Podczas gdy lekkie wychłodzenie organizmu grozi tylko przeziębieniem, to spadek temperatury poniżej 32°C może doprowadzić już np. do występowania zaburzeń świadomości. Wraz ze spadkiem wewnętrznej temperatury ciała wzrasta również ryzyko zgonu. Na niebezpieczne wychłodzenie jesteśmy narażeni nie tylko na powietrzu, ale przede wszystkim w wodzie, która wychładza nasz organizm znacznie szybciej (około 20 razy szybciej niż powietrze).
Co to jest hipotermia?
Objawy hipotermii mogą się pojawić nie tylko podczas dużych mrozów i przebywania w zimnej wodzie. Tzw. przejmujący wiatr może zaburzać odczuwalną temperaturę nawet o 20°C w stosunku do tej rzeczywistej. Trzeba pamiętać, że nawet niewielkie obniżenie ciepłoty ciała ma konsekwencje dla naszego organizmu.
Często nie zdajemy sobie sprawy jak szybko może dojść do wychłodzenia np. podczas zimowej wędrówki przy braku odpowiedniego zabezpieczenia termicznego (bielizna termiczna, buty), a zwłaszcza w sytuacjach, kiedy zupełnie nieprzygotowani do wędrówki zabłądzimy i poszukujemy pomocy.
Przebywanie w wodzie, której temperatura w zimie zamyka się w przedziale od 4 do 1°C, bez odpowiedniego zabezpieczenia, zagraża życiu - do skrajnej hipotermii może dojść w ciągu kilku minut.
O śmierci na skutek wychłodzenia co roku powiadamiają służby ratunkowe. Najczęściej dotyka osób bezdomnych lub będących pod wpływem alkoholu, nawet w centrum miasta.
Są sytuację, w których stosuje się celowe wprowadzenie w hipotermię w warunkach szpitalnych, na przykład po operacji przeszczepu serca stosuje się tzw. hipotermię ochronną w celu podtrzymania funkcji życiowych przy zatrzymaniu krążenia.
Hipotermia - objawy
Hipotermia ma cztery fazy (fazą piątą jest zgon). W pierwszym stadium utrata temperatury nawet o jeden stopień (35 - 32°C) może wywoływać dreszcze, czyli niekontrolowany ruch mięśni, przez który nasz organizm próbuje podnieść temperaturę i utrzymać prawidłową pracę narządów wewnętrznych. Postępowanie w przypadku niewielkiego wychłodzenia nie jest skomplikowane. Najczęściej wystarczy ogrzanie się ciepłymi napojami lub zabezpieczenie termiczne dodatkową odzieżą. Dreszcze są objawem wyziębienia organizmu, które może prowadzić do łagodnej hipotermii.
Łagodna hipotermia nadal umożliwia poszkodowanemu reakcję i podjęcie próby ogrzania organizmu. Jej objawami są:
-
drżenie mięśni,
- ogólne osłabienie,
- problemy z koncentracją, dezorientacja,
- zawroty głowy.
Jeżeli nie uzyska pomocy, drugie stadium hipotermii może przejść w fazę trzecią, a w konsekwencji doprowadzić do śmierci. Należy pamiętać, że osoba znajdująca się w tym stadium wychłodzenia może sprawiać wrażenie nietrzeźwej i bardzo łatwo wówczas zlekceważyć objawy znacznego już wychłodzenia.
W trzecim stadium temperatura spada z 28 do nawet 24°C i poszkodowany najczęściej wymaga reanimacji. Przy takim spadku temperatury następuje utrata przytomności, zwolnienie pulsu, ledwo wyczuwalny oddech, w niektórych sytuacjach zatrzymanie krążenia i oddechu oraz brak reakcji źrenic na światło czy brak reakcji organizmu na dotyk. Na tym etapie dochodzi do niedotlenienia mózgu.
Jeżeli temperatura spadnie poniżej 24°C następuje zatrzymanie krążenia - czwarta faza hipotermii. Jeżeli krążenie nie zostanie przywrócone, dochodzi do hipotermii nieodwracalnej (hipotermia głęboka), czyli do zgonu poszkodowanego (niektórzy nazywają tę fazę piątą fazą hipotermii).
Hipotermia - postępowanie i pierwsza pomoc
Jeśli nie mamy do czynienia z wychłodzeniem organizmu, a z zaawansowaną hipotermią, to, niezależnie od etapu, priorytetem jest podtrzymanie krążenia u poszkodowanej osoby. Pierwszą pomocą w takim przypadku jest zewnętrzny masaż serca według ustalonych wytycznych (30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 wdechy, powtarzane do momentu przywrócenia krążenia/oddechu bądź przyjazdu ratowników medycznych). Jeśli uda się utrzymać/przywrócić krążenie, wyziębioną osobę należy zabezpieczyć przed ponownym wychłodzeniem - przenieść w cieplejsze miejsce lub przykryć dodatkową warstwą odzieży. Konieczne jest wezwanie pomocy.
Zobacz także: Hipertermia – czym grozi przegrzanie organizmu?
W warunkach szpitalnych leczenie opiera się na wprowadzeniu krążenia pozaustrojowego. Za pomocą specjalnego aparatu (ECMO) krew zostaje poddana utlenieniu i następuje jej stopniowe ogrzewanie o 6 do 9°C w ciągu godziny.
Podczas udzielania pierwszej pomocy lub w sytuacji, w której sami doznaliśmy lekkiej hipotermii, nie można doprowadzić do szoku termicznego - organizm należy rozgrzewać powoli. Bezpośrednio po wyziębieniu niewskazane jest branie gorącej kąpieli i spożywanie alkoholu, który rozgrzewa tylko pozornie. Szok termiczny może mieć znacznie groźniejsze konsekwencje niż wyziębienie czy lekka hipotermia.