Krwotok to nagła utrata dużej ilości krwi, która stanowi zagrożenie dla życia człowieka. Krwotok może być wynikiem przerwania ciągłości tkanek zarówno na zewnątrz (mowa wtedy o krwawieniu zewnętrznym), jak i do wewnątrz (krwotok wewnętrzny). Częstą przyczyną krwotoku jest uraz. Powszechny, aczkolwiek odmienny pod kątem postępowania, jest krwotok z nosa.
Krwotok – rodzaje i objawy
Krwotok wiąże się z utratą krwi, co powoduje powikłania i objawy zależne od ilości utraconej krwi. Pierwszy stopień utraty krwi to ok. 500 ml. Ta objętość stanowi zaledwie 10% krwi człowieka. Porównywalna ilość krwi oddawana jest w stacji krwiodawstwa. Objawy praktycznie nie występują, ponieważ organizm szybko wyrównuje straty. Człowiek może poczuć osłabienie, spadek sił fizycznych.
Objawy krwawienia zależą poniekąd od źródła krwawienia. Krwotok zewnętrzny łatwo rozpoznać, ponieważ widać krwawienie. Krwotok wewnętrzny nie daje jawnych objawów aż do pojawienia się wstrząsu. Ciśnienie tętnicze krwi obniża się przy utracie około 750–1500 ml krwi. Krwotok skutkujący utratą powyżej 1500 ml krwi objawia się niepokojem, a dalej zaburzeniami świadomości łącznie z utratą przytomności. Wtedy też organizm traci zdolności i możliwości kompensacyjne ustroju, co prowadzi do powstania tzw. wstrząsu hipowolemicznego.
Wyróżnia się krwawienia żylne i tętnicze. Krwotok tętniczy jest zazwyczaj intensywniejszy, wypływ krwi jest gwałtowny, pulsujący. Krwawienie żylne ma niższe ciśnienie. Krew wypływa wówczas wolniej.
Krwotok z nosa
Najczęściej źródłem krwotoku z nosa jest uszkodzenie splotów Kiesselbacha znajdujących się w przedniej części przegrody nosa. Rzadszą, choć poważniejszą, przyczyną krwotoku z nosa jest uszkodzenie tylnej części nosa bądź części nosowej gardła.
Krwotok z nosa może być wywołany:
- wysokim ciśnieniem tętniczym,
- urazami,
- przesuszeniem śluzówki nosa,
- zapaleniem błony śluzowej,
Tamowanie krwotoku z nosa
Podobnie jak każdym innym przypadku udzielania pierwszej pomocy, podstawą jest zapewnienie sobie bezpieczeństwa. Jeśli więc pomaga się komuś zatamować krwotok z nosa, konieczne jest założenie rękawiczek, by unikać bezpośredniego kontaktu z krwią.
Osoba mająca krwotok z nosa, o ile jest przytomna i świadoma, powinna usiąść z głową wysuniętą do przodu (jakby chciała coś powąchać). Zmniejsza to napływ krwi do nosa. Następnie ściska się skrzydełka nosa przez około 10 minut. Dodatkowo na czoło lub nasadę nosa można przyłożyć okład z lodem, który pomaga skrócić czas krwawienia. Jeśli mimo ucisku skrzydełek nosa krew nadal spływa po tylnej ścianie gardła, oznacza to, że źródłem krwawienia jest tylna część nosa.
Po 20 minutach krwawienia konieczne są konsultacja lekarska i zatrzymanie krwawienia w szpitalu. W warunkach szpitalnych tamowanie krwotoku przebiega z użyciem miejscowego znieczulenia i podawaniem leku obkurczającego naczynia błony śluzowej. Wykonuje się tamponadę przednią lub tylną.
Tamponada przednia polega na szczelnym, warstwowym wsadzeniu setonu gazowego przez nozdrza. Taki seton usuwa się po dwóch dobach. Tamponada tylna to wciągnięcie do tylnej jamy nosowej tamponu Bellocqa, czyli kłębka z gazy, dostosowanego wielkością do nosa. Wadą tamponady tylnej jest zablokowanie odpływu z zatok przynosowych, co sprzyja rozwojowi w nich zapalenia.
Tamowanie krwotoku zewnętrznego i wewnętrznego
Krwotok wewnętrzny ciężko rozpoznać w warunkach przedszpitalnych, natomiast zawsze powinno się go podejrzewać w przypadku urazów. Krwotok wewnętrzny należy brać pod uwagę zawsze, kiedy dochodzi do nagłego pogorszenia stanu poszkodowanego z towarzyszącym spadkiem ciśnienia i utratą świadomości.
W wypadku krwotoku zewnętrznego w pierwszej kolejności należy nałożyć opatrunek uciskowy – do rany przykłada się materiał (najlepiej jałowy, nieprzyklejający się do rany). Opatrunek uciska się. W momencie, kiedy przemaka, dokłada się kolejne warstwy suchego opatrunku. Opaska uciskowa powyżej miejsca krwawienia może zostać założona tylko w określonych sytuacjach, kiedy bezpośredni ucisk na naczynie nie jest możliwy, np. po amputacji. W ramach pierwszej pomocy konieczne jest jak najszybsze wezwanie pogotowia ratunkowego.