Jonogram jest badaniem, które określa odpowiedni poziom makroelementów: potasu, sodu, chlorków – podstawowy jonogram wapnia, fosforanów czy magnezu. Oznaczenie wszystkich elektrolitów jest jonogramem pełnym. Oznaczenie jest dokonywane we krwi i często może być zalecane dodatkowo razem z morfologią. Badanie jest wykonywane na czczo.

W interpretacji wyników jonogramu pomaga znajomość prawidłowego poziomu pierwiastków, a także negatywnych skutków niedoboru poszczególnych elementów na organizm, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Badanie jonogramem pozwala na sprawdzenie podejrzeń związanych z zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej oraz pracy organizmu. Mogą się one objawiać problemami z rytmem serca, obrzękami czy nieregularnym ciśnieniem krwi.

Jonogram a makroelementy

Warto wiedzieć jaki powinien być odpowiedni poziom poszczególnych makroelementów. Składniki mineralne są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania człowieka. Jonogram jest istotnym badaniem, które pozwala na określenie potrzeb danego organizmu, natomiast połączenie go z morfologią krwi zapewnia jeszcze większą skuteczność w diagnozowaniu schorzeń.

Prawidłowa ilość potasu we krwi powinna zmieścić się w przedziale między 3,8 a 5,5 mEg/l. Podwyższony poziom oznacza hiperkaliemię (jej objawami są: uczucie mrowienia, palpitacje serca, zmęczenie, skurcze mięśni czy niewydolność serca), za niski natomiast – hipokaliemię. W przypadku tego schorzenia symptomami są zmęczenie mięśni, bóle oraz skurcze, zaparcia, zatrzymanie moczu.

Odpowiedni poziom sodu we krwi powinien wynieść od 135 do 145 mEg/l. Zbyt mała ilość tego pierwiastka zdarza się znacznie częściej niż za duża. Objawy braku sodu: bół głowy, nudności, wymioty, zaburzenia orientacji (drgawki).

Odpowiednia ilość magnezu we krwi powinna się mieścić w przedziale od 0,8 do 1,3 mmol/l. O braku pierwiastka mogą świadczyć skurcze przełyku oraz drżenie stóp i rąk. Natomiast objawami za wysokiego poziomu są zaparcie, duszność a także ospałość.

Wapń we krwi prawidłowo mieści się w granicach 2,25–2,75 mmol/l (9–11 mg/dl).Przyczynami za wysokiego poziomu pierwiastka, czyli hiperkalcemii, mogą być: nadczynność przytarczyc, odwodnienie organizmu, za duża ilość witamin A i D oraz niektóre nowotwory. Za mała liczba wapnia jest określana hipokalcemią i związana jest z zapaleniem trzustki, chorobami kości i nerek, a także niedoczynnością przytarczyc.

Jaki powinien być poziom chlorków we krwi? Prawidłowa ich liczba wynosi od 98–106 mmol/lmmol/l. Do obniżenia może dojść wskutek odwodnienia organizmu. Symptomami są: niskie ciśnienie krwi, omdlenia, zmęczenie, zawroty głowy.

Jonogram – badanie

Pierwszym krokiem, który musi wykonać pacjent, jest przyjście na czczo na badanie. Chory nie powinien przyjmować wcześniej żadnych suplementów, gdyż mogą one zaburzyć wyniki. Jeżeli pacjent musi przyjmować leki, to przed wykonaniem badania winien o tym poinformować lekarza, gdyż od nich może także zależeć to, co wykaże jonogram. Nosiciele HIV (wirus niedoboru odporności), HCV (wirus zapalenia wątroby typu C) czy HBV (wirus zapalenia wątroby typu B) muszą poinformować specjalistę o wirusie. Wówczas personel medyczny zachowuje szczególne środki ostrożności.

Jonogram odbywa się przez pobranie krwi z dołu łokciowego. Warto pamiętać, że często jest to badanie zlecane do zrobienia razem z morfologią.

Jonogram – zastosowanie

Badanie jonogramem jest szczególnie zalecane, w przypadku gdy lekarz musi ocenić stan zdrowia pacjenta, aby zdiagnozować chorobę, na którą ma wpływ poziom elektrolitów. Do zmian w ich stężeniu mogą prowadzić takie schorzenia, jak te dotyczące układu oddechowego oraz hormonalnego, a także choroby metaboliczne albo/i nerek.

Badanie poziomu elektrolitów najczęściej jest wykonywane wskutek wystąpienia obrzęków kończyn dolnych, nieprawidłowego poziomu ciśnienia tętniczego krwi, osłabienia czy zaburzenia rytmu serca. Oznaki te świadczą o zaburzeniu gospodarki elektrolitowej. Jonogram jest także wykonywany w przypadku oceny podczas leczenia chorób wątroby i nerek oraz nadciśnienia tętniczego. To badanie jest stosowane, wówczas gdy pacjent przyjmuje leki wpływające na zaburzenie równowagi wodno-elektrolitowej.