Wirusy są jednymi z głównych czynników zakaźnych wśród ludzi. Najczęściej spotykane choroby wirusowe to: grypa, świnka, ospa wietrzna i różyczka. Są to tzw. choroby okresu dziecięcego. Podstawową rolę w ich zwalczaniu odgrywa działalność układu odpornościowego, który jest odpowiedzialny za rozpoznanie i wyeliminowanie wirusa z organizmu.
Co to są choroby wirusowe?
Wirusy są najmniejszymi drobnoustrojami, które powodują specyficzne schorzenia u ludzi określane jako choroby wirusowe. Znane są także jako infekcje wirusowe. Obecne w organizmie chorobotwórcze wirusy mogą zakazić niemalże każdą komórkę i tkankę ludzkiego ciała. Największą różnicą między chorobami wywołanymi przez wirusy i tymi spowodowanymi przez bakterie jest brak możliwości leczenia tych pierwszych z wykorzystaniem typowych antybiotyków.
Jak rozpoznać co wywołało infekcję? Zobacz nasz film
Jakie są choroby wirusowe?
Grupa chorób wirusowych dotykająca człowieka jest bardzo duża. Wśród najczęściej występujących na uwagę zasługuje zwłaszcza grypa. Jest to najbardziej znana choroba wirusowa z wysoką gorączką, bólami mięśniowymi i kostno-stawowymi, bólem głowy, gardła, kaszlem, brakiem apetytu, dreszczami i ogólnym złym samopoczuciem. Wywołana jest przez wirusy grypy influenza virus typu A, B lub C, które ulegają bardzo szybkim mutacjom i szerzą się drogą kropelkową. Zapobieganie tej chorobie polega na przyjęciu szczepień ochronnych, przestrzeganiu higieny rąk, izolacji chorych i zasłanianiu ust podczas kichania.
Jakie choroby wywołują wirusy u dzieci?
Choroby wirusowe dzieci nie należą do rzadkości. Najpowszechniejsze to:
- mononukleoza zakaźna – wywołana przez wirus Epsteina-Barra (EBV); zwykle przebiega z triadą objawów: gorączką, zapaleniem gardła i limfadenopatią szyjną; inne objawy to: zmęczenie, osłabienie, złe samopoczucie, trudności w połykaniu i mówieniu (mowa nosowa), ból gardła, głowy, szyi, karku, brzucha oraz bóle stawowe i mięśniowe; do zakażenia dochodzi zazwyczaj w wieku przedszkolno-szkolnym; rzadko zdarza się u dzieci poniżej 2 roku życia;
- świnka (nagminne zapalenie przyusznic) – ostre, uogólnione, zaraźliwe zakażenie wirusowe, którego najbardziej charakterystyczną cechą jest obrzęk jednej lub obu ślinianek przyusznych; inne objawy to: gorączka, złe samopoczucie, bóle mięśni, brak apetytu, ból ucha i trudności w jedzeniu, przełykaniu bądź mówieniu;
- ospa wietrzna – wywołana pierwotnym zakażeniem wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV); charakterystyczną manifestacją kliniczną choroby jest polimorficzna wysypka z przewagą zmian grudkowo-pęcherzykowych; najczęściej przebiega łagodnie i nie wymaga hospitalizacji; prawie 90% przypadków dotyczy pacjentów do 15 roku życia; najwięcej zachorowań rejestruje się u dzieci w wieku 5–9 lat.
Podstawą profilaktyki jest wspomaganie układu odpornościowego, w tym mechanizmów humoralnych i komórkowych. Środkiem, który można stosować już od 1 roku życia są preparaty pranobeksu inozyny. Dzieci należy poddać szczepieniom ochronnym. Ogromne znaczenie ma także edukacja zdrowotna dziecka i jego rodziny.
