Liszaj u dziecka nie należy do rzadkości. Dokładne przyczyny jego powstawania nie zostały nadal dokładnie poznane. Zazwyczaj jest to reakcja ze strony układu odpornościowego albo alergiczna. Często występującą przypadłością u dzieci jest liszajec zakaźny. Zmiany zlokalizowane są najczęściej na pośladkach, nogach, brzuchu i twarzy. Zazwyczaj goją się bez powstawania blizn.

Liszaj zakaźny u dziecka

Znaną jednostką chorobową u dziecka jest liszajec zakaźny (impetigo contagiosa). Liszaj dziecięcy lubi atakować w sezonie przeziębień, kiedy spada odporność organizmu. Może mieć postać:

• bezpęcherzową – początkowo pojawia się grudka, a następnie szybko powiększająca się nadżerka naskórka, zasychająca po 4–6 dniach w miodowożółte strupy;

• pęcherzykową – typowe są pęcherzowo-ropne wykwity, którym towarzyszy rumień; zmiany wypełnia początkowo żółtawy i przejrzysty płyn, który nierzadko ulega nadkażeniu bakteryjnemu.

Liszaj pojawia się głównie na twarzy u dziecka. Zmiany skórne występują przede wszystkim w okolicach jamy ustnej i nosa oraz płytek paznokciowych. Za przyczynę ich powstania uważa się zakażenie paciorkowcami. Występuje najczęściej u dzieci w wieku 2–6 lat. Choroba częściej pojawia się u dzieci pochodzących z rodzin o niskim statusie socjoekonomicznym. W leczeniu stosuje się antybiotykoterapię miejscową bądź systemową.

Lekami z wyboru do stosowania miejscowego są mupirocyna i kwas fusydowy w maści lub kremie. W przypadku nieskuteczności terapii choremu podaje się amoksycylinę z kwasem klawulanowym lub klindamycynę. Choroba jest powszechnie uważana za niegroźną, ale w niektórych przypadkach może prowadzić do zakażenia uogólnionego – sepsy.

Skąd się bierze liszaj twardzinowy? Dowiesz się tego z naszego filmu

Liszajowate zmiany skórne u małego dziecka

Jedną z częściej występujących liszajowatych zmian skórnych u małego dziecka jest liszajec pęcherzowy noworodków (impetigo bulosa neonatorum). Choroba charakteryzuje się występowaniem zmian pęcherzowych i pęcherzowo-ropnych w pierwszych tygodniach życia.

Najczęściej mają postać okrągłych, obrączkowatych wykwitów rumieniowych z przejaśnieniem po środku. Przyczyną ich powstawania jest zakażenie gronkowcami. Inną jednostką chorobową jest toczeń rumieniowaty noworodków (neonatal lupus erythematosus – NLE). Jest to zespół zmian klinicznych, które obejmują zwłaszcza skórę i serce. Dotyczy noworodków i niemowląt urodzonych przez matki z autoprzeciwciałami przeciwko rybonukleoproteinom Ro/SSA i La/SSB.

Liszaj płaski u dzieci

Liszaj płaski u dzieci przybiera zazwyczaj postać sinoczerwonych, lśniących grudkowatych zmian skórnych pokrytych białymi prążkami (tzw. siateczka Wickhama), które układają się w linię (tzw. objaw Koebnera). Zazwyczaj są płasko-wyniosłe i wieloboczne. Osiągają rozmiary 1–3 mm i pojawiają się nagle. Liszaj może wystąpić także na płytce paznokcia.

Powoduje pogrubienie i rozdwajanie się paznokci o nieregularnej strukturze, które nierzadko zmieniają kolor i się deformują. Może nastąpić spełzanie lub całkowity zanik płytki paznokciowej. Najczęściej choroba atakuje wiosną i latem. Nie są znane przyczyny jej powstania, lecz przypuszcza się, że jest konsekwencją stosowania niewłaściwych kosmetyków czy reakcją obronną organizmu na uczulające czynniki. Liszaj płaski u dzieci bywa opisywany bardzo rzadko. Przed 20 rokiem życia stwierdza się 2–3% wszystkich rozpoznawanych przypadków choroby.

