Witamina D to zbiorcza nazwa grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, które mają wszechstronny i fundamentalny wpływ na organizm, zwłaszcza na gospodarkę wapniowo-fosforanową. Co za tym idzie – pozwalają na utrzymanie prawidłowej struktury oraz funkcji kośćca.

Dla człowieka najważniejsze znaczenie mają:

• witamina D2 (ergokalcyferol) – występuje naturalnie w organizmach roślinnych,
  
• witamina D3 (cholekalcyferol) – występuje naturalnie w organizmach zwierzęcych.
  

Co to jest krzywica? Objawy braku witaminy D

Niedobór witaminy D skutkuje zahamowaniem wzrostu oraz krzywicą (nazywaną niekiedy „chorobą angielską”). Krzywica to choroba dziecięca, w przebiegu której proces twardnienia rosnących kości nie przebiega prawidłowo. Kości stają się miękkie i zdeformowane. Krzywica rozwija się jako efekt zaburzeń w gospodarce wapniowo-fosforowej. Dochodzi do widocznych zmian w układzie kostnym oraz zaburzeń rozwojowych.

Witamina D nazywana jest także witaminą życia. Dlaczego? Odpowiedź na filmie:

Objawy braku witaminy D:

• ogólne osłabienie i zmęczenie,
  
• osłabienie mięśni oraz kości,
  
• choroby dziąseł,
  
• zwiększenie wrażliwości na ból,
  
• występowanie stanów zapalnych,
  
• zwiększenie podatności na złamania,
  
• drażliwość,
  
• senność,
  
• wzrost ciśnienia krwi,
  
• problemy ze snem,
  
• niepokój, stany depresyjne,
  
• zaburzenia ze strony układu krążenia.
  

Objawy krzywicy:

• bóle kości,
  
• poszerzenie płytki wzrostowej kości, szczególnie widoczne w obrębie nadgarstków, stawów skokowych, kolan,
  
• koślawość oraz szpotawość kolan,
  
• brak apetytu,
  
• wzmożone pocenie się,
  
• skolioza,
  
• płaskostopie,
  
• zniekształcenie kości miednicy,
  
• tężyczka (nadmierne skurcze mięśni),
  
• charakterystyczny zapach moczu,
  
• zaparcia,
  
• drażliwość,
  
• napady drgawek,
  
• opóźnienie wzrostu,
  
• bruzda Harrisona,
  
• anemia,
  
• spadek odporności,
  
• opóźnione ząbkowanie, ubytki w uzębieniu, odwapnienie koron zębowych,
  
• tzw. żabi brzuch (brzuch krzywiczy),
  
• zniekształcenie klatki piersiowej,
  
• deformacja kończyn,
  
• rozmiękczenie kości potylicy,
  
• opóźnienie w zarastaniu ciemiączka,
  
• różaniec krzywiczy (zgrubienie połączeń kostno-chrzęstnych żeber),
  
• bransolety krzywicze (pogrubienie przynasad kości długich),
  
• kwadratowa czaszka.
  

Krzywica u dzieci – przyczyny

Krzywica może wystąpić u niemowlęcia i starszego dziecka; najczęściej diagnozuje się ją między 3. miesiącem a 2. rokiem życia. Ponieważ jest to choroba kości spowodowana niedoborem witaminy D, rozwija się głównie z powodu braku tej witaminy w organizmie wskutek niewłaściwego odżywiania albo niedostatecznego kontaktu ze światłem słonecznym (najczęściej jest rezultatem współistnienia kilku czynników). Naturalnym źródłem witaminy D jest bowiem słońce, jednak położenie geograficzne Polski sprawia, że przez wiele miesięcy, w pochmurne, niesłoneczne dni skóra nie jest w stanie wytworzyć jej w odpowiedniej ilości.

W jakich produktach spożywczych znajdziemy witaminę D? Sprawdź:

Inne możliwe przyczyny występowania krzywicy:

• choroby jelit (np. choroba Crohna),
  
• celiakia,
  
• nadmiar fosforanów w diecie,
  
• niedobór wapnia w diecie,
  
• zaburzenia wchłaniania tłuszczów.
  

Leczenie i rokowania krzywicy

W przypadku zauważenia niepokojących objawów należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem (pediatrą), zwłaszcza jeśli pojawił się obrzęk lub ból w kolanach, stawach skokowych czy nadgarstkach bądź zauważalna jest deformacja kości. Lekarz zleci badania krwi oraz badania obrazowe kości. W przypadku krzywicy w badaniach laboratoryjnych w surowicy krwi obserwuje się wzrost stężenia fosfatazy alkalicznej (enzymu), parathormonu, spadek poziomu wapnia i fosforu. W moczu obserwuje się obniżony poziom wapnia.

Leczenie krzywicy polega na podawaniu odpowiednich dawek witaminy D oraz wapnia. Wcześnie wykryta krzywica oraz niedobór witaminy D pozwalają na całkowite wyleczenie, zanim dojdzie do zniszczenia kości.

Krzywica – zapobieganie

Profilaktyka krzywicy u dzieci polega na podawaniu właściwych dawek witaminy D już od pierwszych dni życia, także latem – dotyczy to zwłaszcza dzieci karmionych piersią (mleko matki nie zawiera witaminy D). Witamina D jest natomiast dodawana do mleka modyfikowanego. Ponadto bardzo ważna jest odpowiednia dieta. Witamina D znajduje się m.in. w jajkach, tłustych rybach, przetworach mlecznych, tranie, grzybach. Należy również jak najwięcej przebywać na słońcu (minimum 15 minut dziennie).

Krzywica u dorosłych

Odmianą krzywicy u osób dorosłych jest osteomalacja, czyli choroba metaboliczna kości, która rozwija się wskutek niedoboru witaminy D. Szczególnie narażone na nią są osoby starsze, które rzadko wychodzą z domu i nie mają kontaktu ze słońcem. Na osteomalację chorują także osoby mające schorzenia nerek i wątroby czy przyjmujące niektóre leki, np. przeciwko padaczce. Choroba powoduje zwiększoną podatność na złamania. Pojawiają się bóle kości, tzw. kaczy chód, skrzywienia w obrębie kręgosłupa, szpotawość bioder, deformacje klatki piersiowej (kurza klatka piersiowa). Leczenie osteomalacji polega na podawaniu witaminy D. 

Czy witaminę D należy suplementować cały rok? Zobaczcie: