózgu są płaty czołowe, potyliczne i skroniowe.

Umiejscowienie i rozległość zmian zależy od rodzaju i intensywności urazu. Ogniska stłuczenia mózgu powstałe w mechanizmie odbicia mogą pojawić się na obszarze odległym od miejsca obrażenia. Wskutek urazu dochodzi do zatrzymania przepływu krwi oraz niedokrwienia.

Wyróżnia się trzy główne postaci stłuczenia mózgu:

• nieukrwotocznione;

• ukrwotocznione;

• dwuogniskowe.

Objawy stłuczenia mózgu

Intensywność dolegliwości zależy od ciężkości urazu. Najczęściej już zaraz po nim w wyniku stłuczenia mózgu pojawiają się ogniskowe objawy ze strony układu nerwowego. Różnią się w zależności od zmienionego obszaru mózgu. Dochodzi do powstania zaburzeń pamięci, zarówno następczej, jak i wstecznej. Pojawić się mogą napady padaczkowe oraz przejściowe niedowłady, zaburzenia czynności zmysłu wzroku, trudności z mówieniem i chodzeniem, zaburzenia czucia, niedoczulica. Do całości obrazu dołączają się zwykle bóle głowy, nudności, a nawet wymioty. Ukrwotocznienie obszarów stłuczenia mózgu wraz z następującym powstaniem krwiaków może doprowadzić do pogorszenia stanu pacjenta oraz jego świadomości. Chory jest zwykle zdezorientowany, splątany, mogą pojawić się zawroty głowy. Dolegliwości w stłuczeniu mózgu trwają dłużej niż w przypadku wstrząśnienia. W wyniku ewolucji zmian w niektórych przypadkach dochodzi do dalszych konsekwencji. Krwawienie z rozerwanych naczyń prowadzi dość często do głębokiej nieprzytomności.

Leczenie stłuczenia mózgu

Podstawowym postępowaniem leczniczym w stłuczeniu mózgu jest zapobieganie wtórnemu obrzękowi. W tym celu pacjent musi być podłączony do specjalistycznej aparatury i kompleksowo monitorowany, często na oddziale intensywnej terapii. W trakcie hospitalizacji działania lekarskie skupiają się przede wszystkim na zapobieganiu nadmiernemu obniżeniu ciśnienia, utracie sodu z organizmu (hiponatremii) oraz nadmiernemu zmniejszeniu dwutlenku węgla we krwi (hipokapnii). Czasami konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Hospitalizacja trwa od kilkunastu dni do nawet kilku lub kilkunastu tygodni, w zależności od współistniejących obrażeń oraz stanu ogólnego pacjenta. Objawy mogą pojawić się dopiero po jakimś czasie od urazu. W szpitalu wykonuje się regularnie badania TK mózgu w celu obserwacji, czy zmiany nie uległy wtórnemu ukrwotocznieniu. Gdy dojdzie do powikłań oraz trwałego inwalidztwa, niezbędna jest odpowiednio dobrana rehabilitacja, pozwalająca na powrót do funkcjonowania.

Stłuczenie pnia mózgu

Szczególny rodzaj urazu – stłuczenie pnia mózgu – charakteryzuje się cięższym przebiegiem klinicznym. Miejsce to jest bowiem odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowych funkcji organizmu, takich jak oddychanie, tętno oraz utrzymanie właściwego ciśnienia krwi. Jego uszkodzenie wiąże się więc z poważniejszymi konsekwencjami. Objawy stłuczenia pnia mózgu to przede wszystkim ciężka utrata przytomności, a także odruchy patologiczne, m.in. objaw Babińskiego, wyprostne, nieprawidłowe reakcje kończyn czy złe ustawienie gałek ocznych.

W konsekwencji stłuczenia pnia mózgu może dojść do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego oraz wgłobienia w ciągu 2–7 dni, a w konsekwencji – do niedokrwienia. Rokowanie w stłuczeniu pnia mózgu jest poważniejsze niż w przypadku uszkodzenia półkul – śmiertelność wynosi aż 90%. W przypadku przeżycia pacjenta niezbędna jest intensywna rehabilitacja aż do końca życia, jednak powrót prawidłowych funkcji i zdrowia może nigdy nie nastąpić.

Jak działa układ nerwowy? Dowiesz się tego z filmu:

Bibliografia:

1. Radek A. Urazy czaszkowo-mózgowe. Neurologia po Dyplomie. 1/2016.

2. Tyrak J. Postępowanie w urazach czaszkowo-mózgowych. Anestezjologia i Ratownictwo. 2017; 11: 412–431

3. Kubik A. Obrażenia czaszkowo-mózgowe. Diagnostyka różnicowa i postępowanie ratownika medycznego. Ostry Dyżur. 2017, t. 10, nr 2, s. 55–63.

4. Mumenthaler M. Neurologia. Elsevier Urban & Partner Wydawnictwo, Wrocław 2001.