Cellulit stanowi jedną z częściej występujących lipodystrofii, czyli stanów charakteryzujących się uogólnionym lub ograniczonym zanikiem tkanki tłuszczowej. Definiuje się go jako zaburzenie topografii skóry, które przejawia się zmianami w wyglądzie jej powierzchni przypominającymi pomarańczową skórkę. Przyczyny powstawania cellulitu mogą być rozmaite. Dolegliwość ta posiada wieloczynnikową etiologię.

Przyczyny powstawania cellulitu – wiadomości ogólne

Termin cellulit użyty został po raz pierwszy w 1920 roku. Od tego czasu wielu badaczy podejmowało problematykę tzw. skórki pomarańczowej i stworzyło kilka teorii dotyczących jej rozwoju. Specjaliści są zgodni co do różnorodności przyczyn powstawania cellulitu. Podkreślają, że za nieestetyczny wygląd skóry nie odpowiada stan zapalny, a zmiany zwyrodnieniowe w obrębie tkanki podskórnej mające charakter obrzękowo-zwłóknieniowo-stwardnieniowy.

Należy w tym miejscu przywołać pojęcie cellulitisu, który oznacza stan zapalny tkanki podskórnej i skóry. Istnieje wiele czynników, których działanie może wzmagać obrzęk w tkance podskórnej i w efekcie prowadzić do uszkodzenia jej struktury i wywołania zmian o charakterze lipodystrofii. W etiologii skórki pomarańczowej zwraca się uwagę na rolę uwarunkowań genetycznych, czynników hormonalnych i stylu życia. Naukowcy podkreślają, że cellulit to stan patologiczny, a nie defekt kosmetyczny i rozróżniają dwa jego rodzaje: twardy, inaczej wodny oraz miękki zwany tłuszczowym.

Przyczyny cellulitu – typ biologiczny i zaburzenia hormonalne

Możliwą przyczyną cellulitu na udach i innych obszarach ciała jest płeć, rasa i typ biologiczny. Ze względu na strukturę tkanki łącznej i tłuszczowej w większym stopniu narażone są kobiety, ponadto przedstawicielki rasy białej (kaukaskiej). Wśród innych wrodzonych czynników rozwoju dolegliwości wymienia się: sposób rozkładu tkanki tłuszczowej, predyspozycja do rozwoju angiopatii (proces uszkodzenia naczyń) obwodowej, liczba, czułość, stan gotowości receptorów hormonalnych na afektywnych komórkach.

Inną przyczynę cellulitu stanowią zaburzenia gospodarki hormonalnej. Najważniejszą rolę odgrywają wśród nich dysproporcje hormonów płciowych – niedobór progesteronu przy równoczesnym nadmiarze estrogenów (tzw. hyperestrogenizm). Następuje wówczas rozrost adipocytów (komórka tłuszczowa) i gromadzenie wody. Dodatkowo rozwijają się zaburzenia krążenia prowadzące do wzrostu ciśnienia w naczyniach włosowatych. Konsekwencją tego jest wzmożona przepuszczalność naczyń żylnych i zwolnienie tempa przepływu krwi, co prowadzi do rozwoju obrzęków.

Wśród innych hormonów mających udział w powstaniu cellulitu badacze wymieniają wydzielaną przez komórki B wysp Langerhansa w trzustce insulinę, wytwarzane przez nadnercza katecholaminy (noradrenalina, adrenalina) i hormony tarczycy.

Przyczyny cellulitu – niewłaściwy tryb życia

Pewna część społeczeństwa mylnie upatruje przyczyn cellulitu jedynie w nadmiernej masie ciała. Naukowcy wskazują, że dolegliwość ta nie ma wyłącznie związku z nadwagą i może rozwinąć się u szczupłych osób.

Wśród czynników związanych ze stylem życia predysponujących do jego powstania wskazuje się na:

• siedzący tryb życia, brak ruchu (praca mięśni wspomaga pracę układu krwionośnego, niedostateczna aktywność fizyczna sprzyja tworzeniu się zastojów w naczyniach, co prowadzi do powstania obrzęków, zwiotczenia mięśni i ścięgien, zwiększania się tkanki tłuszczowej),

• wady postawy, noszenie zbyt obcisłej odzieży i obuwia na wysokim obcasie, które ograniczają pracę mięśni,

• nałogowe palenie papierosów i spożywanie alkoholu, które powodują zmiany w mikrokrążeniu i pobudzają lipogenezę,

• przewlekły stres, duże nasilenie lęku, depresję, zaburzenia emocjonalne (wydzielany w stresowej sytuacji kortyzol wzmaga odkładanie tkanki tłuszczowej, towarzyszące jej długotrwałe napięcie mięśni utrudnia przepływ krwi, a wzrost poziomu katecholamin zaburza metabolizm tłuszczów),

• zażywanie niektórych farmaceutyków, w tym m.in.: betablokerów, leków przeciwtarczycowych i przeciwhistaminowych.

Wśród przyczyn cellulitu wodnego i tłuszczowego warto zwrócić szczególną uwagę na niewłaściwy sposób odżywiania się. Nadmierna podaż soli prowadzi do zatrzymania płynów w organizmie. Zbyt duże spożycie tłuszczów i węglowodanów skutkuje hiperinsulinemią (za wysokim poziomem insuliny w organizmie) oraz nasileniem lipogenezy (syntezy tłuszczu). Dostarczane w nadmiernej ilości składniki energetyczne powodują, że w adipocytach dochodzi do odkładania się tłuszczu, co zwiększa predyspozycję skóry do cellulitu. Niekorzystnym stanem jest również niedobór błonnika w diecie, czego efektem są zaparcia, spowolniony pasaż jelitowy i zwiększona oporność naczyń żylnych w kończynach dolnych.

Zobacz wideo: Skuteczne sposoby na cellulit

Bibliografia:

1. Z. D. Draelos, P. T. Pugliese, Fizjologia skóry. Teoria i praktyka. 1, MedPharm Polska, Wrocław 2014.

2. M. Matysek-Nawrocka, M. Bernat, D. Krasowska i wsp., Współczesne zabiegi kosmetyczne i medyczne w redukcji cellulitu, [w:] „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu”, 2017, 2(51), s. 213–219.

3. K. Janda, A. Tomikowska, Cellulit – przyczyny, profilaktyka, leczenie, [w:] „Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie”, 2014, 60(1), s. 29–38.

4. M. Gałązka, A. Galęba, H. Nurein, Cellulit jako problem medyczny i estetyczny – etiopatogeneza, objawy, diagnostyka i leczenie, [w:] „Hygeia Public Health”, 2014, 49(3), s. 425–430.