Herceptyna to środek farmakologiczny stosowany u kobiet zmagających się z chorobą nowotworową piersi. Liczne badania podkreślają, że jego zażywanie przynosi korzyści terapeutyczne nawet wśród osób z zaawansowaną chorobą, ale może się też wiązać z pewnymi powikłaniami, np. z niewydolnością serca. Leczenie herceptyną przynosi korzyść chorym na rozsianego raka piersi zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniu z cytostatykami.

Co to jest herceptyna?

Polski system opieki nad osobami chorymi na nowotwory zajmuje w ostatnich latach jedno z ostatnich miejsc w krajach Unii Europejskiej. Sytuację tą poprawiło nieco wprowadzenie herceptyny na listę leków refundowanych.

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Dane literaturowe potwierdzają, iż u około 30% chorych na raka piersi w komórkach nowotworowych występuje pewna zmiana genetyczna, która sprawia, że produkują one w nadmiarze receptor HER-2, dodatkowo pobudzający wzrost guza. Nadekspresja ta podnosi ryzyko powstawania przerzutów i szybsze tempo rozwoju choroby, co prowadzi do skrócenia czasu przeżycia.

Zobacz, w jaki sposób rozpoznać raka piersi:

Herceptyna to bloker aktywności receptora HER-2 (human epidermal growth factor receptor 2). Zawiera humanizowane przeciwciało monoklonalne IgG1, wybiórczo wiążące się z domeną zewnątrzkomórkową białka HER-2 i hamujące progresję nowotworu. Zaobserwowano również, iż środek ten jest silnym mediatorem cytotoksyczności zależnej od przeciwciał. Jednocześnie stymuluje układ odpornościowy do reakcji własnej na komórki HER-2, dodatnie pomagając organizmowi w ich niszczeniu. Herceptyna zaliczana jest do nowej dziedziny onkologii – terapii celowanej.

Jak się podaje herceptynę?

Herceptyna to lek, który ma postać proszku, z którego sporządza się roztwór. Może być podawany na dwa sposoby. Po pierwsze w postaci około godzinnego dożylnego (i.v., intravenous) wlewu, a po drugie od 2013 r. możliwe jest podanie podskórne (s.c., subcutaneous), które po uzyskaniu zgody Komitetu ds. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (Committee on Medicinal Products for Human Use) funkcjonuje jako alternatywa dla wlewów dożylnych.

Skuteczność herceptyny

Herceptyna zawiera substancję czynną trastuzumab. Może być stosowana w ramach leczenia uzupełniającego po zabiegu operacyjnym i wówczas zwiększa przeżycie wolne od nawrotu o 7%, a przeżycie całkowite o 3%. Status rejestracyjny w Polsce w leczeniu uzupełniającym raka piersi środek ten uzyskał w 2006 r.

Skuteczność herceptyny zauważa się zwłaszcza w skojarzeniu z chemioterapią u chorych z rozsianym rakiem piersi. Badania dowodzą, że zwiększa to odsetek obiektywnych odpowiedzi, wydłuża czas przeżycia wolny od progresji oraz czas przeżycia całkowitego w porównaniu z samą chemioterapią.

Herceptyna – skutki uboczne

Leczenie herceptyną jest zazwyczaj dobrze tolerowane, a u większości chorych nie obserwuje się większych powikłań. Jednak, tak jak każdy lek, może ona powodować skutki uboczne. Badania dowodzą, że guzy przerzutowe, które na początku reagowały na leczenie herceptyną, nabierają oporności. W związku z tym konieczne jest stosowanie terapii z wykorzystaniem więcej niż pojedynczego leku.

