Jedną z podstawowych technik ultrasonograficznych (USG) stosowanych w ginekologii jest badanie wykonywane za pomocą przezpochwowej sondy. USG dopochwowe to badanie w pełni bezpieczne, nieobciążone żadnym ryzykiem, dzięki któremu można wykryć nieprawidłowości, jakich lekarz nie jest w stanie stwierdzić podczas zwykłego badania ginekologicznego. Pozwala na wczesnym etapie rozpoznać zespół policystycznych jajników, zdiagnozować torbiele, guzy, mięśniaki, a także potwierdzić bądź wykluczyć ciążę.

USG dopochwowe ma zastosowanie podczas rozpoznawania zaburzeń anatomicznych, trudności z zajściem w ciążę i z jej donoszeniem oraz przy niepłodności, w leczeniu zaburzeń menstruacyjnych (takich jak opóźniona miesiączka lub jej brak, miesiączki wyjątkowo krótkie albo bardzo długie, silny ból podczas menstruacji), przy występowaniu krwawień z dróg rodnych, bólu w okolicach podbrzusza nieokreślonego pochodzenia itp. USG dopochwowe pozwala wykryć nowotwory kobiece we wczesnym etapie.

Badanie nie jest bolesne, choć może powodować pewien dyskomfort. Trwa od kilku do kilkunastu minut. Zapis badania USG dopochwowego ma zazwyczaj formę zdjęcia (rzadziej filmu) z opisem wykonanym przez lekarza. USG transwaginalne należy wykonywać co najmniej raz w roku.

USG dopochwowe u dziewicy

U kobiet, które jeszcze nie współżyły (a także u tych, które nie wyrażają zgody na wykonanie USG przezpochwowego), w celu dokonania oceny narządów rodnych można wykonać USG przezodbytnicze bądź brzuszne (to drugie badanie wykonuje się przy pełnym pęcherzu moczowym).

USG dopochwowe w ciąży

Badanie ultrasonograficzne, zgodnie ze standardami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, w ciąży powinno być przeprowadzone przynajmniej trzykrotnie. Głównym celem USG jest wykrycie ewentualnych wad w rozwoju płodu czy zaburzeń wewnątrzmacicznych. Częstotliwość badań USG jest większa u kobiet z ciążą powikłaną.

USG, w zależności od tygodnia ciąży, ma inną specyfikę i cel. Przed 10. tygodniem wykonuje się USG dopochwowe. Przeprowadza się je w celu:

• potwierdzenia ciąży wewnątrzmacicznej (bądź stwierdzenia ciąży o nieznanej lokalizacji)
  
• dokonania oceny wieku ciążowego
  
• wykonania pomiaru pęcherzyka ciążowego
  
• dokonania oceny obecności zarodka, a także sprawdzenia liczby zarodków, kosmówek, owodni i pęcherzyka żółtkowego

• dokonania oceny narządów płciowych.
  

USG dopochwowe w celu rozpoznania ciąży można wykonać już w 4. tygodniu ciąży. W 5. i 6. tygodniu na obrazie widać zagnieżdżony zarodek. W 7. tygodniu ciąży USG dopochwowe pozwala zobaczyć bijące serce. W 8. tygodniu płód ma ok. 2 cm. W 9. i 10. tygodniu ciąży dziecko jeszcze bardziej się zmienia, zaczyna wykonywać ruchy rękoma i nogami. Ciążę mnogą można stwierdzić podczas USG przezpochwowego ok. 5–6. tygodnia.

Pomiędzy 11. a 13. tygodniem ciąży USG transwaginalne stosuje się w celu dokonania wstępnej oceny anatomicznej rozwijającego się dziecka czy wykonania markerów ultrasonograficznych aberracji chromosomowych (pozwala oszacować ryzyko wystąpienia wad genetycznych). Badanie USG na tym etapie ciąży można wykonać za pomocą sondy przezpochwowej albo brzusznej. USG dopochwowe nie jest przeprowadzane w trzecim trymestrze.

Jak wygląda USG dopochwowe?

• uzyskaniu ustnej zgody na przeprowadzenie badania
  
• ułożeniu pacjentki na fotelu ginekologicznym albo na leżance (z poduszką pod pośladkami i zgiętymi nogami)
  
• nałożeniu na sondę jednorazowej osłonki (najczęściej prezerwatywy) i zastosowaniu żelu, co ułatwia wprowadzenie sondy do pochwy. Żel do USG dopochwowego nie uczula i nie wywiera szkodliwego wpływu na skórę, jest pozbawiony tłuszczów oraz alkoholu, jego pH wynosi 6,0–7,0.
  

Następnie lekarz rozpoczyna badanie:

• lokalizuje pęcherz moczowy jako punkt orientacyjny (uwaga! USG dopochwowe należy wykonać po uprzednim opróżnieniu pęcherza)
  
• lokalizuje pozostałe narządy wewnętrzne (np. szyjkę macicy, macicę, endometrium, jajniki, przydatki, zagłębienie odbytniczo-maciczne)
  
• przekręca głowicę o 90o i ogląda pozostałe narządy (np. pochwę, trzon macicy, dno macicy, jajniki i przydatki w innym położeniu).
  
• USG dopochwowe nie wymaga specjalnego przygotowania – należy zapamiętać dzień ostatniej miesiączki, opróżnić pęcherz i ewentualnie zabrać ze sobą wynik ostatniego badania.
  

USG transwaginalne – w którym dniu cyklu?

U kobiet w wieku rozrodczym badanie powinno być wykonane w pierwszej fazie cyklu miesięcznego (między 5. a 10. dniem), natomiast u kobiet w okresie pomenopauzalnym stosujących hormonalną terapię zastępczą – najkorzystniej w 6–10 dni po zażyciu ostatniej tabletki (w przypadku terapii sekwencyjnej najlepiej do 10. dnia cyklu, natomiast podczas terapii ciągłej nie ma znaczenia dzień, w którym ma być przeprowadzone USG dopochwowe).

Bibliografia:

*http://www.usgptg.pl/media/dopobrania/rekomendacje2015/Rekomendacje_ciaza_prawidlowa.pdf

**http://www.usgptg.pl/media/dopobrania/rekomendacje2012/rekomendacje_ginekologia.pdf