Hiperpigmentacja to zmiany skórne o różnym charakterze, zasięgu i przyczynach. Polegają na tworzeniu się przebarwień skóry w wyniku nadmiaru barwnika. Przede wszystkim hiperpigmentacja związana jest z nadmierną ilością melanocytów, czyli komórek barwnikowych w warstwie podstawnej naskórka, ich zwiększoną aktywnością bądź wzrostem liczby czy rozmiarów melanosomów (ciałek barwnikowych) lub wzrostem poziomu melaniny w keratynocytach. W tych mechanizmach dochodzi do powstania hiperpigmentacji naskórkowej, kiedy przebarwienia mają kolor brązowy. Innym typem przebarwień jest hiperkeratoza skórna, gdzie zmiany mają inne kolory, jak niebieski czy szary. Ma to miejsce w przypadku obecności melanocytów w skórze właściwej bądź magazynowania melaniny w makrofagach skóry. Niektóre zmiany hiperpigmentacyjne są rzadsze, inne częstsze.
Hiperpigmentacja – rodzaje
Wśród zmian o charakterze hiperpigmentacji wyróżnia się najczęściej piegi. Są to drobne, rozsiane ogniska hiperpigmentacji, szczególnie w obszarach skóry poddanych ekspozycji na słońce. Zmiany hiperpigmentacyjne w naskórku mogą być związane z różnymi jednostkami chorobowymi. Wyróżnia się np. plamy typu „kawa z mlekiem”, hiperpigmentację pozapalną czy plamy soczewicowate. Hiperpigmentacja skóry właściwej może obejmować znamiona barwnikowe, które właściwie występują u każdego człowieka, ale również pod tym pojęciem mieszczą się tatuaże.
Hiperpigmentacja uogólniona
Zdarza się, że ogniska hiperkeratozy są rozsiane po całym ciele i nie są związane z działaniem światła słonecznego, ale innymi czynnikami. Hiperpigmentacja może bowiem wynikać z podaży niektórych leków, jak leki przeciwpsychotyczne czy przeciwmalaryczne. Przykładem jest też hiperpigmentacja związana z nadmierną podażą beta-karotenu.
Do hiperpigmentacji może dojść także w przebiegu niektórych chorób. Przykładem jest np. pierwotna niedoczynność nadnerczy (zespół Addisona). W tym stanie przysadka mózgowa produkuje zbyt dużą ilość hormonu kortykotropowego, mając na celu pobudzenie niewydolnej kory nadnerczy. Tym czasem hormon ten oddziałuje również na melanocyty, przez co dochodzi do hiperpigmentacji. Zachodzi ona szczególnie w miejscach narażonych na promieniowanie słoneczne, ale również na łokciach, kolanach, w obrębie pach czy w okolicy sromu oraz odbytu. Przebarwienia często też występują w okolicy brodawek sutkowych.
Hiperpigmentacja może być wynikiem choroby Wilsona. Polega ona na zaburzeniu metabolizmu miedzi, przez co pierwiastek ten jest kumulowany w organizmie w różnych narządach, w tym w skórze.
Kolejnym przykładem hiperpigmentacji na tle chorobowym jest hemochromatoza. Ta choroba uwarunkowana genetycznie przebiega z zaburzeniami metabolizmu żelaza i jego gromadzenia się w różnych tkankach i narządach.
Hiperpigmentacja – rozpoznanie i leczenie
Do rozpoznania hiperpigmentacji nie trzeba żadnych specjalistycznych badań, a jedynie wystarczy wzrokowo ocenić skórę. Miejsca hiperpigmentacji są ciemniejsze niż skóra je otaczająca. Problem może stanowić natomiast postawienie właściwego rozpoznania co do przyczyny choroby i ewentualne podjęcie leczenia przyczynowego. Lekarz, który zajmuje się jakimikolwiek zmianami skórnymi, to dermatolog, choć większość zmian jest w stanie również skutecznie rozpoznać lekarz rodzinny. Nie wolno próbować samemu usuwać zmian pigmentacyjnych ani stosować żadnych środków bez konsultacji z lekarzem.
Niekiedy w przypadku hiperpigmentacji konieczne jest doszukanie się procesu chorobowego, będącego przyczyną zmian, jak np. choroba Wilsona czy Addisona.
Leczenie jest zależne od rodzaju i przyczyny hiperpigmentacji.
Jakie funkcje pełni skóra człowieka? Po co nam skóra i na czym polega proces jej starzenia? Odpowiedź na filmie: