Napięciowe bóle głowy to dolegliwość bardzo częsta, która może być efektem nadmiernego stresu, zmęczenia, odwodnienia czy głodu. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia problem ten dotyczy aż 70% populacji. Napięciowy ból głowy może mieć natężenie umiarkowane lub niewielkie i zawsze występuje obustronnie. Mechanizm jego powstawania nie został jeszcze ustalony. Wiadomo, że może wiązać się z depresją oraz zaburzeniami konwersyjnymi. Napięciowy ból głowy zaliczany jest do objawów nerwicy.

Napięciowe bóle głowy – przyczyny

Dokładny mechanizm powstawania napięciowych bólów głowy nie został jeszcze poznany. Przypuszcza się, że wiąże się on z jednoczesnym działaniem czynników fizjologicznych, biologicznych i psychologiczno-społecznych. Jednym z ważnych powodów występowania napięciowego bólu głowy może być nadmierne napięcie mięśni w okolicy głowy, ale nie u każdego pacjenta występuje taki problem.

Przyczyną napięciowego bólu głowy niekiedy bywa depresja. Innym powodem występowania dolegliwości mogą być czynnościowe lub strukturalne zmiany w zakresie stawu skroniowo-żuchwowego. W ich efekcie dochodzi do nadmiernego napięcia mięśni skroniowych, które rozszerzają się na sąsiednie mięśnie twarzy i głowy.

Na napięciowe bóle głowy narażone są osoby ze skłonnością do nerwicy czy nadmiernego odczuwania stresu. Dolegliwość częściej dokucza też osobom mającym problemy ze snem i cierpiącym na różnego rodzaju lęki. Bóle napięciowe mogą również wiązać się ze zmianami pogody, stosowaniem używek czy długim przebywaniem w niewygodnej pozycji. Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia dolegliwości są stany napięcia emocjonalnego czy przegrzanie.

Napięciowe bóle głowy – objawy

Napięciowe bóle głowy zawsze są obustronne i symetryczne. Mogą obejmować całą głowę lub tylko niektóre okolice. Odczuwalne są jako tępy, uciskający i ciągły, co pozwala odróżnić je od bólu migrenowego. Chorzy niekiedy opisują je jako opasujące. Rzadko towarzyszą im inne objawy, takie jak światłowstręt czy wymioty. Nasilenie bólu jest średnie lub niewielkie i nie zmienia się pod wpływem aktywności fizycznej.

Czas trwania dolegliwości bywa różny – od pół godziny, do nawet tygodnia. Najczęściej jednak ból trwa kilka godzin i narasta. Rzadko towarzyszy mu napięcie mięśni przykręgosłupowych odcinka szyjnego lub mięśni karku. Pacjenci cierpią z powodu złego samopoczucia, lęku i stanów depresyjnych. Napięciowe bóle głowy występujące codziennie znacznie utrudniają normalne funkcjonowanie.

Jak leczyć napięciowe bóle głowy?

Terapia napięciowych bólów głowy jest mało skuteczna i trudna. Stosowane jest leczenie farmakologiczne oraz niefarmakologiczne. Jednym z najważniejszych sposobów jest wyeliminowanie czynników sprzyjających występowaniu epizodów bólowych. Nie zawsze jest to możliwe, ale zalecane jest stosowanie technik relaksacyjnych i korzystanie z psychoterapii. Należy ograniczyć spożycie gazowanych napojów zawierających kofeinę. Trzeba też zadbać o odpowiednią ilość snu i wypoczynek. Niepotrzebne napięcie można obniżyć aktywnością fizyczną.

Do niefarmakologicznych sposobów leczenia napięciowego bólu głowy zalicza się:

• psychoterapię poznawczo-behawioralną,
  
• akupunkturę,
  
• elektromiografię – ułatwia panowanie nad napięciem mięśniowym,
  
• fizjoterapię.
  

Leczenie farmakologiczne stosowane jest wtedy, gdy pojawiają się ataki bólu. Wówczas pacjenci mogą stosować niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np.:

• naproksen,
  
• kwas acetylosalicylowy,
  
• ibuprofen,
  
• ketoprofen,
  
• diklofenak.
  

W przypadku uczulenia na NLPZ zalecane jest stosowanie paracetamolu w dawce 1000 mg na dobę. Dawki leków zawsze powinny być dobierane indywidualnie, ponieważ mogą powodować uciążliwe działania niepożądane. Jeśli preparaty jednoskładnikowe nie są skuteczne, lekarz może zalecić środki złożone, zawierające kofeinę i NLPZ.

U pacjentów z napięciowymi bólami głowy może być stosowane leczenie zapobiegawcze. Dotyczy to zwłaszcza osób, u których ataki bólu pojawiają się często lub są przewlekłe. Wówczas podawane są leki przeciwdepresyjne, np. związki amitryptyliny, stosowane na 1–2 godziny przed snem. Brak poprawy po 4 tygodniach zażywania leku oznacza, że należy zastosować inny środek przeciwdepresyjny, np. wenlafaksynę lub mirtazapinę. Bardzo ważne jest, aby co 6 miesięcy podjąć próbę odstawienia leków. W razie potrzeby podawane są leki przeciwlękowe, np. pochodne benzodiazepiny.