Monocyty to komórki układu białokrwinkowego, które regulują procesy odpornościowe organizmu. Ich norma determinowana jest wiekiem pacjenta. Podwyższone monocyty mogą wskazywać na niektóre nowotwory, infekcje bakteryjne, wirusowe czy spowodowane pierwotniakami lub być skutkiem przyjmowania niektórych leków. Komórki te określa się w rozmazie krwi, który, oprócz tego, że zapewnia analizę procentowego rozkładu leukocytów, dokonuje ilościowej i jakościowej oceny białych krwinek.

Monocyty podwyższone

Monocyty to grupa białych krwinek nazywanych leukocytami, które zaliczane są do grupy agranulocytów pozbawionych ziarnistości. Wytwarzane są przez szpik kostny lub w układzie siateczkowo-śródbłonkowym. Są to komórki układu białokrwinkowego, które regulują procesy odpornościowe organizmu oraz usuwają komórki drobnoustrojów i zniszczone komórki organizmu. Ich rola polega na uwalnianiu substancji hamujących wzrost komórek nowotworowych i wydzielaniu interferonu, czyli czynnika spowalniającego namnażanie się wirusów. Obejmują 5–8% wszystkich białek krwinek. Obiektywnym wskaźnikiem podwyższonych monocytów jest ich bezwzględna liczba we krwi.

Oznaczane są one w morfologii krwi. Norma dla monocytów dla poszczególnych grup wiekowych u zdrowych ludzi przedstawia się następująco:

• dzieci od 1 roku do 4 lat – 0,05–1,1 G/l;
• dzieci w wieku 4–18 lat – 0-0,8 G/l;
• dorośli – 0–0,8 G/l.

Z kolei procentowy udział monocytów według wskaźnika WBC (white blood cells) ma postać:

• dzieci od 1 roku do 4 lat – 2–7%;
• dzieci w wieku 4–18 lat – 2–7%;
• dorośli – 1–8%.

Jak się określa monocyty powyżej normy?

Monocyty (MON lub MONO) oznaczane są łącznie z badaniem innych parametrów morfologicznych krwi. Aby sprawdzić, czy monocyty są podwyższone procentowo, konieczne jest wykonanie rozmazu krwi (badanie laboratoryjne polegające na mikroskopowej ocenie jej składu) obwodowej i po wybarwieniu go metodą Pappenheima ocena mikroskopowo poszczególnych form krwinek białych. W sytuacji, gdy monocyty są za wysokie, rozwija się monocytoza, czyli zwiększenie liczby monocytów powyżej 8%. Bardzo istotna jest prawidłowa interpretacja rozmazu krwi obwodowej, a w razie niepokojących objawów należy wykonać rozmaz ręcznie. W przypadku badania automatycznego można uzyskać fałszywe zwiększenie odsetka monocytów.

Test jest bardzo prosty i szybki. Materiał do badania stanowi surowica krwi, którą najczęściej pobiera się z naczynia żylnego w okolicy łokcia. Przed badaniem należy być na czczo (12 godzin po ostatnim posiłku), inaczej wynik może być zafałszowany. Czas oczekiwania na wynik monocytów to zazwyczaj 1 dzień.

Monocyty podwyższone u dziecka

Podwyższone monocyty u dziecka bywają dość częstą anomalią i świadczyć mogą o zupełnie niegroźnej infekcji. Jeśli towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych, najprawdopodobniej oznaczają mononukleozę zakaźną i zakażenie wirusem EBV, czyli wirusem Epsteina-Barr. Monocyty mogą być podwyższone u dziecka też przy ząbkowaniu.

Podwyższone monocyty we krwi u dorosłego

Zwiększenie liczby monocytów we krwi obserwuje się dość często. Ich znaczny wzrost stwierdza się u osób zmagających się z chorobami, jak:

• choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita, marskość z niewydolnością wątroby,
• niektóre choroby zakaźne, zwłaszcza infekcje bakteryjne i wirusowe, jak gruźlica, kiła, bruceloza, podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia, dury, paradury, listerioza,
• przewlekłe stany zapalne, zatrucie, uraz, stan po operacji (po splenektomii – chirurgicznym usunięciu śledziony),
• kolagenozy (grupa chorób, które przyczyniają się do patologicznych zmian tkanki łącznej), jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina,
• sarkoidoza (choroba Besniera-Boecka-Schaumanna) schorzenie polegające na gromadzeniu się w różnych narządach ciała komórek układu odpornościowego, które tworzą skupiska zwane ziarniniakami,
• choroba nowotworowa, jak choroba Hodgkina i niektóre białaczki, takie jak przewlekła białaczka mielomonocytowa (CMML) i monocytarna, szpiczak mnogi, ziarnica złośliwa, rak jajnika, żołądka i piersi lub przerzuty nowotworowe,
• zakażenia pierwotniakami i zakażenia riketsjami, jak kala azar, malaria, gorączka plamista Gór Skalistych,
• choroby spichrzeniowe, sarkoidoza i choroba magazynowania lipidów,
• choroby związane z krwią i układem odpornościowym, jak przewlekła neutropenia i zaburzenia mieloproliferacyjne.

Ponadto podwyższone monocyty obserwuje się u ludzi z uszkodzonymi tkankami w wyniku oparzenia, palących długotrwale papierosy i narażonych na silny stres psychiczny lub fizyczny. Wyższe stężenie monocytów podyktowane może być zażywaniem niektórych leków, a zwłaszcza adrenaliny, hormonów sterydowych czy związków litu.

Podwyższone monocyty w ciąży nie należą do rzadkości. Następuje wtedy fizjologiczny wzrost wartości leukocytów. Podobnie jest podczas porodu, w stresie, po posiłku i wysiłku fizycznym.

Monocyty powyżej normy nie zawsze jednak muszą stanowić powód do obaw. Bywa, iż związane są z regeneracją organizmu po ostrym zakażeniu, zwłaszcza jeżeli w jego przebiegu nastąpiło zmniejszenie liczby granulocytów. Monocytoza poprzedza wtedy ich odnowę.

Bibliografia:

Kokot F., Choroby wewnętrzne, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006.

Czech A., Tatoń J., Diagnostyka internistyczna, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005.

Dmoszyńska A., Hematologia. Wielka Interna, Warszawa, Medical Tribune, 2011.

Sikorski T., Marcinkowska-Suchowierska E., Interpretacja wyników badań hematologicznych w praktyce lekarza rodzinnego, „Postępy Nauk Medycznych”, 2007; 4: 112–118.

Skotnicki A., Nowak W.S., Podstawy hematologii dla studentów i lekarzy, Kraków, Medycyna Praktyczna, 1998.

Matysiak M., Hematologia w praktyce pediatrycznej, Warszawa, PZWL, 2002.

Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2011.