Limfopenia to obniżony poziom limfocytów we krwi obwodowej. Ich ilość jest określana poprzez badanie morfologii krwi z rozmazem. Poziom limfocytów poniżej normy może występować już w najmłodszych grupach wiekowych wraz z zaburzeniami odporności. Natomiast nabyta limfopenia jest objawem niektórych chorób przewlekłych.
Co oznacza limfopenia?
Limfopenia to medyczne określenie na niski poziom limfocytów we krwi. Można go sprawdzić poprzez wykonanie standardowego badania morfologii krwi z rozmazem. Limfocyty stanowią jeden z typów leukocytów. Limfopenia może być stanem wrodzonym bądź nabytym i ma wiele przyczyn. Odwrotnym stanem jest limfocytoza, czyli zbyt duża ilość limfocytów we krwi obwodowej.
Krwinki białe, których około 20–40% stanowią limfocyty, to bardzo zróżnicowana grupa komórek warunkująca właściwe procesy odpornościowe organizmu. Do leukocytów, czyli inaczej białych krwinek, zalicza się poza limfocytami także neutrofile, bazofile, eozynofile, monocyty. Limfocyty dzieli się na dwie grupy. Pierwszą stanowią limfocyty T, które odpowiedzialne są m.in. za usuwanie patogenów, a druga to limfocyty B, których zadaniem jest produkcja przeciwciał. Limfocyty występują przede wszystkim we krwi obwodowej, jednak również w układzie chłonnym czy w narządach limfoidalnych.
Niski poziom limfocytów we krwi – kiedy rozpoznać?
Limfocyty stanowią 20–40 % krwinek białych, czyli za normę przyjmuje się wartość 1000–5000/µl. U dzieci można spotkać się z fizjologiczną limfocytozą. Lekarz interpretujący wynik powinien pamiętać o odmienności w zakresie zarówno ilości, jak i procentowego składu poszczególnych składowych leukocytów. Inne są bowiem wartości referencyjne w grupie małych dzieci. W pierwszym roku życia liczba limfocytów rośnie. Później stopniowo zaczyna się obniżać, by osiągnąć wartości jak u dorosłych dopiero około 16. roku życia.
Przyczyny limfopenii
Są stany, kiedy obniżony poziom limfocytów stwierdzany jest już u małych dzieci. Obejmuje to przede wszystkim zespoły niedoborów odporności. Dotyczy to obniżenia poziomu limfocytów T lub limfocytów B. Pierwszym objawem sugerującym zaburzenia poziomu limfocytów we krwi są zbyt częste infekcje. Za normę przyjmuje się do 6–8 infekcji u dziecka rocznie, choć oczywiście lekarz też bierze pod uwagę stopień ciężkości tych infekcji, a także to, czy dziecko uczęszcza do żłobka lub przedszkola oraz czy taki stan ewidentnego upośledzenia odporności utrzymuje się przez dłuższy czas. Zwiększona częstotliwość ciężkich infekcji u dziecka może sugerować wrodzoną limfopenię. Niski poziom zarówno limfocytów T, jak i B towarzyszy ciężkim niedoborom odporności. Niski wzrost pojedynczej linii limfocytowej zdarza się częściej. Może to być wrodzony niedobór limfocytów T bądź limfocytów B.
Limfopenia nabyta to stan, kiedy niski poziom limfocytów stanowi wtórne zjawisko do innego schorzenia. Najczęściej niski poziom limfocytów współistnieje z następującymi stanami:
- układowe choroby tkanki łącznej,
- sepsa,
- niewydolność wątroby,
- niewydolność nerek,
- leczenie glikokortykosteroidami,
- chemioterapia,
- radioterapia,
- białaczki limfoblastyczne i chłoniaki o wysokim stopniu złośliwości.
Objawy limfopenii
Ze względu na ważny udział limfocytów w procesach odporności organizmu, objawami limfopenii są: zwiększona skłonność do zakażeń, częste zapadanie na anginę i grypę, duża tendencja do powstawania owrzodzeń jamy ustnej.
Metody leczenia niskiego poziomu limfocytów
Limfopenia leczona powinna być przede wszystkim przyczynowo. Chodzi tu oczywiście o limfopenię nabytą, kiedy po leczeniu choroby podstawowej dochodzi do samoistnego wyrównania poziomu limfocytów we krwi. W przypadku zaburzeń odporności konieczne jest często wdrożenie leczenia immunomodulującego, czyli stymulującego odporność organizmu, a także leczenia objawowego w kierunku nabytych zakażeń.