Herceptyna daje powikłania kardiologiczne, co jest istotnym ograniczeniem dla terapii. Kardiotoksyczność obserwowana jest nawet u 27% chorych otrzymujących ten lek. Zarówno w czasie leczenia, jak i po jego zakończeniu należy monitorować czynność serca. Efektem kardiotoksycznym jest upośledzenie kurczliwości lewej komory serca, obserwowane pod postacią zmniejszenia się frakcji wyrzutowej serca. Zauważa się ponadto zmiany w elektrokardiogramie, dochodzi do arytmii, pogłębienia zaburzeń kurczliwości i zapalenia mięśnia sercowego oraz zakłócenia szlaku sygnałowego w mięśniu sercowym. Preparat należy ostrożnie stosować w przypadku współistniejących chorób układu sercowo-naczyniowego. Przeciwwskazaniem do jego przyjmowania jest zwłaszcza ciężka niewydolność oddechowa w związku z zaawansowanym nowotworem.

Skutki uboczne herceptyny mogą się pojawić się już przy samym podaniu dożylnym, w postaci zakażenia, reakcji alergicznych, zakrzepicy, a nawet wstrząsu anafilaktycznego. Dodatkowo zgłaszane były przypadki śródmiąższowej choroby płuc, która obejmowała nacieki w płucach, zapalenie płuc, zespół ostrej niewydolności oddechowej, wysięk opłucnowy, ostry obrzęk płuc, zaburzenia oddechowe i niewydolność oddechową. Chore wskazywały też na: bezsenność lub nadmierną senność, zawroty i bóle głowy, zaburzenia nastroju, poczucie lęku, jadłowstręt, spadek masy ciała, uderzenia gorąca, dreszcze, nadmierną potliwość, wymioty, nudności, biegunki, ból brzucha, problemy skórne i niestrawność.

Herceptyna – dla kogo jest wskazana?

Herceptyna wskazana jest do stosowania w następujących stanach:

• rak piersi we wczesnym stadium, gdy choroba rozprzestrzeniła się w obrębie piersi czy w węzłach chłonnych pod ramieniem, ale nie dotarła do innych części organizmu;
  
• po zabiegu chirurgicznym, chemioterapii, radioterapii;
  
• w połączeniu z chemioterapią w przypadku miejscowo zaawansowanych guzów o średnicy powyżej 2 cm, przed zabiegiem chirurgicznym w skojarzeniu z chemioterapią;
  
• rak piersi z przerzutami w skojarzeniu z innymi lekami przeciwnowotworowymi.
  

Bibliografia:

1. Wilson P.M., Booth A.M., Eastwood A., Watt I.S., Deconstructing media coverage of trastuzumab (Herceptin): an analysis of national newspaper coverage, ” Journal of the Royal Society of Medicine”, 2008, 101(3), s. 125–132.

2. Michalski B., Postęp diagnostyczno-terapeutyczny w ginekologii onkologicznej, „Gazeta AMAZONKI”, 2013, 23, s. 5–6.

3. Chrostowski S., Onkologia 2016/17 z perspektywy pacjentów - profilaktyka, diagnostyka, terapia, leczenie wspomagające i wsparcie, „Głos Pacjenta Onkologicznego”, 2017, 1, s. 2–4.

4. Fronczak A., Medycyna personalizowana. Mity, fakty, rekomendacje, Łódź, Plexus, 2016.

5. Raczyńska K., Herceptyną nie w każdego raka piersi..., „Biuletyn Informacyjny OCO”, 2009, 10, s. 4–6.

6. Burcombe R., Chan S., Simcock R. i wsp., Subcutaneous trastuzumab (Herceptin®): A UK time and motion study in comparison with intravenous formulation for the treatment of patients with HER2-positive early breast cancer, “Advances in Breast Cancer Research”, 2013, 2, s. 133–140.

7. Marcinkowska M., Stańczyk M., Klajnert-Maculewicz B., Przeciwciało monoklonalne trastuzumab i dendrymery w terapii celowanej raka piersi, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, 2015, 69, s. 1313–1324.

8. Bauer-Kosińska B., Postępy w systemowym leczeniu raka piersi z nadmierną ekspresją receptora HER2, „Medyczne Zeszyty Naukowe Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej – Curie”, 2015, 1, s. 69–75.

9. Dębska S., Leczenie systemowe chorych na raka piersi z nadekspresją HER2. Część II, „Current Gynecologic Oncology”, 2012, 10(1), s. 10–24.