Liszaj płaski - wszystkiego, co trzeba o nim wiedzieć dowiesz się z naszego filmu

Liszaj rumieniowaty

Rumieniowaty liszaj dziecięcy nazywany jest także toczniem i może mieć postać:

• łagodną – liszaj rumieniowaty skórny (DLE), który ogranicza się tylko do partii skóry narażonych na promienie słoneczne; jednym z podstawowych objawów choroby są zmiany na skórze twarzy, które przyjmują kształt motyla;

• agresywną – liszaj rumieniowaty układowy (SLE), który atakuje także narządy wewnętrzne; powoduje m.in. silne bóle stawów, zapalenie opłucnej i owrzodzenie błon śluzowych.

Do wystąpienia choroby predysponują czynniki środowiskowe, hormonalne i immunologiczne (organizm wytwarza przeciwciała, które, zamiast walczyć z obcymi antygenami, zwalczają własne tkanki). Niekiedy konieczne jest leczenie sterydami i środkami przeciwzapalnymi.

Liszaj u dziecka – lokalizacja zmian

Liszaj u dziecka pojawia się na twarzy, a zwłaszcza policzku, brodzie i wokół ust, na ręce od wewnętrznej stronie nadgarstków, nogach, klatce piersiowej, plecach i narządach płciowych. Bez względu na lokalizację zmian liszajowatych u dzieci towarzyszy im przeważnie uporczywe swędzenie.

Co stosować na liszaje u dziecka?

Liszaj u dzieci może być łagodzony za pomocą domowych sposobów. Konieczne należy zadbać o zachowanie odpowiedniej higieny – często się myć i korzystać z własnych przyborów toaletowych. Ponadto ważne jest stałe nawilżanie i natłuszczanie zmienionej chorobowo skóry. Dobre efekty przynosi kąpiel z dodatkiem nadmanganianu potasu, w owsiance czy naparze ze skrzypu. Zalecane jest unikanie ekspozycji dziecka na promieniowanie słoneczne. Miejscowo można nakładać żel z aloesu, który łagodzi zmiany skórne i przyspiesza gojenie. Warto smarować je preparatem odkażającym. Uczucie świądu zmniejsza przyłożenie zimnego okładu.

W leczeniu liszaja u dziecka zaleca się stosowanie łagodnych płukanek ziołowych, które osłonią i powleką chorą skórę twarzy. Wykorzystanie ma zwłaszcza siemię lniane i malwa. Do przemywania zmian chorobowych stosuje się także odwar z mydlnicy lekarskiej. Pozytywne efekty daje kompres z nagietka.

Liszaj rumieniowaty - jak go leczyć? Dowiesz się tego z naszego filmu

Bibliografia:

1. Wiernicka M., Mazurek−Mochol M., Turek−Urasińska K., Liszaj płaski u dziecka – opis przypadku, „Dental and Medical Problems”, 2004, 41(4), s. 773–777.

2. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa, PZWL, 2005.

3. Zych M.A., Górska E.B., Jankiewicz U., Kowalczyk P., Stępień W., Choroby wywoływane przez drobnoustroje bytujące na skórze, „Medycyna Rodzinna”, 2013, 4, s. 158–163.

4. Moes-Wójtowicz A., Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Kalicki B., Jung A., Liszajec zakaźny jako przyczyna sepsy u niemowląt, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2015, 11(2), s. 220–226.

5. Zmysłowska A., Smolewska E., Charubczyk A. i wsp., Toczeń rumieniowaty noworodków jako przykład biernej immunizacji płodu, „Alergia. Astma. Immunologia”, 2001, 6(3), s. 164–168.

6. Treben M., Apteka Pana Boga. Porady i praktyka stosowania ziół leczniczych, Warszawa, Ex Libris, 2015.