Domowe sposoby na leczenie jęczmienia w jego początkowej fazie to suche, ciepłe okłady, delikatne masaże powiek, a w przypadku małych dzieci zasłonięcie oka opatrunkiem, by, trąc je, nie doprowadziło rozprzestrzeniania się infekcji.

Czym jest jęczmień?

Jęczmień jest to nazwa stanu zapalnego gruczołów znajdujących się w powiece górnej lub (częściej) dolnej oka. W mianownictwie medycznym rozróżnia się jęczmień:

• zewnętrzny – powstający w obrębie gruczołów łojowych lub rzęskowych (potowych) brzegów powiek,

• wewnętrzny – tworzący się w gruczołach tarczkowych Meiboma (położonych głębiej, na wewnętrznej powierzchni powieki).

Powstanie jęczmienia u dziecka wiąże się z łącznym wystąpieniem dwóch zdarzeń: zamknięcia ujścia gruczołów lub stanu zapalnego ich kanalików (powoduje to zaleganie wydzieliny) oraz obecności w okolicy (w tkankach powiek, worku spojówkowym) chorobotwórczych bakterii (najczęściej gronkowców) powodujących powstawanie wydzieliny ropnej. Źródłem upośledzenia odpływu z gruczołów mogą być stany takie jak: zapalenie brzegów powiek, przewlekłe zapalenie spojówek (na przykład o podłożu alergicznym), obrzęk tkanek miękkich powieki (na przykład po użądleniu albo po ukłuciu przez komara).

U najmłodszych łatwo dochodzi do zakażenia spojówek i okolicznych tkanek. Dzieci bowiem w trakcie zabawy mają kontakt z wieloma przedmiotami, na których bytują bakterie. Przenoszą się one na ręce, których zwykle nie udaje się utrzymać w pełnej czystości mimo regularnego mycia. Jednocześnie maluchy, nie mając wyrobionych odpowiednich odruchów, często trą oczy, np. w związku z płaczem, sennością lub po jakimkolwiek podrażnieniu. Sprzyja to przenoszeniu bakterii w okolice narządu wzroku i sprawia, że zalegająca w gruczołach wydzielina może ulec zakażeniu. Efektem jest powstanie jęczmienia.

Objawy jęczmienia u dzieci

Podstawowymi objawami jęczmienia u dzieci są zaczerwienienie powieki górnej lub dolnej oraz jej szybko narastający obrzęk. Często towarzyszy mu przekrwienie i obrzęk spojówki. Objawy takie dominują w pierwszych dniach choroby. Kiedy naciek zmniejsza się nieco, widoczny staje się owalny guzek w obrębie powieki. Nazwa choroby pochodzi właśnie od jego kształtu, przypominającego ziarno zboża.

Dziecko odczuwa zwykle swędzenie zmienionej chorobowo okolicy, która najczęściej nie boli. Wystąpić może również dyskomfort i wrażenie ucisku na oko pojawiające się w trakcie poruszania gałką oczną i mrugania. Zjawisko to wynika z obrzęku powiek.

W przypadku jęczmienia zewnętrznego w pewnej fazie choroby na brzegu powieki widoczny staje się białawy, ropny naciek w obrębie gruczołu, który następnie wchłania się lub, pękając, opróżnia do worka spojówkowego.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o budowie oka: 

Domowe sposoby na jęczmień u dziecka

Leczenie jęczmienia u dziecka w początkowej fazie choroby może być prowadzone domowymi sposobami. Jeśli zaobserwuje się u malucha obrzęk i zaczerwienienie powieki oraz jej miejscowe zgrubienie, można poprzez rozgrzewanie starać się:

• poprawić krążenie krwi w zmienionej chorobowo okolicy,

• rozszerzyć ujścia gruczołów, rozrzedzić wydzielinę ropną i ułatwić tym samym jej odpływ.

Podstawową zasadą jest stosowanie ciepłych, lecz nie gorących, suchych okładów. Niewskazane są okłady z rumianku lub herbaty, gdyż powodują macerację skóry, a zawarte w nich substancje u wrażliwszych dzieci mogą wywoływać objawy zapalne. Nie należy również stosować rozgrzanych woreczków z solą – pył solny może przedostawać się do worka spojówkowego i być przyczyną dodatkowego podrażnienia.

Najlepszą metodą nagrzewania jęczmienia jest przyłożenie do oka specjalnego krążka żelowego, słoiczka z ciepłą wodą, woreczka z ryżem lub fasolą. Pomocne może być również stosowanie ciepłej metalowej łyżeczki, ale jej użycie jest skomplikowane ze względu na małą pojemność cieplną i konieczność wielokrotnego nagrzewania. Przedmioty takie nie mogą być przykładane do oka bezpośrednio, lecz przez jałowy gazik. Jedna sesja ogrzewania jęczmienia powinna trwać 10–15 minut. Zabieg można powtarzać kilkakrotnie w ciągu dnia.

Pomocne w leczeniu jęczmienia u dzieci jest też delikatne masowanie zmiany chorobowej opuszką palca. Ucisk powinien być wywierany początkowo u podstawy powieki, a ruch kierować się w stronę jej brzegu. Dzięki temu wspomaga się opróżnianie gruczołów z zalegającej wydzieliny. Używanie do takiego obrączki, pierścionka lub innego metalowego przedmiotu nie wpływa na efekt masażu.

Jeśli domowe sposoby nie powodują zmniejszenia się jęczmienia w ciągu 2–3 dni, a do objawów dołączą się silne bóle albo zaburzenia widzenia, należy niezwłocznie udać się z dzieckiem do okulisty.

Zobacz także: Astygmatyzm u dzieci – podstawowe informacje dotyczące wady wzroku

Bibliografia:

1. H.M. Niżankowska, Podstawy okulistyki, Wrocław 2000.

2. J. Kanski, B. Bowling, Kanski – Okulistyka kliniczna, red. J. Szaflik, Wrocław 2017.