Czy warto szczepić się przeciwko ospie? Zobacz nasz film i poznaj opinię ekspertów
Choroby weneryczne wirusowe
Choroby weneryczne wirusowe znane są także pod nazwą choroby przenoszone drogą płciową (sexually transmitted diseases – STD). Jest to grupa chorób zakaźnych, którymi człowiek zaraża się poprzez kontakt płciowy. Wśród chorób wenerycznych wywołanych wirusem wymienia się:
- zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) – wywołany przez wirus nabytego upośledzenia odporności HIV; zakażenie następuje przez stosunek płciowy z osobą zakażoną, używanie zakażonych igieł czy strzykawek, kontakt z zainfekowaną krwią, preparatami krwiopochodnymi i tkankami; HIV atakuje naturalny system obronny organizmu, przez co niszczy jego zdolność do przeciwstawiania się chorobie;
- wirusowe zapalenie wątroby typu B i C (WZW B i C) – WZW B wywołane jest przez wirus HBV; następstwem zakażeń mogą być ostre, nadostre, przewlekłe zapalenie wątroby, marskość wątroby i pierwotny rak wątrobowokomórkowy; WZW C wywołane jest przez wirusa HCV; może prowadzić do marskości, niewydolności i raka wątroby oraz żylaków przełyku i żołądka; wirusy szerzą się przez kontakty seksualne, zakażoną krew i niesterylny sprzęt medyczny;
- opryszczkę – wywołana przez wirusa opryszczki pospolitej HSV; wyróżnia się: HSV-1 – herpes labialis, czyli opryszczkę wargową i HSV-2 – herpes genitalis, czyli opryszczkę narządów płciowych; wirus jest przyczyną głównie zmian zapalnych na granicy skóry i błony śluzowej; przenoszony jest głównie drogą płciową i z matki na dziecko;
- kłykciny kończyste (tzw. brodawki weneryczne) – wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego HPV; są jednym z najczęstszych schorzeń przekazywanych drogą płciową;
- HTLV 1 i 2 – wirus ludzkiej białaczki z komórek T, który wywołuje ostrą białaczkę z limfocytów T i chłoniaka z limfocytów T u dorosłych; transmisja wirusa jest możliwa z matki na dziecko, drogą płciową, przez kontakt z zakażoną krwią na skutek transfuzji krwi czy używania skażonych strzykawek.
Podstawą profilaktyki powyższych chorób mogą być m.in. szczepienia ochronne (WZW), przestrzeganie zasad zapobiegania zakażeniom zakładowym w ochronie zdrowia i poza nią (salony kosmetyczne, fryzjerskie, tatuażu itp.), przestrzeganie ogólnych zasad higieny, unikanie ryzykownych zachowań (dożylne przyjmowanie narkotyków, niestosowanie prezerwatyw, częste kontakty seksualne z nieznajomymi).
Skąd się bierze opryszczka wargowa i jak skutecznie się jej pozbyć? Dowiesz się tego z naszego filmu
Bibliografia:
1. Choroszy-Król I., Choroby przenoszone drogą płciową – zagrożenie na wakacjach, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2011, 13(2), s. 287–291.
2. Ewald P.W., Evolution of Infectious Disease, New York, Oxford UP, 1994.
3. Kowalska M.E., Kalinowski P., Bojakowska U., Prevention of hepatitis B, “Journal of Education, Health and Sport”, 2017, 7(7), s. 315–321.
4. Ludwikowska K., Karlikowska–Skwarnik M., Szenborn L., Choroby przenoszone drogą płciową u nastolatków, „Forum ginekologii”, 2017, 33, s. 20–32.
5. Wrembel J.M., Jarmoliński T., Mononukleoza zakaźna u dzieci – doświadczenia własne, „Postępy Nauk Medycznych”, 2016, XXIX(6), s. 391–396.
6. Brydak L.B., Profilaktyka i leczenie grypy, „Nowa Medycyna”, 2009, 2, s. 95–103.
7. Brydak L.B., Grypa i jej profilaktyka, Poznań, Termedia, 2004.
8. Cianciara J., Juszczyk J., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Lublin, Czelej, 2012.
9. Bednarek A., Profilaktyka ospy wietrznej u dzieci – implikacje dla edukacji pielęgniarskiej, „Nowa Pediatria”, 2015, 1, s. 25–30.