Kość udowa jest jedną z kości tworzących kończynę dolną i elementem wspierającym tkanki miękkie uda. To najcięższa i najdłuższa z kości długich organizmu, w której wyróżnia się trzon oraz koniec bliższy i dalszy. Ból kości udowej towarzyszy zapaleniu kaletki krętarzowej oraz złamaniu bądź pęknięciu kości w wyniku bardzo silnego urazu mechanicznego, co znacznie utrudnia swobodne poruszanie się. Silny ból kości udowej występuje także przy trudnym do wyleczenia zapaleniu kości.
Ból kości udowej – zapalenie kaletki krętarzowej
Ból kości udowej stanowi dość powszechną dolegliwość, która może mieć różnorakie podłoże. Jedną z przyczyn bólu kości udowej bywa zapalenie kaletki krętarza większego (najbardziej wysunięta do boku części kości udowej), która znajduje się tuż pod pasmem biodrowo-piszczelowym. Chorzy opisują ból jako rozlany i piekący, który najsilniejszy jest na górnej, bocznej powierzchni uda.
Na zapalenie kaletki krętarzowej w największym stopniu narażone są osoby używające stawu biodrowego z dużą intensywnością, w tym zwłaszcza biegacze i kolarze. Do zapalenia kaletki krętarzowej predysponuje długotrwale powtarzane prostowanie i zginanie kończyny dolnej w stawie kolanowym i biodrowym. Przyczyną zapalenia kaletki krętarzowej mogą być również powtarzające się mikrourazy, jak i pojedyncze uderzenia czy upadki.
Ból kości udowej nasila się przy chodzeniu, a w ustępuje nocy. Podczas ruchu dochodzi do wywierania nacisku na kaletkę maziową, co powoduje promieniowanie bólu na przednią i wewnętrzną część uda oraz do pachwiny. Dolegliwościom bólowym towarzyszą obrzęk, tkliwość i nadmierna ciepłota okolicy krętarza większego oraz ograniczenie ruchomości okolicznych stawu lub ich sztywność.
Zobacz nasz film i dowiedz się co jeść, aby mieć zdrowe i mocne kości:
Ból kości udowej – jałowa martwica kości
Ból kości udowej bywa objawem jałowej martwicy kości. To proces chorobowy, polegający na obumieraniu tkanki kostnej oraz częściowo tkanki chrzęstnej bez udziału drobnoustrojów chorobotwórczych, do którego dochodzi na skutek niedokrwienia w ograniczonym obszarze kości. Występujące tutaj bóle kości powoli narastają i ustępują po wypoczynku. Nierzadko pojawić się mogą problemy z chodzeniem i utykanie. Nieprawidłowo leczona jałowa martwica kości może doprowadzić do poważnych deformacji kostnych.
Specjaliści wyróżniają martwicę jałową głowy kości udowej, która w nomenklaturze medycznej nazywana bywa inaczej chorobą Perthesa lub osteochondrozą młodzieńczą głowy kości udowej. Przypadłość ta występuje w populacji dzieci i młodzieży. Choroba najczęściej dotyka chłopców między 3. a 14. rokiem życia. Nie jest znana bezpośrednia przyczyna choroby, choć wskazuje się na wady w budowie naczyń krwionośnych. Nieprawidłowe ukrwienie nasadowej części głowy kości udowej może powstać na skutek m.in. zatorowości naczyń tętniczych, zaburzeń hormonalnych, chorób hematologicznych, malformacji naczyniowych, krwiaka.
Jakie mogą być przyczyny bólu kości udowej?
Ból kości udowej pojawia się przede wszystkim w wyniku urazu mechanicznego, jakim jest złamanie bądź pęknięcie. Do przerwania ciągłości kości udowej mogą przyczynić się także stany patologiczne, jak przerzuty nowotworowe do kości, osteomalacja (niedostateczna mineralizacja i zmniejszenie gęstości kości na skutek niedoboru witaminy D lub jej metabolitów), wrodzona kruchość i łamliwość kości, uprawianie sportów ekstremalnych, przyjmowanie leków obniżających odporność czy osteoporoza (postępujący ubytki masy kostnej i osłabienie struktury przestrzennej kości). Dość często stwierdza się złamanie szyjki kości udowej, która stanowi element kości udowej w stawie biodrowym. Stan ten występuje najczęściej u osób w podeszłym wieku. Nierzadko złamanie szyjki kości udowej obarczone jest dużym ryzykiem powikłań, jak m.in. zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego, powstanie stawu rzekomego, obumarcie głowy kości udowej, uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych. Złamania w odcinku dolnym kości udowej powstają najczęściej podczas wypadków komunikacyjnych. Powrót do normalnej aktywności po złamaniu kości udowej może trwać nawet kilka miesięcy.
Nasilający się w nocy ból kości udowej, zgrubienie na kości, opuchlizna, obrzęk i tkliwość uciskowa mogą być objawem raka kości. Na ból kości udowej przy miednicy narzekają kobiety w wysoko zaawansowanej ciąży w wyniku ucisku wywieranego przez powiększający się obwód brzucha i zmianę położenia środka ciężkości ciała.
Ból w kości udowej wywołany zapaleniem
Ból w kości udowej może oznaczać zapalenie kości, które jest niezwykle trudną do wyleczenia chorobą prowadzącą do degradacji tkanki kostnej. Zmiany w kościach są następstwem działania bakterii. Najczęściej izolowanym patogenem pozostaje gronkowiec złocisty (z łac. Staphylococcus aureus). U noworodków drobnoustrojem chorobotwórczym bywają też Enterobacter spp., Streptococcus spp. grupy A i B, a w przypadku dzieci i młodzieży dodatkowo Haemophilus influenzae, zaś osób dorosłych Mycobacterium tuberculosis. Leczenie polega na wdrożeniu antybiotykoterapii oraz często chirurgicznym opracowaniu rany.
Ból kości jest jednym z objawów towarzyszących zapaleniu szpiku kostnego. To stan zapalny tkanki krwiotwórczej, wypełniającej jamy szpikowe kości. Ból nasila się podczas próby ruchu zajętej przez proces zapalny kończyny, stąd u dzieci pojawia się niechęć do poruszania chorą kończyną i unikanie chodzenia. Choroba objawia się obrzękiem, zaczerwienieniem i ociepleniem.
Bibliografia:
1. Reicher M., Bochenek A., Anatomia człowieka. T. I: Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie, Warszawa, PZWL, 2008.
2. Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka: podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa, PZWL, 2006.