Wcześnie rozpoznana lordoza u dzieci zwiększa rokowania co do powrotu kształtu kręgosłupa do normy. Ustąpieniu patologii sprzyja przede wszystkim wiek pacjentów ze względu na elastyczny i podatny na odkształcenia układ ruchu. Jedną z podstawowych form leczniczych patologicznej wady kręgosłupa są ćwiczenia korekcyjne.

Lordoza u dzieci – pierwsze objawy

Lordoza to fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej, czyli w kierunku przednio-tylnym, przypominające kształt litery „C”. Łuk tego typu nadaje sylwetce charakterystyczny, przestrzenny profil, umożliwia utrzymanie pionowej postawy, znosi i odpowiednio rozkłada na obręcze kończyn przeciążenia fizyczne oraz zapewnia inne możliwości motoryczne-statyczne układu ruchu. Lordoza u dzieci i dorosłych w prawidłowo ukształtowanym kręgosłupie występuje w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Ze względu na swoją wielofunkcyjność konstrukcja narażona jest na urazy i przeciążenia, które mogą powodować odkształcenia kręgów oraz zaburzać prawidłową biomechanikę całego układu kostno-stawowego grzbietu.

Do pierwszych objawów niewłaściwej lordozy należą:

• ból w okolicy zmiany;
• wypięty brzuch;
• wysunięcie bródki do przodu, w zależności od tego, której lordozy dotyczy patologia.

Kiedy powstaje lordoza u dzieci?

Lordoza u dzieci na poziomie szyjnym kształtuje się w 7. tygodniu życia i intensywnie rozwija się przez następne kilkadziesiąt dni, gdy niemowlak nabywa umiejętności unoszenia głowy z pozycji leżenia przodem, ze wsparciem na kończynach górnych. Do tego czasu kręgosłup jest niemal prosty, a w życiu płodowym ułożony w kształt całkowitego łuku ze szczytem skierowanym grzbietowo, czyli charakteryzuje się totalną kifozą. Z chwilą nauki przyjmowania pionowej postawy dynamika zmian biomechanicznych układu ruchu ulega stopniowej transformacji. Poddawany naturalnym procesom rozwojowym kręgosłup zmienia swój profil, dostosowując się do pełnienia nowych funkcji motorycznych, amortyzacyjnych oraz odgrywania roli bazy funkcjonalnej dla kończyn. Lordoza lędźwiowa rozwija się od czasu, kiedy dziecko zaczyna siadać, raczkować i chodzić (około 1. roku życia) i względnie stabilizuje się do okresu szkolnego. Nieprawidłowy tryb życia oraz liczne czynniki genetyczne, środowiskowe i zdrowotne wpływają na ewolucję głębokości lordozy. Patologia łuku najczęściej dotyczy dolnego odcinka kręgosłupa, występuje pod postacią hiperlordozy lub zniesienia lordozy. Ćwiczenia korekcyjne, ukierunkowane na pogłębianie lub spłycenie krzywizny, zapobiegają postępowi zaburzenia, przywracając kręgosłupowi prawidłowy kształt. Gimnastyka tego typu polecana jest także w ramach profilaktyki u dzieci z prawidłowo rozwiniętym aparatem ruchu.

Ćwiczenia na lordozę u dzieci

Ćwiczenia korekcyjne dla dzieci na lordozę zwykle wydają się dla nich mało interesujące, dlatego warto w tego typu terapii uwzględnić różnorodne, ciekawe formy ruchu oraz akcesoria, np. kolorowe piłki, woreczki, szarfy, laski gimnastyczne, poduszki sensoryczne, ringo, balony. Ponadto wszelkie gry i zabawy oraz zadania naśladowcze stymulują dziecko do aktywnego uczestnictwa w zajęciach.

Hiperlordoza – przykładowe ćwiczenia korekcyjne dla dzieci

Ćwiczenia korekcyjne dla dzieci na zwiększoną lordozę mają na celu wzmocnienie mięśni brzucha, a rozciągnięcie gorsetu dolnej części pleców. Trening usprawniający przewiduje np.:

• zabawę rozgrzewającą „posągi” – dzieci biegają w rozsypce, na sygnał przyjmują pozycję skuloną z głową między ramionami; rozgrzewkę można prowadzić także w formie berka, gdzie osoba goniąca, dotykając kolegi, zmienia go w posąg, a następnie goni kolejne dzieci; po zmianie wszystkich uczestników w posągi inna osoba zostaje berkiem;
• tzw. kołyskę, czyli ćwiczenie w leżeniu przodem, z nogami zgiętymi i podciągniętymi do klatki piersiowej oraz z uchwyceniem rękoma okolicy kostek – istota ćwiczenia polega na imitowaniu bujania kołyski w przód i tył;
• zwis tyłem na drabince i przyciąganie kolan do brzucha.

Zniesiona lordoza – przykładowe ćwiczenia korekcyjne dla dzieci

Celem ćwiczeń korekcyjnych na lordozę jest wzmocnienie mięśni dolnego odcinka pleców i pośladków. Program rehabilitacji może uwzględniać np.:

• „koci grzbiet”, czyli klęk podparty – wygięcie kręgosłupa w górę z głową schowaną między ramionami (koci grzbiet) oraz wygięcie kręgosłupa w dół z głową w skłonie do tyłu (siodełko);
• leżenie przodem, nogi złączone, proste ręce trzymają piłkę nad głową; unoszenie rąk, tułowia i nóg nad podłogę;
• „mostek”, czyli leżenie tyłem, ręce wzdłuż tułowia, nogi zgięte w kolanach, pod stopami poduszka sensoryczna – ruch to unoszenie i opuszczanie miednicy.

Zobacz film: Jak dbać o kręgosłup?

Bibliografia:

1. Owczarek S., „Atlas ćwiczeń korekcyjnych”, WSiP, Warszawa 1998;

2. Sastre-Fernandez S., „Metoda leczenia skolioz, kifoz i lordoz”, Fizjomed, Zgorzelec 2008.