Zakażenia grzybicze występują powszechnie w społeczeństwie, a szczególnie często dotyczą osób o obniżonej odporności lub z zaburzeniami naturalnej mikroflory. Grzybica ucha daje szereg uporczywych objawów, takich jak: pieczenie, obecność wydzieliny, osłabienie lub utrata słuchu.

Co wywołuje grzybicę ucha?

Zakażenia grzybicze w obrębie ucha rozwijają się stosunkowo łatwo ze względu na specyficzną budowę ucha i sprzyjający rozwojowi grzybni mikroklimat ucha – ciepłe powietrze o wysokiej wilgotności. Grzybica ucha (otomycosis) to schorzenie infekcyjne, które wywołane jest w większości przypadków przez grzyby Candida (obecnie znanych jest około 196 rodzajów grzybów Candida, a tylko 15 z nich ma właściwości chorobotwórcze). Odpowiada za nią zwłaszcza Candida albicans, tzw. bielnik biały. W przypadku osób immunokompetentnych zakażenia wywoływane są częściej przez grzyby pleśniowe z rodzaju Aspergillus.

Przyczyny powstawania grzybicy ucha

Candida albicans stanowi element naturalnej mikroflory organizmu ludzkiego, dlatego też zakażenia te mają często charakter endogenny. Do rozwoju choroby dochodzi w wyniku przeniesienia chorobotwórczych zarazków z innych rejonów trwającej infekcji. Grzybica w uchu jest nierzadko związana z występowaniem grzybicy jamy ustnej i gardła. Bywa, że stanowi zakażenia szpitalne (kandydoza poantybiotykowa). W około 10% przypadków jest poprzedzona przez infekcję bakteryjną lub jej towarzyszy. Grzybicy uszu sprzyjają również stany po operacji ucha środkowego. Często zakażenie stwierdza się w jamie po zabiegach radykalnych.

Za czynniki predysponujące do rozwoju choroby uważa się m.in.: nieprawidłową dietę, niedożywienie, niedobory witaminy A, B1, B2, żelaza, stany obniżonej odporności organizmu, choroby nowotworowe, AIDS, stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, ogólne i miejscowe stosowanie kortykosteroidów, zapalenie łojotokowe skóry, leczenie immunosupresyjne, choroby uszu i choroby krwi. Do rozwoju grzybicy ucha przyczynić się mogą ponadto: źle leczona i długotrwała cukrzyca oraz choroby endokrynologiczne (nadczynność tarczycy czy niewydolność przytarczyc). Działanie chorobotwórcze wykazuje także niedostateczna higiena i alkoholizm. Schorzenie dotyczy najczęściej dzieci i osób w podeszłym wieku. Czynnikami usposabiającymi do rozwoju zakażenia grzybiczego ucha są zmniejszenie lub brak wydzielania woskowiny.

Badania dowodzą, że osoby o obniżonej odporności aż 4 razy częściej cierpią na obustronną grzybiczą infekcję ucha w porównaniu do populacji immunokompetentnej.

Czym jest grzybica? Co to za choroba? Więcej dowiecie się filmu:

Jakie objawy wywołuje grzybica ucha?

Grzybica ucha może dawać objawy, takie jak: swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie, ból, w zależności od gatunku grzyba białawe, szare, zielone, żółte lub czarne zabarwienie wyciekającego płynu o nieprzyjemnym zapachu, uczucie pełności w przewodzie słuchowym, niedosłuch, zawroty głowy, szum w uszach, uczucie wilgoci w uchu i znaczne zwężenie światła przewodu słuchowego, a także podwyższenie temperatury ciała, ogólne osłabienie, brak apetytu, przekrwienie i pogrubienie błony bębenkowej, powiększone węzły chłonne szyjne i podżuchwowe oraz senność.

Choroba rozwija się w większości przypadków w obrębie przewodu słuchowego zewnętrznego. Mówi się wówczas o grzybicy ucha zewnętrznego. Infekcja odpowiada także za nawrotowe wysiękowe zapalenie ucha środkowego. Zakażenie w wybranych przypadkach może przechodzić na małżowinę uszną. Zmiany powstają najczęściej jednostronnie.

W niektórych przypadkach konsekwencją grzybicy jest niedrożność trąbki słuchowej i wciągnięcie części błony bębenkowej, w wyniku czego dochodzi do powstania tworu na kształt kieszonki. Gromadzi się tam złuszczony naskórek, którego nadmiar przybiera postać guzowatego tworu, czyli perlaka. Zmiana ta z biegiem czasu zaczyna rozrastać się w kierunku sąsiadujących struktur. Nierzadko konsekwencją tego stanu jest porażenie nerwu twarzowego lub patologia w obrębie kości czaszki czy opon mózgowo-rdzeniowych.

Leczenie grzybicy ucha

Leczenie grzybicy ucha opiera się w pierwszej kolejności na farmakoterapii. Zazwyczaj nie jest długotrwałe i jest postępowaniem miejscowym. Klotrimazol jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych, miejscowych, imidazolowych leków przeciwgrzybiczych stosowanych w grzybicy ucha. Preparat ten dostępny jest zazwyczaj w formie płynu, zasypki, kremu lub pasty. Brak poprawy po leczeniu miejscowym jest wskazaniem do rozpoczęcia terapii ogólnoustrojowej. W ostateczności wykonuje się zabieg operacyjny w celu usunięcia chorych tkanek z przestrzeni ucha i likwidacji procesu zapalnego.

Rolę wspierającą w terapii grzybicy ucha pełni leczenie naturalne. Należy dbać o higienę ucha i dokładnie oczyszczać przewód słuchowy z zalegającej w nim wydzieliny. W grzybicy przewodu słuchowego stosuje się propolis. Na czas choroby należy zrezygnować z uczęszczania na baseny i sauny. Nie wolno moczyć ucha podczas mycia się. Trzeba unikać przeciągów i słuchania muzyki w słuchawkach. Złagodzenie objawów przyniosą ciepłe okłady. Do ucha można zakraplać olejek herbaciany, olejek z oregano, sok z aloesu, czosnku, cytryny i imbiru lub sok z chrzanu.

O leczeniu grzybicy stóp i paznokci dowiecie się więcej z filmu:

Bibliografia:

1. Marchlik W.D., Kurnatowski P., Grzyby jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych, „Otorynolaryngologia”, 2010, 9(2), s. 50–54.

2. Viswanatha B., Sumatha D., Vijayashree M.S., Otomycosis in immunocompetent and immunocompromised patients: comparative study and literature review, “Ear, Nose & Throat Journal”, 2012, 91(3), s. 114–121.

3. Satish H.S., Viswanatha B., Manjuladevi M., A Clinical Study of Otomycosis, “IOSR Journal of Dental and Medical Sciences”, 2013, 5(2), s. 57–62.

4. Kuthan R., Farmakoterapia klotrimazolem, “Lek w Polsce”, 2014, 24(11-12), s. 43–48.

5. Sandler R., Otitis Externa: A Practical Guide to Treatment and Prevention, “American Family Physician”, 2001, 63(5), s. 927–937.

6. Bartoszewicz R., Zarębska P., Bruzgielewicz A., Niemczyk K., Zapalenie ucha zewnętrznego, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny”, 2012, 2(1), s. 110–116.

7. Janus A., Nie daj się zjeść grzybom Candida, Warszawa, Wydawnictwo IPS, 2011.

8. Nowak K., Szyfter W., Problematyka zakażeń grzybiczych w obrębie ucha, „Otolaryngologia Polska”, 2008, LXII(3), s. 254–260.