Krew utajona w kale jest niewidoczna gołym okiem. Aby sprawdzić, czy taki objaw ma miejsce, należy wykonać specjalne badanie diagnostyczne zwane testem na krew utajoną, tzw. FOBT. Dzięki temu po pobraniu kilku próbek kału można stwierdzić, czy w organizmie

Krew utajona w kale u dziecka i dorosłego – przyczyny

Krew w kale jest objawem, który pojawia się w wyniku krwawienia w górnej bądź dolnej części przewodu pokarmowego. Jeśli krwawienie jest niewielkie, krew może być niewidoczna gołym okiem. Właśnie wtedy sprawdza się badanie na krew utajoną w kale, która może pojawić się w wielu groźnych stanach chorobowych. Jej przyczyną jest np. nowotwór jelita grubego bądź żołądka. Może także występować w stanach zapalnych jelit i dwunastnicy, a także podczas krwawienia wrzodów lub polipów. Dodatnie wyniki testu na krew utajoną mogą również występować w suplementacji witaminy C, w przypadku diety bogatej w mięso wieprzowe, wołowe i drób, a także podczas zażywania niektórych leków.

Zobacz też: Wrzody żołądka i dwunastnicy: objawy choroby wrzodowej, przyczyny i leczenie

Test na krew utajoną – kto powinien go wykonać?

Test na krew utajoną (FOBT) to badanie diagnostyczne umożliwiające wykrycie w kale krwi, której nie widać gołym okiem. Krew w kale jest objawem niepożądanym, którego nie należy bagatelizować z powodu ryzyka występowania groźnych stanów chorobowych.

Prawdopodobieństwo pojawienia się krwi utajonej w kale zwiększa się wraz z wiekiem. Dlatego test FOBT jako badanie przesiewowe wykonuje się u osób powyżej 50. roku życia, u których wzrasta ryzyko pojawienia się nowotworu jelita grubego. Ponadto badanie wykonuje się u osób, które borykają się z osłabieniem i ogólnym zmęczeniem, krwawymi i smolistymi stolcami, nieregularnymi wypróżnieniami, spadkiem masy ciała, a także niskim hematokrytem i obniżonym poziomem hemoglobiny.

Test na krew utajoną – przygotowanie, jak wygląda i metody

Test na krew utajoną w kale można wykonać według 2 metod:

• metoda gwajakolowa – wykrywa w kale peroksydazy hemoglobiny, czyli enzymy czerwonego barwnika krwi. Wyniki w tej metodzie mogą być fałszywe, dlatego zaleca się wykonanie 3 prób. Przez badaniem należy powstrzymać się od spożywania pokarmów z peroksydazą, które mogą powodować wyniki fałszywie dodatnie, np. wieprzowiny, drobiu, wołowiny, rzodkiewki, kalafiora, brokułów, rzepy i pasternaku. Należy również ograniczyć przyjmowanie witaminy C, gdyż wyniki mogą być fałszywie ujemne. Dzięki tej metodzie stwierdza się obecność krwi w kale, jeśli przekracza 20–40 ml/d.,
  
• metoda immunochemiczna – wykrywa przeciwciała przeciwko hemoglobinie z okrężnicy, które umożliwiają wykrycie krwi utajonej w kale. Aby test był wystarczająco czuły, zaleca się wykonanie 3 prób w 3 różnych dniach. Porównując metodę immunochemiczną z metodą gwajakolową, to pierwsza daje pozytywny wynik już przy stężeniu 25 ng/ml hemoglobiny w próbie.
  

Przygotowanie do badania zależne jest od wybranej metody testu. W przypadku testów wykonywanych metodą gwajakolową należy pamiętać, aby na kilka dni przed badaniem odstawić produkty zawierające peroksydazę, a także zrezygnować w tych dniach z suplementacji witaminy C. W przypadku testu na krew utajoną w kale metodą immunochemiczną nie ma żadnych szczególnych sposobów przygotowania się, w tym dietetycznych. Ogólnie zaleca się, aby 48 godzin przed badaniem nie pić alkoholu, a także nie zażywać aspiryny i środków przeczyszczających.

Wykonanie testu na krew utajoną w kale może różnić się w zależności od rodzaju zestawu wykorzystywanego do badania. Na rynku dostępne są testy, które polegają na pobraniu wody z muszli klozetowej w miejscu, gdzie został oddany stolec. Kroplę takiej wody nanosi się na odczynnik testu i zanosi do laboratorium. 

Innym sposobem sprawdzenia, czy w kale występuje krew utajona, jest pobranie kału do specjalnego pojemnika. Tak przygotowaną próbkę dostarcza się do laboratorium. W każdej metodzie kał nie powinien być zanieczyszczony moczem, a także w przypadku kobiet powinien być oddawany do badania minimum 3 dni po miesiączce. Warto pamiętać, że niezależnie od wybranego rodzaju i metody najlepiej wykonać 3 próby, które potwierdzą wiarygodność otrzymanego wyniku.

Badanie kału na krew utajoną – wyniki dodatni i ujemny

Wynik dodatni badania kału na krew utajoną wskazuje na obecność krwi w kale. W przypadku trzech wyników pozytywnych należy wdrożyć dalszą diagnostykę – najczęściej wykonuje się badania obrazowe, takie jak kolonoskopia bądź sigmoidoskopia.

Wynik dodatni występuje w następujących chorobach:

• nowotwór jelita grubego,
  
• nowotwór żołądka,
  
• krwawiące polipy,
  
• gruczolak,
  
• krwawiące wrzody w przebiegu choroby wrzodowej żołądka,
  
• uchyłkowatość jelit i inne ich choroby.
  

Ujemny wynik badania kału na krew utajoną nie oznacza jednak braku choroby organicznej! Jest to wynik, który stwierdza jedynie brak krwi w kale.