Krwawienie z przewodu pokarmowego może dotyczyć jego górnego odcinka, jak i dolnego. Częściej jednak, szczególnie u dorosłych, dochodzi do krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Konieczne jest znalezienie przyczyny krwawienia.

Krwawienia z górnego odcinka u dzieci są rzadkie, choć ich przebieg może stanowić poważne zagrożenie dla życia. Umowną granicę pomiędzy górnym a dolnym odcinkiem przewodu pokarmowego stanowi więzadło Treitza, czyli mięsień wieszadłowy dwunastnicy.

Krwawienie z przewodu pokarmowego – przyczyny

Etiopatogeneza krwawienia z przewodu pokarmowego zależna jest od odcinka, z którego powstało krwawienie. W przypadku górnego odcinka krwawienia są zdecydowanie częstsze, stanowią 80% przypadków krwawień do światła przewodu pokarmowego. Przyczyny krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego obejmują:

• wrzody żołądka i dwunastnicy,

• ostrą gastropatię nadżerkową,

• żylaki przełyku,

• zespół Mallory’ego i Weissa,

• nowotwory,

• owrzodzenia przełyku,

• malformacje naczyniowe,

• zapalenia błony śluzowej przełyku, żołądka lub dwunastnicy.

Największy odsetek stanowią wrzody żołądka i dwunastnicy oraz gastropatia nadżerkowa. Zdarza się, że są one wynikiem innych ostrych stanów klinicznych, jak sepsa, niewydolność oddechowa, niewydolność wielonarządowa, rozległe oparzenia i inne choroby przewlekłe.

Krwawienia z dolnego przewodu pokarmowego są rzadsze, najczęściej są skutkiem powstałych uchyłków jelita grubego, a także chorób zapalnych jelit i polipów. U dzieci krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego mogą wynikać z wgłobienia jelita, chorób zapalnych jelit, zapaleń uchyłku. Przyczyną krwawień z przewodu pokarmowego mogą być również choroby układowe wywołujące zaburzenia krzepnięcia, czyli koagulopatie.

Objawy krwawienia z przewodu pokarmowego

Krwawienia z przewodu pokarmowego mogą mieć przebieg ostry bądź przewlekły. Wpływa to na dynamikę objawów. Przewlekłe krwawienia czasami ciężko rozpoznać. Dopiero na podstawie innych objawów, jak anemia, osłabienie, zaburzenia wchłaniania, wykonuje się badania, np. na krew utajoną w kale.

Ostre krwawienia z przewodu pokarmowego dają wyraźniejsze objawy. Ich ocena pozwala wstępnie ustalić, czy krwawienie pochodzi z górnego czy dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Ostre krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego powoduje smoliste (czarne) stolce. Wynika to z faktu, że krew, przechodząc przez kolejne odcinki przewodu pokarmowego, ulega trawieniu. Poza smolistymi stolcami mogą pojawić się krwiste wymioty, a także objawy towarzyszące, jak bladość, ból nadbrzusza lub za mostkiem, osłabienie czy zawroty głowy, zimne poty, zaburzenia świadomości. Ostre krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego objawia się obecnością czerwonej krwi w stolcu, a także symptomami wskazującymi na zły stan ogólny pacjenta.

Rozpoznanie krwawienia z przewodu pokarmowego odbywa się za pomocą endoskopii, czyli wprowadzenia specjalnego elastycznego cewnika zakończonego kamerą i źródłem światła. Dodatkowo wykonuje się badania ogólne krwi, jak morfologia, a także ocena układu krzepnięcia, badania na obecność krwi utajonej w kale, ewentualnie niektóre badania obrazowe.

Leczenie krwawienia z przewodu pokarmowego

Wytyczne dotyczące postępowania w krwawieniu z przewodu pokarmowego różnią się pod względem przyczyny, która je wywołuje. Leczenie ostrych krwawień powinno odbywać się w szpitalu. W zależności od nasilenia i źródła krwawienia chirurg decyduje o metodzie leczenia. Stosowana endoskopia ma nie tylko znaczenie diagnostyczne, ale może posłużyć jako metoda terapeutyczna, np. poprzez opaskowanie krwawiącego naczynia. Stosuje się również leczenie farmakologiczne stanowiące uzupełnienie metod chirurgicznych.

Specyficzną metodą leczenia krwawienia z żylaków przełyku, jeśli próba zatrzymania krwawienia za pomocą endoskopu się nie powiedzie, jest założenie zgłębnika do żołądka.

Część od strony żołądka to balon, a z zewnątrz przyczepiony jest ciężarek, który pociągając za zgłębnik, powoduje ucisk balonika na obszar krwawienia. Zarówno u dorosłych, jak i u dzieci w przypadku wystąpienia krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego należy jak najszybciej wyrównać powstające zaburzenia w postaci np. nadmiernej utraty krwi i spadku ciśnienia. Większość osób wymaga hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii. Po rozpoznaniu krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego podaje się leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP) bądź antagonistę receptora H2. Rozważa się również zastosowanie leków wazoaktywnych, co przyczynia się do stabilizacji stanu hemodynamicznego organizmu.