Inseminacja domaciczna (IUI – intrauterine insemination) to jedna z technik wspomaganego rozrodu. Jest to zdecydowanie prostsza i tańsza metoda niż bardziej inwazyjne metody in vitro typu ICSI (intracytoplasmic sperm injection, czyli wprowadzenie plemnika do cytoplazmy komórki jajowej) lub IVF-ET (zapłodnienie in vitro z transferem zarodka). Poza inseminacją domaciczną wyróżnia się rzadziej stosowaną inseminację naszyjkową (ICI – intracervical insemination) lub inseminację dojajowodową. Inseminację można przeprowadzić z użyciem nasienia partnera kobiety bądź dawcy.

Co to jest inseminacja i na czym polega zabieg?

Metoda jest mało inwazyjna i niezbyt skomplikowana. Zabieg inseminacji polega na wprowadzeniu nasienia bezpośrednio do jamy macicy za pomocą specjalnego cewnika. Nasienie musi być odpowiednio przygotowane. Omija się tym samym dwie istotne bariery, często uniemożliwiające dotarcie plemników do komórki jajowej, kiedy trafiają do pochwy kobiety podczas stosunku seksualnego. Pierwszą blokadę może stanowić kwaśny odczyn pochwy, a drugi – śluz szyjki macicy. Mogą one bardzo negatywnie wpływać na ruch i na liczebność plemników. Rzadko zabieg przeprowadza się w trakcie naturalnego cyklu kobiety. Częściej stymuluje się wcześniej owulację u kobiety farmakologicznie, co określa się mianem cyklu indukowanego.

Skuteczność inseminacji domacicznej

Zabieg nie jest inwazyjny, a jego powodzenie uzależnione jest od bardzo wielu czynników. W związku z tym całkowitą skuteczność inseminacji domacicznej po pierwszej próbie szacuje się na około 10%. Na efekt inseminacji wewnątrzmacicznej wpływa stopień prawidłowości seminogramu, czyli badania nasienia. Im więcej ruchliwych plemników, tym większe szanse powodzenia inseminacji. Graniczną wartością, która polepsza rezultaty, jest liczba plemników powyżej 10 mln. Spadek poniżej 1 mln zmniejsza istotnie prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, dlatego jeśli ilość plemników jest tak mała, odradza się próbę z inseminacją domaciczną. Szansę na zajście w ciążę wzrastają przy prawidłowej morfologii plemników (powyżej 14%).

Bardzo ważną rolę odgrywa wiek kobiety. Jest to czynnik rokowniczy zarówno przy inseminacji nasieniem partnera, jak i nasieniem dawcy. Po 35. roku życia spada skuteczność inseminacji domacicznej. Ważny jest również wpływ takich czynników, jak drożność jajowodów, obecność cykli owulacyjnych, brak anomalii anatomicznych.

Największy odsetek ciąż uzyskuje się w pierwszych trzech próbach inseminacji domacicznej. Nie wykonuje się rutynowo więcej niż jednej inseminacji w jednym cyklu, chyba że po jej wykonaniu nie stwierdzono owulacji.

Przygotowanie do zabiegu inseminacji

Przed zabiegiem wykonuje się wiele badań, w tym: cytologię, badanie ultrasonograficzne (USG), testy w kierunku obecności chorób zakaźnych u obojga partnerów. Można zdecydować się również na określenie tzw. rezerwy jajnikowej i badań hormonalnych. Aby wykonać zabieg inseminacji, należy bezwzględnie ocenić drożność jajowodów.

To, w jakim cyklu zostanie wykonany zabieg inseminacji, zależy od tego, czy problem z zajściem w ciążę leży po męskiej czy żeńskiej stronie. Jeśli zajście w ciążę utrudnia przede wszystkim czynnik męski, można rozważyć wykonanie zabiegu w naturalnym cyklu. Częściej jednak przeprowadza się farmakologiczną stymulację jajników z użyciem samych gonadotropin bądź w połączeniu z klomifenem i antagonistami gonadoliberyn. Celem stymulacji farmakologicznej jest uzyskanie w danym cyklu co najmniej 1 dojrzałego pęcherzyka jajnikowego. Niezależnie od tego, czy jest to owulacja wystymulowana czy naturalna, jej obecność można wykryć za pomocą specjalnych testów. Pierwszy to test owulacyjny z moczu. Ponadto dokonuje się pomiaru lutropiny (LH) we krwi, ponieważ owulacja następuje na około 24–48 godzinach od piku tego hormonu. Wstrzyknięcie gonadotropiny kosmówkowej jest kolejną metodą, która polega na tym, że po zaaplikowaniu tego hormonu dochodzi do zakończenia dojrzewania pęcherzyka jajnikowego.

Nie tylko kobieta musi być odpowiednio przygotowana do zabiegu. Istotne jest również odpowiednie postępowanie z nasieniem dawcy, czyli jego obróbka. Dokonuje tego diagnosta laboratoryjny lub embriolog. Nasienia nigdy nie przygotowuje lekarz. Procedura polega na wyizolowaniu plemników z płynu nasiennego, usunięciu drobnoustrojów, oddzieleniu plemników prawidłowych pod względem budowy i ruchliwości.

Jeśli przyczyną problemu zajścia w ciążę jest poważny czynnik męski, a pacjent odmawia zapłodnienia metodą pozaustrojową, można rozważyć inseminację nasieniem dawcy. Jest to również metoda stosowana w przypadku, kiedy przyszły ojciec dziecka jest nosicielem chorób genetycznych.

Powikłania po zabiegu inseminacji domacicznej

Bardzo rzadko stwierdzane są jakiekolwiek powikłania po zabiegu inseminacji. Mogą zdarzyć się krwawienia, zakażenia, ból lub dyskomfort oraz ciąża mnoga, jednak wszystkie te powikłania stanowią zaledwie mniej niż 1% przypadków.