Gruczolak wątroby to nowotwór powstający na skutek guzowatego rozrostu komórek wątrobowych (hepatocytów). Przyczyną jest najczęściej stymulacja tkanki wątrobowej estrogenami lub sterydami anabolicznymi. Choć szansa na przemianę guza w postać złośliwą jest niewielka, niekiedy dochodzi do transformacji w gruczolakoraka.

Gruczolak wątroby – objawy

Gruczolak wątroby (wątrobowokomórkowy) to guz występujący najczęściej pojedynczo. Lokalizuje się w obrębie tkanki wątrobowej, miejsce jego rozwoju jest przypadkowe. W wielu wypadkach rozrost gruczolaka jest bezobjawowy, szczególnie w początkowych fazach choroby, gdy jego rozmiar nie jest duży.

Objawy, jakie towarzyszą gruczolakowi, nie są zbyt swoiste. Mogą przez długi czas symulować zaburzenia czynnościowe pracy wątroby albo kamicę lub zapalenie dróg żółciowych. W badaniu fizykalnym stwierdza się czasami palpacyjnie (za pomocą obmacywania) niewielki guz w obrębie miąższu wątroby albo jej powiększenie.

Jeśli guz zlokalizowany jest w pobliżu większego przewodu wyprowadzającego żółć, ze względu na ucisk może dochodzić do powstawania po posiłkach dolegliwości o typie kolki wątrobowej, a przy znacznym zaburzeniu odpływu – do niewielkiego stopnia żółtaczki. Towarzyszy temu podwyższenie poziomu laboratoryjnych wskaźników wątrobowych, w szczególności bilirubiny.

Podstawowym powikłaniem gruczolaka wątroby jest jego pęknięcie lub krwawienie. Zdarzeniom tym mogą towarzyszyć nagły, ostry ból w prawym podżebrzu lub śródbrzuszu, spadek ciśnienia krwi (prowadzący niekiedy nawet do wstrząsu hipowolemicznego) i objawy zapalenia otrzewnej. Stan taki wymaga najczęściej pilnej interwencji chirurgicznej.

Przyczyny powstawania gruczolaka wątroby

Podstawową przyczyną powstawania gruczolaka wątroby jest miejscowa, nadmierna reakcja tkanki tego narządu na zwiększone stężenia hormonów, takich jak estrogeny czy sterydy anaboliczne. Stwierdzono, że statystycznie najczęściej zapadają na to schorzenie kobiety przyjmujące doustne środki antykoncepcyjne (szczególnie te zawierające duże dawki estrogenów) oraz pacjenci, którzy stosowali sterydy anaboliczne, np. w celu szybszego budowania masy mięśniowej. Ta druga sytuacja jest niezmiernie niebezpieczna ze względu na fakt, że decyzja o stosowaniu tego typu środków jest podejmowana bez konsultacji lekarskiej, a preparat i dawka dobierane są często bez znajomości podstaw medycyny i świadomości możliwych powikłań.

Jak zbudowana jest wątroba? Dowiesz się tego z filmu:

Generalnie uważa się, że zagrożenie rozwojem gruczolaka wątroby wzrasta pod wpływem opisanych wyżej czynników nawet 30-, 40-krotnie w porównaniu do całości populacji. Jednak mimo takiej skali ryzyka oraz powszechności stosowania środków antykoncepcyjnych gruczolak pozostaje chorobą relatywnie rzadką. Częstość jej występowania nie przekracza (wg różnych źródeł) 1–3 przypadków na 100 000 osób. Zapadalność u kobiet jest o wiele wyższa niż u mężczyzn.

Gruczolak a gruczolakorak wątroby

Gruczolak wątroby jest nowotworem pojawiającym się najczęściej w formie pojedynczej zmiany. Niekiedy w wątrobie obserwuje się kilka lub nawet kilkanaście guzów tego typu – mówi się wtedy o gruczolakowatości wątroby. Jednak gruczolaki są zmianami łagodnymi i rozwijają się jedynie miejscowo – nie naciekając okolicznych tkanek ani nie dając przerzutów do węzłów chłonnych czy innych narządów. Zmiana ta nie jest więc sama w sobie złośliwa, choć w kilkunastu procentach przypadków może dochodzić do jej transformacji w gruczolakoraka.

Gruczolakorak wątroby jest nowotworem złośliwym pochodzenia nabłonkowego, wywodzącym się z hepatocytów. Nie jest guzem o dużej częstości występowania – w wątrobie zdecydowanie częściej spotyka się pojedyncze lub mnogie ogniska przerzutowe innych nowotworów, szczególnie tych zlokalizowanych w obrębie jamy brzusznej (np. żołądka, jelita grubego, trzustki).

Stwierdzenie jakiejkolwiek zmiany w obrębie miąższu wątroby jest wskazaniem do wykonania pełnej diagnostyki obrazowej i ewentualnie angiograficznej. Guz może mieć bowiem charakter złośliwy. Gruczolaki trzeba też różnicować m.in. z ogniskami chłoniaka lub cystami bąblowca. Ze względu na możliwość intensywnego krwawienia w przypadku podejrzenia gruczolaka najczęściej nie wykonuje się diagnostycznej biopsji wątroby (w celu pobrania materiału do badań histologicznych).

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o układzie pokarmowym:

Leczenie gruczolaka wątroby

Podstawą postępowania w przypadku rozpoznania gruczolaka wątroby jest niezwłoczne odstawienie preparatów hormonalnych stosowanych przez chorego. W niektórych przypadkach prowadzi to do regresji i zaniku guza. Ogniska gruczolaka osiągające średnicę 3–4 cm są najczęściej kwalifikowane do doszczętnego (w granicach tkanek zdrowych) usunięcia chirurgicznego ze względu na możliwość krwawienia, pęknięcia przy niewielkim nawet urazie oraz przemiany w nowotwór złośliwy. Kobiety korzystające z antykoncepcji hormonalnej muszą z niej całkowicie zrezygnować w związku z niebezpieczeństwem powstania nowego ogniska choroby.

Gruczolak wątroby – rokowanie

Gruczolak wątroby w większości przypadków ma bardzo dobre rokowanie i najczęściej nie prowadzi do powstawania istotnych powikłań. Krwawienia obserwuje się w około 25% przypadków, a odsetek przemiany złośliwej guza nie przekracza 14%. Ze względu na stosowaną z wyboru metodę leczenia (operacyjne usunięcie) prawdopodobieństwo tych powikłań spada niemal do zera. Przy doszczętnym wycięciu nie obserwuje się powstawania wznowy w miejscu pierwotnego guza. Leczenie obciążone jest ryzykiem typowym dla zabiegów operacyjnych przeprowadzanych na wątrobie.