Peptydy w formie syntetycznej można wykorzystywać w farmacji i kosmetologii dopiero od niedawna. Wcześniej używano m.in. białek roślinnych (pozyskiwanych m.in. z soi, pszenicy, kukurydzy czy ryżu) i białek naśladujących te fizjologiczne, czyli kolagenu, keratyny i elastyny.
Peptydy naturalne
Podstawową zaletą peptydów naturalnych jest to, że mogą zastępować składniki, których skórze brakuje, lub stymulować ją do ich wytwarzania i uzupełniania powstałych niedoborów. Związki stosowane zamiennie mają ograniczone właściwości, podczas gdy bioaktywne aminokwasy mogą docierać do głębokich warstw skóry. Należy pamiętać, że peptydy, jak każdy związek chemiczny, mają formę łańcucha, a ich konkretne działanie zależy od ustawienia sekwencji aminokwasów.Najczęściej są stosowane jako składnik preparatów przeznaczonych do pielęgnacji skóry wrażliwej (zwłaszcza dojrzałej), paznokci i włosów. Popularne są szczególnie w Azji, której mieszkańcy wręcz obsesyjnie starają się zapobiegać efektom starzenia. W Polsce ich wykorzystanie rośnie, chociaż zdania dermatologów są na ich temat podzielone.
Stosowanie peptydów syntetycznych nadal jest co prawda krytykowane, ale nie wykazano, aby miały one szkodliwe działanie na organizm. Niektórzy zwracają jednak uwagę, że związki te:
- mogą negatywnie wpływać na układ odpornościowy,
- łatwo ulegają utlenieniu, przez co producenci muszą przedłużać wykorzystanie kosmetyków za pomocą konserwantów,
- mają bardzo słabą odporność na działanie bakterii, przez co składnikiem np. kremów mogą być szkodliwe parabeny.
Ponadto krytycy zwracają uwagę na wysokie koszty syntezy, które zawyżają cenę produktów. Mimo wszystko przeważają jednak argumenty za ich stosowaniem.
Hormony peptydowe
Hormony peptydowe to naturalne związki, które spełniają w organizmie człowieka wiele istotnych funkcji. Należą do nich te, które wytwarza tylny płat przysadki mózgowej, m.in.: oksytocyna (odpowiedzialna za pobudzenie skurczów macicy oraz gruczołów mlecznych) i wazopresyna (reguluje wydalanie wody przez nerki). Do tej grupy zaliczana jest także niezwykle ważna insulina, która wpływa na obniżenie poziomu cukru.
Peptydy w kosmetyce
Ponieważ peptydy nie powodują zbyt wielu skutków ubocznych, ich zastosowanie w kosmetyce jest bardzo szerokie. Przede wszystkim pobudzają skórę do wytwarzania kolagenu, stąd też są często składnikiem popularnych serii kremów, które redukują oznaki starzenia. Tego typu kosmetyki są wskazane dla cery dojrzałej, ale szybkie efekty zaobserwują także osoby, na których skórze zaczynają być widoczne dopiero pierwsze zmarszczki mimiczne i bruzdy. Z ich pomocą można też przywrócić jej elastyczność. Związek poprawia też kondycję suchych i zniszczonych włosów oraz łamliwych paznokci.
Działanie preparatów peptydowych porównywane jest do botoksu, ale w przeciwieństwie do jadu kiełbasianego nie wykazują one działania toksycznego. Neuropeptydy zmniejszają kurczliwość mięśni mimicznych odpowiedzialnych za powstawanie zmarszczek poprzez zatrzymanie przepuszczalności jonów sodu, które odpowiadają za przepływ impulsów nerwowych do mięśni. Wśród wykorzystywanych związków chemicznych wyróżnia się także tzw. peptydy sygnałowe, które powodują wzrost kolagenu i wytwarzanie elastyny, przez co skutecznie redukują zmarszczki. Z kolei peptydy transportujące wnikają do głębokich warstw skóry i są w stanie przetransportować ze sobą inne aktywne substancje. Wykorzystuje się je do natężania działania innych kosmetyków.
W celu wzmocnienia bariery ochronnej skóry najlepszy efekt dadzą polipeptydy. Kosmetyki je zawierające przydają się zwłaszcza do pielęgnacji cery zimą. Z kolei lipopeptydy stanowią najlepszy wybór dla skóry dojrzałej, zwłaszcza osób po 50 roku życia.
Peptydy w kulturystyce
Zastosowanie peptydów w kulturystyce często rozważane jest w kontekście zastąpienia przez te związki sterydów anabolicznych lub uzupełnienia tego typu suplementacji. Sterydy gwarantują kulturystom szybki i spektakularny efekt, jeżeli chodzi o muskulaturę, którego długotrwałość jest jednak sporna. Działanie peptydów jako naturalnej substancji jest bardziej długofalowe, chociaż zdecydowanie nie tak mocne. Ponadto stymulują one wydzielanie bardziej trwałego hormonu wzrostu, który przekłada się na dobrej jakości masę mięśniową. Ponieważ tak prowadzony proces budowania masy jest długi, stosuje się podwójną suplementację.
Ponieważ negatywne skutki przyjmowania sterydów anabolicznych są oczywiste, informacje na ich temat mają jedynie charakter ciekawostki. Żaden lekarz, dietetyk czy trener osobisty, któremu zależy na zdrowiu podopiecznego, nie zaleci terapii z użyciem sterydów.