Endoskopia kapsułkowa wykorzystuje najnowsze wynalazki współczesnej techniki i możliwości miniaturyzacji skomplikowanych układów elektronicznych. Radiowy przekaz zarejestrowanych przez mikroskopijną kamerę obrazów w jelicie cienkim lub grubym umożliwia uzyskanie informacji na temat stanu błony śluzowej i ściany jelita.

Jak wygląda i jak działa kapsułka endoskopowa?

Idea endoskopii kapsułkowej narodziła się podczas badań endoskopowych, kiedy okazało się, że elastyczne, sterowane z zewnątrz, światłowodowe endoskopy nie są w stanie dotrzeć do wielu odcinków jelita cienkiego. Ta część układu pokarmowego ma 3–5 metrów długości i skomplikowany, pełen zagięć i nieregularności przebieg. Ze wszystkich odcinków jelita cienkiego dobrze poznana była jedynie dwunastnica, do której docierały diagnostyczne i zabiegowe gastroduodenoskopy. Postęp techniki umożliwił spełnienie marzeń wielu diagnostów – dziś pacjent połyka urządzenie wyposażone w kamerę pokazujące od środka ściany przewodu pokarmowego. Transmitowane dane docierają drogą radiową na zewnątrz – prosto do urządzenia rejestrującego sygnał.

Do badania wykorzystuje się jednorazowe kapsułki, przypominające zwykłe leki w formie podłużnej tabletki. Długość urządzenia przeznaczonego do badań u dorosłych wynosi ok. 2 cm, a średnica nie przekracza 1,5 mm. Dzięki temu badana osoba może połknąć kapsułkę tak łatwo, jak antybiotyk czy lek przeciwgorączkowy. We wnętrzu kapsułki endoskopowej umieszczona jest bateria pozwalająca na 10–12 godzin pracy, układ sterująco-transmisyjny, miniaturowa kamera lub aparat robiący sekwencyjnie zdjęcia oraz oświetlająca wnętrze jelita dioda.

Po połknięciu kapsułka przemieszcza się przez gardło, przełyk i żołądek do jelita cienkiego. Urządzenie, przesuwane do przodu ruchami perystaltycznymi, transmituje stamtąd obraz wideo lub serie zdjęć, których w ciągu sekundy może wykonać nawet kilkanaście. Sygnał z miniaturowego, wędrującego w dół jelita nadajnika jest odbierany przez anteny przyklejone do skóry.

Noszony na pasku lub w kieszeni rejestrator zapisuje otrzymane dane i pozwala na ich przeniesienie do komputera, z którego korzysta analizujący zdjęcia specjalista. Jego praca jest wspomagana przez oprogramowanie wykorzystujące tzw. sztuczną inteligencję. Aplikacja może wstępnie przeanalizować kilkadziesiąt tysięcy wykonanych w czasie badania zdjęć i przedstawić lekarzowi do analizy tylko te, które potencjalnie odbiegają od stanu prawidłowego.

Kapsułka z kamerą do połknięcia

Najczęściej pacjent nie ma problemu z połknięciem kapsułki. Niektóre osoby nie mogą tego jednak zrobić – ze względu na swoje lęki albo problemy z przełykaniem (wynikające np. z przebytego udaru mózgu). W takich sytuacjach z pomocą przychodzą stosowane od dawna techniki. Kapsułkę można podać bezpośrednio do żołądka lub nawet dwunastnicy przy pomocy wprowadzonego tam gastroskopu albo sondy żołądkowej.

Po połknięciu kapsułki chory może wrócić do normalnych zajęć. W ciągu kilku pierwszych godzin nie powinien jednak spożywać posiłków, pić dużych ilości płynów ani narażać się na zbędny wysiłek.

Przebieg badania z kapsułką endoskopową

Badanie zaczyna się, gdy kapsuła znajdzie się w końcowym odcinku dwunastnicy i stamtąd przesuwa się do dalszych części jelita cienkiego. Jest to droga w jedną stronę – nawet w przypadku zauważenia wartej dokładniejszej diagnostyki zmiany nie ma możliwości wstrzymania lub zawrócenia kapsułki, która pozbawiona jest własnego napędu. Anteny umieszczone w ściśle określonych miejscach na skórze brzucha pozwalają na "namierzanie" położenia urządzenia, a tym samym na przybliżone określenie odcinka jelita, w którym znajduje się oglądana w danym momencie zmiana chorobowa.

Jakie choroby można zdiagnozować za pomocą kapsułki endoskopowej?

Endoskopia kapsułkowa pomaga rozpoznać:

• przewlekłe schorzenia jelita cienkiego i stopień ich zaawansowania (np. w przypadku choroby Leśniowskiego­-Crohna);

• guz zwężający światło naczynia i powodujący częściową niedrożność lub inne zaburzenia pasażu jelitowego – może on mieć charakter nowotworowy albo np. być uszypułowanym polipem wnikającym luźno do światła jelita;

• miejsce krwawienia w obrębie jelita.

Badanie jest wykorzystywane do poszukiwania przyczyny dolegliwości takich jak uporczywe, przewlekłe bóle czy nawracająca niedokrwistość.

Kapsułka endoskopowa – cena badania

Badania za pomocą kapsułki endoskopowej nie stosuje się standardowo. Stanowi ono zwykle uzupełnienie procesu poszukiwania przyczyny choroby w ciężkich diagnostycznie przypadkach. Zabieg ten jest relatywnie drogi (kosztuje średnio 3 tysiące złotych) i nie jest nawet częściowo refundowany przez NFZ.

Jak zadbać o florę bakteryjną jelit?

Bibliografia:

A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2018, Liszki 2018.

W. Noszczyk, Chirurgia, t. II, Warszawa 2019.