Zakażenia grzybicze dotyczą głównie pacjentów z obniżoną funkcją układu odporności. Dzieje się tak także w przypadku grzybicy paznokci u rąk. Jeszcze do niedawna to schorzenie uznawane było za problem krajów biednych. Jednakże w ostatnim czasie obserwuje się ciągły wzrost przypadków zachorowań na grzybicę paznokci, którą uważa się za problem o charakterze nie tylko medycznym, ale także społecznym i epidemiologicznym.

Grzybica paznokci u rąk

Wśród infekcyjnych chorób paznokci zdecydowanie przeważają zakażenia grzybicze, które mogą stanowić nawet do 50% wszystkich patologicznych zmian paznokciowych. Grzybica paznokci u rąk spowodowana jest działaniem grzybów chorobotwórczych. Za jej rozwój odpowiadają w dużej mierze drożdżaki z rodzaju Candida. Grzyby te powodują tzw. kandydozy zlokalizowane paznokci. Są one zazwyczaj zakażeniami endogennymi, ponieważ drożdżaki z rodzaju Candida występują w obrębie naturalnej mikroflory ludzkiego organizmu. Innym rodzajem grzybów warunkującym powstawanie grzybicy naskórka i przydatków skóry, czyli włosów i paznokci, są dermatofity. Wywołane przez nie grzybice paznokcia lub paznokci określa się jako Tinea unguis, unguium. Dermatofity powoli rozkładają keratynę i penetrują w głąb płytki.

Postacie grzybicy paznokci

Grzybica paznokcia u ręki zaliczana jest do grona grzybic powierzchownych. Grzyby niszczą białka gospodarza, ale nie wnikają poza warstwy tych tkanek. Choroba może przyjąć poniższe postacie, w zależności od nasilenia i umiejscowienia zmian:

• dystalna i boczna grzybica podpaznokciowa (distal and lateral subungual onychomycosis, DLSO) – najczęściej występująca postać grzybicy paznokci; zmiany chorobowe zlokalizowane są od końca dystalnego, czyli wolnego brzegu paznokcia; wywoływana jest przede wszystkim przez dermatofity Trichophyton rubrum;
  
• powierzchowna biała grzybica paznokci (superficial white onychomycosis, SWO) – powierzchowne zakażenie; zmiany chorobowe są niewielkie i nieznacznie niszczą płytkę paznokcia; mają zazwyczaj postać białych plam; wywołana jest przez Trichophyton mentagrophytes i Trichophyton rubrum;
  
• proksymalna grzybica podpaznokciowa (proximal subungual onychomycosis, PSO) – zakażenie obejmuje przestrzeń położoną od wału okołopaznokciowego; zazwyczaj do infekcji dochodzi na skutek wcześniejszego uszkodzenia płytki paznokciowej oraz w przebiegu cukrzycy, choroby Raynauda, chorób autoimmunologicznych i hormonalnych;
  
• grzybica wewnątrzpaznokciowa (endonyx onychomycosis, EO) – niedawno rozpoznana odmiana grzybicy paznokci; erozja keratyny jest niemal niewidoczna;
  
• całkowita dystroficzna grzybica paznokci (total dystrophic onychomycosis, TDO) – najcięższa postać grzybicy paznokci; następuje całkowite zajęcie płytki paznokciowej.
  

W obrębie ręki mogą występować rozmaite formy zakażenia grzybiczego, które nierzadko sobie współtowarzyszą, nawet w obrębie jednego paznokcia.

Jak wygląda grzybica paznokci u rąk?

Grzybica paznokci u rąk może dawać takie objawy, jak:

• degradacja płytki z powodu procesów fermentacyjnych,
  
• paznokieć przyjmuje barwę żółtawo-kremową, staje się łamliwy i kruchy,
  
• rogowacenie podpaznokciowe,
  
• pogrubienie płytki do całkowitej dystrofii,
  
• ból.
  

Diagnostyka grzybicy paznokci u rąk

Zanim przystąpi się do leczenia grzybicy paznokci u rąk, konieczne jest postawienie trafnej diagnozy. Diagnostyka powierzchownych zakażeń grzybiczych opiera się przede wszystkim na badaniach mikrobiologicznych. W grzybicy paznokci materiałem do badania są opiłki z granicy płytki paznokciowej zdrowej i zmienionej chorobowo, a w przypadku podejrzenia zakażenia wałów paznokciowych także ropa.

Polecamy: Badanie mykologiczne – zastosowanie, sposoby pobierania

Jak leczyć grzybicę paznokci u rąk?

Grzybica paznokcia u ręki obejmuje leczenie skojarzone, które składa się z farmakoterapii doustnej (najczęściej stosowane środki to itrakonazol i terbinafina) oraz terapii miejscowej (wykorzystuje się głównie amorolfinę i cyklopiroks). Środki przeznaczone do leczenia miejscowego mają zazwyczaj postać lakierów, sztyftów lub maści. Alternatywą dla nich są metody laserowe, które działają poprzez termiczne uszkodzenie grzybów. Paznokieć jest naświetlany światłem lasera, przez co zmiany wewnątrz są wypalane, ale płytka pozostaje nietknięta. Poprawę obserwuje się po wyrośnięciu w całości nowego paznokcia. Konieczne jest wykonanie 3–5 zabiegów w miesięcznych odstępach czasu.

Należy pamiętać o odpowiedniej higienie (częste mycie rąk, używanie własnych przyborów kosmetycznych i ich częsta dezynfekcja). Osoby zmagające się z problemem nadmiernej potliwości powinny stosować specjalne pudry przeciwgrzybicze. Domowe sposoby na grzybicę paznokci u rąk pełnią funkcję wspomagającą dla specjalistycznej terapii. Zastosowanie ma ocet jabłkowy, którym po wymieszaniu z wodą w proporcjach 1:1 należy moczyć dłonie (przez około 20 minut). Inny sprawdzony sposób to nacieranie paznokci czosnkiem. Można z niego przyrządzić pastę z oliwą z oliwek, którą nakłada się na chore miejsca na 30 minut. Doskonałe efekty daje moczenie paznokci w miksturze z olejku z drzewa herbacianego i oliwy z oliwek, która wykazuje silne właściwości odkażające i grzybobójcze. Podobne działanie ma olejek lawendowy i z oregano. Zaatakowane grzybem paznokcie warto moczyć w jogurcie naturalnym. W zwalczaniu choroby sprawdza się także pasta z sody oczyszczonej i soku z cytryny.

Bibliografia:

1. Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A., Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, „Farmacja Polska”, 2010, 66(8), s. 539–543.

2. Romanowska E., Diagnostyka zakażeń grzybiczych, „Opieka paliatywna nad dziećmi”, 2009, XVII, s. 163–165.

3. Trzmiel D., Lis-Święty A., Bergler-Czop B., Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2011, 17(4), s. 212–217.

4. Opalińska M., Prystupa K., Stąpór W., Dermatologia praktyczna, Warszawa, PZWL, 1997.

5. Szepietowski J., Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową, Warszawa, PZWL, 2002.

6. Irla U., Laserem w grzybicę, „Magazyn Aptekarski”, 2016, 8(148), s. 50.

7. Maleszka R., Ratajczak-Stefańska V., Boer M., Kiedrowicz M., Choroby paznokci w praktyce kosmetologicznej, „Annales Academiae Medicae Stetinensis”, 2010, 56(1), s. 57–64.

8. Rakowski A., Grzybice paznokci, „Apteka Media”.