Zastawka mitralna nazywana jest również zastawką dwudzielną. Zapobiega cofaniu się krwi z lewej komory do lewego przedsionka serca. Jest zbudowana z dwóch płatków – przedniego i tylnego. Z powodu niedomykalności mitralnej niemożliwe jest spełnianie przez zastawkę jej funkcji. Przyczynami schorzenia mogą być m.in. choroby reumatyczne, infekcyjne zapalenie wsierdzia lub choroby mięśnia sercowego. Współwystępowanie zwężenia i niedomykalności zastawki mitralnej nazywane jest wadą złożoną zastawki mitralnej.

Niedomykalność zastawki mitralnej – objawy

Niedomykalność mitralna powoduje cofanie się krwi z lewej komory do lewego przedsionka serca. Jej objawy są zależne od stopnia i formy schorzenia. Przy przewlekłej niedomykalności mitralnej początkowo mogą one być niedostrzegalne. Po jakimś czasie pojawiają się jednak zmęczenie, kołatanie serca i duszności. Przy ostrej niedomykalności występują objawy hipotensji, czyli obniżenia ciśnienia tętniczego, oraz niedotlenienia narządów i tkanek.

Ostra niedomykalność zastawki mitralnej powoduje gwałtowny wzrost ciśnienia w lewym przedsionku serca. Przy jednoczesnym spadku ilości krwi tłoczonej do aorty prowadzi to do niedokrwienia tkanek i narządów oraz do obrzęku płuc, przyspieszonej akcji serca (tachykardii) i nagłych duszności. Nieleczona ostra niedomykalność zastawki mitralnej najczęściej kończy się zgonem. Spośród chorych po świeżym zawale serca 30% umiera w ciągu 30 dni, 50% – w ciągu roku.

Powikłaniem niedomykalności mitralnej może być migotanie przedsionków, nadciśnienie płucne i obrzęk płuc.

Przyczyny niedomykalności zastawki mitralnej

Przewlekłą niedomykalność zastawki mitralnej powodują m.in.:

• choroby reumatyczne serca,

• zmiany zwyrodnieniowe zastawki (aparatu zastawkowego),

• infekcyjne zapalenie wsierdzia zastawki,

• choroby mięśnia sercowego.

Powodem wystąpienia niedomykalności przewlekłej mogą być również wady wrodzone, takie jak np. rozszczep płatka zastawki.

Do wystąpienia ostrej niedomykalności mogą przyczyniać się m.in.:

• zmiany płatków zastawki, np. w wyniku infekcyjnego zapalenia wsierdzia lub urazu,

• pęknięcie struny ścięgnistej, łączącej zastawkę z mięśniami,

• choroby mięśni brodawkowatych,

• choroby pierścienia, na którym położone są zastawki.

Ze względu na przyczyny niedomykalność zastawki mitralnej dzieli się także na niedomykalność pierwotną i wtórną. Pierwotną powodują nieprawidłowości płatków zastawki, wtórną – nieprawidłowości w budowie lub zaburzenia funkcjonowania lewej komory serca.

Diagnostyka

W rozpoznaniu niedomykalności zastawki mitralnej bierze się pod uwagę występujące objawy oraz wyniki następujących badań diagnostycznych:

• badanie elektrokardiograficzne (EKG),

• zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej,

• echokardiografię z badaniem dopplerowskim,

• próby obciążeniowe,

• cewnikowanie serca i koronografię,

• rezonans magnetyczny.

Niedomykalność zastawki mitralnej – leczenie

Niedomykalność zastawki mitralnej może być leczona chirurgicznie lub farmakologicznie. W farmakologicznym leczeniu ostrej niedomykalności zastawki mitralnej choremu podaje się leki rozszerzające naczynia. Może to być nitrogliceryna lub nitroprusydek sodu. Jeżeli wystąpią objawy niedotlenienia narządów i tkanek, konieczna jest operacja, ale wykonuje się ją także w innych przypadkach bezobjawowej lub objawowej niedomykalności zastawki mitralnej. Leczenie operacyjne może polegać na plastyce zastawki, czyli np. na resekcji fragmentu płatka lub wszyciu pierścienia zastawki. Innym rozwiązaniem jest wszczepienie protezy zastawkowej. Decyzję o sposobie leczenia konkretnego przypadku podejmuje lekarz. Decyduje on także o częstotliwości wizyt kontrolnych i badań u chorych z bezobjawową postacią niedomykalności.

Niedomykalność zastawki mitralnej u dzieci

Wrodzone wady zastawki mitralnej występują u dzieci bardzo rzadko. Duża niedomykalność mitralna może dawać objawy już w okresie niemowlęcym. Zbyt mała ilość krwi pompowana wtedy do narządów stanowi niekiedy zagrożenie dla życia dziecka. Oprócz objawów spotykanych także u dorosłych, u dzieci może wystąpić również szybkie męczenie przy karmieniu, częste infekcje układu oddechowego i niedobór masy ciała.

Niedomykalność zastawki mitralnej a ciąża

Zazwyczaj ciężarne dobrze znoszą niedomykalność mitralną, nawet jej ciężką postać. Zgodnie z wytycznymi European Society of Cardiology leczenie farmakologiczne należy wprowadzić po wystąpieniu objawów. Jeżeli wymagane jest leczenie operacyjne, należy je przeprowadzić przed planowanym zajściem w ciążę.

Bibliografia:

1. Interna Szczeklika, Kraków 2014.