Perły Epsteina to fizjologiczne nagromadzenie tkanki nabłonkowej w jamie ustnej. Nazwa dolegliwości pochodzi od nazwiska czeskiego lekarza – Aloisa Epsteina, który w 1880 roku po raz pierwszy dokonał jej opisu. Zmiany mylone mogą być z prosakami, pleśniawkami czy guzkami Bohna. Perły Epsteina nie stanowią żadnego zagrożenia dla życia i zdrowia dziecka. Nierzadko przemijają niezauważone.
Zobacz też:
- Sucha skóra noworodka – jakie są przyczyny i jak ją pielęgnować?
- Pleśniawki u niemowlaka – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby
- Cysta - czym jest i jak się jej pozbyć?
Czym są perły Epsteina?
Perły Epsteina (z ang. Epstein's pearls) definiuje się jako torbiele listewki zębowej, które mogą przybrać postać pierwotnych wykwitów niewielkich rozmiarów (0,1–0,3 cm średnicy) o charakterze:
- grudek (z łac. papula) – wyraźnie odgraniczonych, wyniesionych ponad powierzchnię skóry, innej niż otaczająca tkanka spoistości, ustępujących bez pozostawienia śladu, o różnych wymiarach,
- cyst (z łac. cystis) – zwanych też torbielami, przestrzeni złożonej z jednej lub kilku komór wypełnionych galaretowatą treścią bądź płynem.
Perły Epsteina rozwijają się na błonie śluzowej. Tzw. śluzówka to wyściółka przewodów i jamistych narządów wewnętrznych, które mają kontakt z zewnętrznym środowiskiem organizmu. Stanowią nagromadzenie tkanki granicznej znanej też jako nabłonkowa. Zmiany umiejscawiają się po obu stronach szwu łączącego podniebienie twarde (sklepienie jamy ustnej). Wypełnione są keratyną (grupa nierozpuszczalnych w wodzie białek fibrylarnych, które wytwarzane są przez komórki naskórka – keratynocyty).
U kogo i jak licznie występują perły Epsteina?
Perły Epsteina u dorosłych nie występują. Dolegliwość ta dotyczy wyłącznie małych dzieci. Amerykańscy naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia (z ang. National Institutes of Health, NIH) szacują, że perły Epsteina rozwijają się nawet u 65–85% noworodków. Liczebność zmian może być bardzo różna. Literatura przedmiotu wskazuje na przypadki występowania wyłącznie pojedynczej kropki położnej wzdłuż szwu, ale i na tak liczne zmiany, które pokrywały niemal całe podniebienie. Po kilku miesiącach zmiany często przemijają niezauważone z powodu szybszego niż u noworodków procesu złuszczania. Specjaliści zwracają uwagę, że oprócz typowej lokalizacji pereł Epsteina w jamie ustnej u dzieci płci męskiej mogą się one także rozwinąć na napletku.
Perły Epsteina – trudności w rozpoznaniu
Perły Epsteina ze względu na podobne objawy kliniczne mylone mogą być z:
- prosakami – podnaskórkowymi lub naskórkowymi zastoinowymi cystami, które rozwijają się w wyniku zbyt intensywnego procesu rogowacenia ujść mieszków włosowych przy jednoczesnej retencji mas łojowo-rogowych. Mają postać perłowo opalizujących, białych lub białożółtych grudek niewielkich rozmiarów (0,1–0,2 cm średnicy). Rozwijają się przeważnie w pierwszych miesiącach życia, choć istnieje ryzyko pojawienia się ich także w późniejszym etapie życia. Ustępują samoistnie w miarę dojrzewania gruczołów łojowych;
- pleśniawkami – rodzajem kandydozy jamy ustnej (powierzchowną infekcją błony śluzowej). Czynnikiem chorobotwórczym są drożdżaki Candida albicans. Zmiany lokalizują się na podniebieniu i języku. Mają postać białych plamek. Przypominają ścięte mleko. Pojedyncze zmiany z czasem mogą zlać się, tworząc jednolitą warstwę. Pleśniawki wymagają specjalistycznego leczenia;
- guzkami Bohna – niewielkimi, wypełnionymi keratyną torbielami lokalizującymi się na granicy podniebienia twardego i miękkiego oraz na wałach dziąsłowych z dala od linii pośrodkowej. Uważa się je za pozostałość po gruczołach ślinowych. Ustępują samoistnie.
Perły Epsteina – leczenie
Perły Epsteina nie wymagają leczenia. Uważa się je za element fizjologicznego rozwoju jamy ustnej. W przeciągu 2–5 tygodni zmiany ulegają samoistnemu złuszczeniu. Proces ten przyspiesza odruchu ssania piersi bądź butelki. Mimo to dolegliwość warto skonsultować ze specjalistą, który postawi jednoznaczne rozpoznanie. Nigdy nie powinno się manipulować przy perłach Epsteina – próbować wyciskać czy otwierać. Zabiegi takie, nie dość, że nie przyczynią się do zniknięcia zmian, wiążą się z ryzykiem zainfekowania ich i wprowadzenia do krwioobiegu dziecka szkodliwych drobnoustrojów.
Zobacz film: Czy każda zmiana skórna u noworodka powinna nas niepokoić?
Bibliografia:
1. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL, Warszawa 2005.
2. E. Szponar, Choroby błony śluzowej jamy ustnej kolorowy atlas i podręcznik, Urban & Partner, Poznań 1997.
3. K. Emerich, A. Wal-Adamczak, M. Sobczak, Jama ustna dziecka bez tajemnic. Poradnik stomatologiczny dla pediatrów i lekarzy rodzinnych, Czelej, Lublin 2015.