Immunoglobuliny mają wiele oznaczeń, chociaż ich podstawową funkcją jest ochrona organizmu przed infekcjami – zagrożeniami zewnątrzkomórkowymi. Badanie krwi pod kątem obecności w niej przeciwciał jest jedną z podstawowych metod diagnostycznych.

Immunoglobuliny – podział

Przeciwciała dzielą się przede wszystkim ze względu na swoją budowę. Immunoglobuliny przyjmują kształt litery Y i składają się z czterech łańcuchów – dwóch tzw. ciężkich (są dłuższe) oraz dwóch tzw. lekkich. To właśnie budowa łańcuchów ciężkich wpływa na podział przeciwciał, przez wzgląd na ich zachowania, na typ: a (IgA), E (IgE), G (IgG), M (IgM) oraz anty–D.

Określenie ich poziomu jest konieczne m.in. przy diagnozie chorób autoimmunologicznych, wirusowego zapalenia wątroby typu A i B, boreliozy, świnki, odry, a także anemii. Duże znaczenie ma typ anty-D przy przeprowadzaniu badań prenatalnych, które są jedyną metodą na wykrycie wczesnych wad płodu lub w diagnostyce konfliktu serologicznego. W medycynie zastosowanie mają też preparaty na bazie immunoglobuliny, które stosuje się w terapii m.in. nowotworu piersi czy jelita grubego, stwardnienia rozsianego, a także łuszczycy.

Immunoglobulina anty-D

Immunoglobuliny anty-D są tym rodzajem przeciwciał, które mogą decydować o grupie krwi, dlatego są szczególnie ważne dla kobiet w ciąży, ale również dla tych, które poroniły. Przeciwciała anty-D można oznaczyć u osób, które nie posiadają na krwinkach czerwonych białka D. Warto jednak pamiętać, ze 85% populacji kaukaskiej Polaków posiada białko D na erytrocytach (czyli posiada grupę krwi Rh+). Immunoglobulina anty-D ma ogromne znaczenie przy wystąpieniu konfliktu serologicznego, który może prowadzić do niedokrwistości i uszkodzenia płodu, a ponadto zwiększa ryzyko poronienia. Podanie przeciwciał anty-D w trakcie ciąży w zasadzie zupełnie eliminuje ryzyko powikłań. Preparaty, które je zawierają, używane są także tuż po porodzie (nie później niż 72 godziny po urodzeniu dziecka) i w przypadku poronienia samoistnego lub kiedy doszło do zabiegu łyżeczkowania macicy. Ich zastosowanie pozwala uniknąć niebezpieczeństwa wytwarzania przeciwciał w ciele matki, jeśli krew dziecka dostała się do jej krwiobiegu. Jeżeli chodzi o matki karmiące, to mają one pewność, że wraz z pokarmem noworodek otrzymuje wyłącznie bezpieczne i wzmacniające go elementy. U kobiet, które poroniły, zastosowanie tego typu leków ma na celu zabezpieczenie kolejnej ciąży.

Skutki uboczne związane ze stosowaniem immunoglobuliny anty-D występują rzadko i dotyczą przede wszystkim reakcji po jej domięśniowym wstrzyknięciu. Może wystąpić bolesność i miejscowa tkliwość. Inne niepożądane efekty to m.in.: nudności, wymioty, spadek ciśnienia czy reakcje alergiczne, ale nie występują one często.

Immunoglobulina A, IgG i IgE

Badanie poziomu immunoglobuliny A (IgA) wykonuje się najczęściej w przypadku zaburzeń odporności, a także przy dolegliwościach związanych z jelitami lub nerkami, reumatoidalnym zapaleniu stawów oraz w przypadku tocznia układowego. Poziom przeciwciał oznacza się z pobranej próbki krwi, a za wartość prawidłową uznaje się przedział 0,7–5,0 g/l. Jeżeli jest on zaburzony, należy określić dokładną przyczynę. Zbyt duże stężenie może sugerować m.in.: przewlekłe stany zapalne, choroby autoimmunologiczne i reumatoidalne, choroby dróg oddechowych czy alkoholową marskość wątroby i AIDS. Z kolei braki w liczbie przeciwciał we krwi mogą mieć przyczyny pierwotne – wrodzone lub nabyte.

Stężenie immunoglobuliny IgG oraz IgM pozwala określić, w jakim czasie wystąpiło zakażenie – wysokie stężenie IgM mówi o nowym zakażeniu, a IgG o tzw. zakażeniu przewlekłym. Podstawową funkcją przeciwciał w organizmie jest ochrona przed patogenami. Kiedy dochodzi do zakażenia, pierwszą reakcją układu immunologicznego jest wytworzenie przeciwciał IgM, które odpowiadają za bieżącą neutralizację infekcji. W tym samym czasie powstają tzw. komórki pamięci, które na skutek ponownego kontaktu z patogenem stymulują wzrost stężenia IgG. Oznaczenie poziomu przeciwciał jest szczególnie przydatne w diagnostyce m.in.: chorób o podłożu autoimmunologicznym, pierwotnych i wtórnych niedoborów odporności, nowotworów układu krwiotwórczego, a także w diagnostyce konfliktu serologicznego.

Ochronę przed pasożytami i alergenami wspomagają z kolei immunoglobuliny IgE. Aby nie doszło do infekcji, przeciwciała stymulują wydzielanie elementów białych krwinek (bazofili i eozynofili), które są odpowiedzialne za zwiększone wydzielanie histaminy. Substancja ma zdolność przyspieszenia reakcji immunologicznej organizmu i łącząc się z niektórymi alergenami, wywołuje reakcję alergiczną. Jest to wskaźnik oznaczany przy diagnostyce alergii, zwłaszcza w sytuacji, kiedy nie można wykonać testów skórnych.