Nerwica natręctw to potoczna nazwa zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Schorzenie dotyka 2–3 osoby na 100. Jej symptomy są bardzo uciążliwe, dlatego nerwica natręctw wymaga leczenia. Pozytywnie reaguje na nie około 75% chorych, z czego u ⅓ obserwuje się pełną remisję choroby.
Na czym polega nerwica natręctw?
Zasadniczym objawem zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych są natrętne myśli (np. dotyczące wszechobecnych zarazków) pojawiające się wbrew woli chorego, a także przymusowe czynności (np. przesadnie częste mycie rąk), które cierpiąca na nerwicę osoba podejmuje w celu zredukowania doświadczanego napięcia i lęku. Zarówno uporczywe myśli, jak i kompulsywne zachowania mają irracjonalny charakter, z czego chory zwykle zdaje sobie sprawę. Postrzega je jako uciążliwe, wstydliwe i ma świadomość, że upośledzają jego codzienne funkcjonowanie, ale nie jest w stanie się od nich uwolnić.
Leczenie nerwicy natręctw a jej przyczyny
Przy wyborze metody leczenia nerwicy natręctw warto rozpoznać jej przyczyny. Choroba ta jest zwykle wypadkową wpływu czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Zaobserwowano, że:
- często dotyka osoby, u których w rodzinie występują zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;
- istnieje korelacja pomiędzy nerwicą natręctw i zaburzeniami neuroprzekaźnictwa, a także nieprawidłowościami w funkcjonowaniu niektórych obszarów mózgu;
- choroba często dotyka osoby o wysokich ambicjach, ze skłonnością do perfekcjonizmu i z niskim progiem odporności na stres;
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne mogą rozwinąć się u osób wychowanych przez surowych, wymagających rodziców;
- do rozwoju schorzenia przyczynić się może nieadekwatny do wieku zakres odpowiedzialności, jaki spadł na daną osobę w okresie dzieciństwa (np. w rodzinach z problemem alkoholowym).
Zdiagnozowanie przyczyn nerwicy natręctw pomaga ustalić, czy dany pacjent potrzebuje przepracowania określonych problemów psychicznych, czy musi jedynie opanować sposoby radzenia sobie z symptomami choroby. Diagnozę stawia psychiatra. Opiera się ona na wywiadzie zebranym od pacjenta, uzupełnionym często analizą kwestionariusza służącego ocenie nasilenia objawów. Niekiedy lekarz zleca także konsultację neurologiczną oraz dodatkowe badania, np. elektroencefalografię (EEG), w celu przeprowadzenia diagnostyki różnicowej.
Psychoterapia w leczeniu nerwicy natręctw
Za najskuteczniejszą metodę psychoterapii w leczeniu nerwicy natręctw uchodzi terapia poznawczo-behawioralna, w szczególności jej techniki ekspozycji na stresogenne bodźce połączone z nauką powstrzymywania niepożądanych reakcji (np. desensytyzacja). W kontrolowanych, bezpiecznych warunkach terapii pozwala to na stopniowe wygaszenie uciążliwych objawów poprzez zredukowanie towarzyszącego im lęku. Ważnym elementem terapii poznawczo-behawioralnej jest także zmiana przekonań pacjenta związanych z jego natręctwami oraz objaśnienie mu mechanizmów choroby.
Techniki poznawczo-behawioralne przynoszą dobre efekty w większości przypadków zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, ale jeśli u ich podłoża leżą konflikty wewnętrzne czy traumy chorego, warto zdecydować się na metody terapii psychodynamicznej (sięgającej do przyczyn choroby).
Aby terapia przyniosła pożądane rezultaty, niezbędna jest cierpliwość i silna motywacja pacjenta, bo leczenie nerwicy natręctw jest procesem długotrwałym.
Nerwice i napady leku – powszechny problem? Dowiesz się tego z filmu:
Farmakoterapia w leczeniu nerwicy natręctw
Niezależnie od przyczyn nerwicy natręctw, jej leczenie często wymaga zastosowania farmakoterapii, z pomocą której można zredukować objawy choroby. Pacjentom przepisuje się zazwyczaj leki przeciwdepresyjne z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (np. sertralinę, paroksetynę) w dawkach znacznie wyższych, niż stosuje się w przypadku depresji. Lekiem drugiego rzutu jest trójpierścieniowa klomipramina. W pierwszym okresie terapii pomocniczo stosować można (z przepisu lekarza) leki nasenne i uspokajające (np. benzodiazepiny). W przypadku nasilonych objawów (np. tików nerwowych) psychiatra przepisuje dodatkowo preparaty przeciwpsychotyczne (np. haloperidol). Farmakoterapia trwa co najmniej kilka miesięcy, częściej kilka lat. Po jej zakończeniu może dojść do nawrotu objawów choroby. Wówczas farmakologiczne leczenie nerwicy natręctw kontynuuje się bezterminowo.
Czytaj także: Nerwica natręctw u dzieci – z czego wynika i jak sobie z nią radzić?
Czy domowe leczenie nerwicy natręctw jest możliwe?
Nieznane są domowe, naturalne metody leczenia nerwicy natręctw, które medycyna klasyczna uznaje za skuteczne. Osoba z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi wymaga opieki psychiatry, którą uzyskać może w ramach bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, bez skierowania od lekarza pierwszego kontaktu. Do specjalisty warto zgłosić się jak najszybciej, by uniknąć powikłań choroby, w tym – często występującej depresji.
W warunkach domowych dobrze jest zadbać o ogólną higienę psychiczną i stan zdrowia. Objawy choroby można złagodzić, rozwijając umiejętność radzenia sobie ze stresem, dbając o właściwą dietę i regularny sen oraz zapewniając sobie codzienną dawkę ruchu i relaksu.
Bibliografia:
- M. Seligman, E. Walker, D. Rosenhan, Psychopatologia, tł. J. Gilewicz, A. Wojciechowski, Poznań 2003, s. 223–237.
- A. Bryńska, Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Rozpoznawanie, etiologia, terapia behawioralno-poznawcza, Kraków 2007.