Wizyta u hematologa często wiąże się z dużym stresem, zwłaszcza że, aby wykonać niektóre badania, trzeba udać się do szpitala na oddział hematologiczny. Warto jednak pamiętać, że oprócz białaczki, zajmuje się on również mniej groźnymi schorzeniami krwi.

Co to jest hematologia?

Hematologia jako dziedzina medycyny wyodrębniła się dopiero w połowie XX w., wraz z intensywnym rozwojem wiedzy dotyczącej składu i funkcji krwi. Już w XVII w. odkryto erytrocyty, a od początku XX w. posuwały się badania na temat niektórych chorób krwi (anemii sierpowatej, wrodzonej niedokrwistości). Aby możliwe było dokładnie zrozumienie mechanizmów działania i budowy osocza, potrzebna była jednak aparatura, którą wcześniej nie dysponowano. Hematologia zajmuje się chorobami krwi i układu krwiotwórczego (szpiku kostnego, węzłów kostnych, śledziony i wątroby).

Onkohematologia jest bardzo trudną dziedziną, która zajmuje się nowotworowymi chorobami krwi – białaczkami i chłoniakami.

W późniejszym czasie z hematologii wyodrębniły się również:

• transfuzjologia – zajmująca się problemami pobierania, przechowywania i stosowania krwi w leczeniu;
  
• immunologia – zajmująca się funkcjonowaniem układu odpornościowego;
  
• serologia – zajmująca się relacjami między antygenami i przeciwciałami, dzięki czemu możliwe jest badanie wielu chorób w oparciu o wyniki krwi.
  

Czym zajmuje się lekarz hematolog?

Hematolog zajmuje się wszystkim chorobami krwi. Część z nich jest niegroźna, ale niektóre mogą być śmiertelne. Skierowanie do tego specjalisty wystawia lekarz rodzinny. Choroby, które leczy hematolog, to między innymi:

• anemia – przejściowa i delikatna forma anemii często nie wymaga konsultacji z hematologiem, jednak jeżeli takie problemy utrzymują się dłużej, istotne jest ustalenie ich przyczyn i wprowadzenie odpowiedniego leczenia;
  
• czerwienica – choroba wynikająca ze zbyt dużej liczby erytrocytów, która najczęściej rozwija się na skutek chorób płuc lub niewydolności oddechowej;
  
• hemofilia – choroba o charakterze genetycznym lub nabytym, którą charakteryzują zaburzenia krzepnięcia krwi; wymaga stałej opieki hematologa;
  
• talasemia – choroba genetyczna, w wyniku której dochodzi do zbyt niskiej produkcji czerwonych krwinek; wymaga stałej kontroli;
  
• skaza krwotoczna – objawia się zaburzeniami krzepnięcia krwi, co może być związane z czynnikami wrodzonymi lub niedoborami; wymaga odpowiedniego leczenia przez hematologa;
  
• trombofilia – wywołuje nadmierne krzepnięcie krwi, co może prowadzić do powstawania groźnych dla życia zakrzepów wewnątrz żył; powinna być pod stałą kontrolą hematologa;
  
• nowotwory krwi – najczęściej występujące to przewlekła białaczka, ostra białaczka i chłoniaki; leczy się je pod okiem onkologa-hematologa.
  

Kiedy należy udać się do hematologa?

Z reguły do hematologa kieruje lekarz pierwszego kontaktu, jeśli zauważy zaburzone proporcje w składnikach krwi. Istnieją jednak objawy, które powinny skłonić do udania się na wizytę u tego specjalisty. Są to:

• blada skóra i woskowaty kolor cery,
  
• blade wargi i błony śuzowe,
  
• przerost dziąseł,
  
• nadżerki i zmiany martwicze zlokalizowane na śluzówce w jamie ustnej,
  
• zaburzenia w krzepnięciu krwi,
  
• silna skłonność do tworzenia się siniaków i krwiaków.
  

Do hematologa powinny się też udać osoby, które znajdują się w grupie ryzyka zachorowania na choroby krwi. Szczególnie te, u których w rodzinie były przypadki schorzeń genetycznych takich jak hemofilia czy anemia sierpowata.

Jak wygląda wizyta u hematologa?

Wizyta u hematologa wygląda tak samo jak u innych specjalistów. Aby móc się do niego zarejestrować, konieczne jest otrzymanie skierowania wydanego przez lekarza pierwszego kontaktu.

Do hematologa warto się zgłosić ze świeżymi wynikami badań i kompletną dokumentacją medyczną (wypisy ze szpitali, dotychczas stosowane leczenie). Lekarz zapoznaje się z nią i uzupełnia informacje poprzez wywiad z pacjentem, a następnie zleca dodatkowe badania. Aby wykonać część z nich, trzeba się udać do szpitala na oddział hematologii.

Badania hematologiczne

Do najczęściej zlecanych przez hematologa badań należą:

• badanie morfologiczne krwi obwodowej – morfologia krwi, rozmaz krwi obwodowej;
  
• różnicowanie zaburzeń składu krwi – żelazo, TIBC w surowicy, liczba retikulocytów, bilirubina całkowita i bezpośrednia w surowicy, kreatynina w surowicy, ALAT, ASPAT, ALP, GGTP, LDH, TSH w surowicy;
  
• rozpoznawanie zaburzeń hemostazy – liczba płytek krwi, INR, APTT, fibrynogen;
  
• testy białkowe – OB, fibrynogen, CRP, odczyn lateksowy RF;
  
• USG jamy brzusznej;
  
• biopsja węzłów chłonnych;
  
• biopsja szpiku kostnego;
  
• typowanie genetyczne frakcji komórek należących do układu krwiotwórczego i komórek krwi;
  
• badania genetyczne i molekularne;
  
• badanie krwi za pomocą cystometrii przepływowej;
  
• pozytonowa tomografia emisyjna (PET);
  
• RTG klatki piersiowej.
  

Bibliografia:

1. Droga zdrowia: Hematolog