Do częstych chorób autoimmunologicznych zalicza się RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów. Jeśli po ocenie objawów lekarz będzie je podejrzewał, najpewniej zleci wykonanie badania czynnika reumatoidalnego – badanie RF.

Czynnik reumatoidalny – co to jest?

Czynnik reumatoidalny (ang. rheumatoid factor – RF) to przeciwciało, które z niewiadomych przyczyn wytwarzane jest przez organizm, a następnie kierowane przeciw jego własnym tkankom.

Występuje on w różnych grupach przeciwciał (IgA, IgE, IgG, IgM), jednak tylko dzięki grupie przeciwciał IgM pełni funkcję diagnostyczną w wielu chorobach, także niektórych autoimmunologicznych.

Czynnik reumatoidalny w większości dotyczy chorób autoimmunologicznych, jednak zdarza się,że wykrywalny jest także w uszkodzeniach tkanek, które nie są związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Ponadto przeciwciała RF wykrywane są także u osób w podeszłym wieku, po 70. roku życia (nieznaczne miano).

Badanie czynnika reumatoidalnego wchodzi w skład profilu reumatycznego w badaniu biochemii krwi, który obejmuje: morfologię krwi obwodowej z różnicowaniem leukocytów, białko C-reaktywne (ang. C-reactive protein – CRP), OB, odczyn Waalera-Rosego i kwas moczowy w surowicy.

Rozwój medycyny daje chorym nowe możliwości. Jedną z nich jest nowoczesna szczepionka na reumatoidalne zapalenie stawów:

Czynnik reumatoidalny – badanie RF

W celu sprawdzenia, czy czynnik reumatoidalny (RF) jest obecny w organizmie, wykonywane jest badanie RF. Jeśli potwierdzona jest obecność czynnika reumatoidalnego, to występuje on w krwi, płynie stawowym, a także w płynie z jamy opłucnej i jamy osierdzia. Aby wykonać badanie diagnostyczne, należy poprzez nakłucie pobrać materiał z jednego z narządów.

Najczęściej jednak badanie wykonywane jest poprzez pobranie próbki krwi. Materiał uzyskiwany jest z widocznej i odpowiednio zlokalizowanej żyły – np. łokciowej. Inaczej przebiega badanie u dzieci, u których pobranie wykonuje się przy pomocy lancetu (specjalny nóż), którym tworzy się niewielkie nacięcie powodujące wypływ krwi. Następnie próbkę umieszcza się w specjalnym pojemniku.

Badanie RF można także wykonywać z innymi badaniami potwierdzającymi choroby autoimmunologiczne, nierzadko z morfologią krwi, odczynem Biernackiego (OB, znany też jako: opad krwinek czerwonych), przeciwciałami ANA (ang. antinuclear antibodies – przeciwciała przeciwjądrowe) czy markerami stanów zapalnych – CRP.

Kto powinien wykonać badanie RF? Wskazania

Badanie czynnika reumatoidalnego (RF) wykonuje się głównie u osób, u których zachodzi podejrzenie reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Ponadto wykonuje się je także w celu rozpoznania zespołu Sjögrena oraz takich chorobach jak twardzina układowa, toczeń rumieniowaty układowy czy mieszana choroba tkanki łącznej – należy jednak podkreślić, że oznaczenie RF w tych chorobach reumatycznych ma mniejsze znaczenie.

Badanie czynnika reumatoidalnego (RF) wykonuje się, gdy u osoby występują następujące objawy:

• utrzymująca się długo sztywność stawów (najczęściej rano),
  
• guzy pod skórą,
  
• obrzęki,
  
• ubytki kości i chrząstek (wykryte w trakcie badania obrazowego),
  
• ból stawów i mięśni,
  
• zasychanie w ustach,
  
• suchość skóry i gałek ocznych.
  

Jak wygląda leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów? Zobaczcie historię Adrianny:

Badanie RF – cena

Badanie RF można wykonać na zlecenie specjalisty w państwowym laboratorium. Wtedy nie ponosi się kosztów badania. Natomiast wykonując badanie w placówce prywatnej, należy się liczyć z ceną, która waha się od 10 do 100 zł. Należy pamiętać, że badanie czynnika reumatoidalnego (RF) można wykonać także w pakiecie, np. jako profil reumatyczny badania biochemii krwi – wtedy cena będzie odpowiednio wyższa. Decydując się na badanie RF, zawsze należy dopytać w laboratorium, czy cena dotyczy pojedynczego badania, czy zestawu.

Badanie RF – wyniki. Jak je odczytać?

Badanie RF z krwi ma normy określane zależnie od danego laboratorium i dopasowane do metody pomiaru. Warto także podkreślić, że ilość przeciwciał ponad normę nie jest wystarczająca, aby postawić ostateczną diagnozę.

Interpretując wyniki badania RF, trzeba mieć na uwadze, że nie istnieje jednoznaczna korelacja pomiędzy ilością przeciwciał a stopniem zaawansowania choroby.

Podwyższony (dodatni) czynnik reumatoidalny może świadczyć o takich chorobach jak: RZS, choroba płuc, nerek i wątroby, zapalenie wielomięśniowe i wsierdzia, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa, sarkoidoza, kiła, trąd, a także nowotwory. Dodatni wynik RF wykazują także osoby po przeszczepach nerek i skóry, w przypadku, gdy dawca nie był posiadaczem tego samego profilu genetycznego.

Wynik ujemny badania czynnika reumatoidalnego mają nie tylko osoby zdrowe, ale także takie, u których choroba jest nieaktywna bądź znajduje się w okresie remisji.

Niskie stężenie czynnika reumatoidalnego może występować u zdrowych osób w podeszłym wieku. Liczba przeciwciał zwiększa się wraz z wiekiem, dlatego nierzadko u osób po 70. roku życia stwierdza się niewielkie stężenie RF.

Niektóre wyniki RF mogą być fałszywie dodatnie. Wpływ na to mają leki, choroby niezwiązane z chorobami autoimmunologicznymi, szczepienia, a także niewłaściwa analiza pobranej próbki krwi. Czasami zdarza się tak, że objawy wskazują na RZS, jednak wynik badania RF jest ujemny. W tej sytuacji, jak i w powyższych, zaleca się powtórne wykonanie badania. Stężenie RF jest różne w zależności od objawów i stadium choroby.

Mimo że badanie czynnika reumatoidalnego nie daje pewnego rozpoznania choroby, to jest w stanie sprawdzić, w jakim stadium znajduje się choroba, a tym samym ocenić rokowanie.

Jak zahamować rozwój choroby? Co lekarze sądzą o naturalnych metodach leczenia RZS? Odpowiedź na filmie: