Zapalenie macicy może się rozwinąć z wielu przyczyn. Zdaniem badaczy stan ten częściej dotyczy kobiet posiadających spiralę domaciczną, a ryzyko infekcji związane jest z brakiem sterylności podczas jej zakładania. Zapaleniu macicy sprzyjają infekcje pochwy, urazy i ryzykowne zachowania seksualne. Leczenie opiera się na zażywaniu leków skierowanych ku konkretnym patogenom. Znaczenie ma właściwa higiena osobista.

Co wywołuje zapalenie macicy?

Zapalenie macicy najczęściej obejmuje błonę śluzową macicy lub szyjkę macicy. Stan ten mogą wywołać rozmaite czynniki patogenne – bakterie, wirusy, grzyby, a nawet pasożyty. Zapalenie szyjki macicy może się pojawić w przebiegu chlamydii, rzeżączki, kłykcin kończystych lub opryszczki narządów płciowych.

Przyczyny zapalenia macicy

Zapalenie błony śluzowej macicy czy zakażenie szyjki macicy może być konsekwencją niewyleczonego stanu zapalnego pochwy, któremu sprzyja zachwianie naturalnej równowagi mikroflory pochwy i zmiana pH z kwasowego na zasadowe. Niektórzy specjaliści są zdania, że stan zapalny w obrębie macicy częściej rozwija się u kobiet stosujących spiralę domaciczną i środki regulujące cykl menstruacyjny oraz po długotrwałym zażywaniu preparatów silnie przeczyszczających. 

Czynnikami zwiększającymi ryzyko choroby są: aborcja, poronienie (pozostałe fragmenty jaja płodowego czy łożyska), przemieszczenie macicy w wyniku urazu, ryzykowne zachowania seksualne (współżycie bez zabezpieczenia, z wieloma partnerami, wcześnie podjęta aktywność seksualna), obniżenie odporności, narażenie na zimno, niedowaga i nieprawidłowa higiena osobista. Zdarza się, że zapalenie macicy rozwija się po porodzie lub po zabiegach ginekologicznych, gdy nie była zachowana aseptyka. Do czynników ryzyka należą zmiany zanikowe nabłonka spowodowane zaburzeniami hormonalnymi, stąd na zapalenie macicy narażone są kobiety przekwitające.

Objawy zapalenia macicy

Zapalenie macicy może dawać następujące objawy: uporczywy świąd i pieczenie pochwy, ból i ucisk w dolnej części brzucha, obfite i międzymiesiączkowe krwawienia, początkowo żółtawa wydzielina z pochwy, a w zaawansowanym stadium białe upławy. Podczas badania fizykalnego lub z zastosowaniem wziernika ginekolog stwierdza zaczerwienienie i lekkie przerośnięcie macicy. Lekarz zleca rozmaz i posiew szyjki macicy.

Do objawów zapalenia macicy należą także: utrata apetytu, nudności, zaparcia, ogólne osłabienie organizmu, ból głowy i pleców, stan podgorączkowy lub gorączka i ból podczas stosunku. Stan zapalny macicy u kobiet po porodzie może się dodatkowo objawiać przyspieszeniem akcji serca. Zdarza się, że choroba przebiega bezobjawowo.

Jakie powikłania może spowodować zapalenie macicy?

Istnieje ryzyko, że nieleczone zapalenie macicy rozprzestrzeni się wzdłuż jajowodów na jajniki. Staje się przyczyną zrostów, które mogą prowadzić do niedrożności jajowodów i utrudniać lub uniemożliwiać zajście w ciążę. Ponadto stan zapalny może rozprzestrzenić się na układ moczowy czy otrzewną.

Zapalenie szyjki macicy często powoduje powstanie nadżerki. Jest to zmiana chorobowa w części pochwowej szyjki macicy definiowana jako uszkodzenie nabłonka wielowarstwowego płaskiego pokrywającego tarczę szyjki macicy. Nieleczona nadżerka może prowadzić do raka szyjki macicy.

W przypadku ropnego zapalenia macicy, gdy ropa nie ma swobodnego odpływu, istnieje ryzyko zakażenia krwi, czyli posocznicy. Prawdopodobieństwo powstania ropnia dotyczy zwłaszcza starszych kobiet, u których światło ujścia szyjki macicy jest zwężone. Zapalenie macicy w ciąży może spowodować poronienie i przedwczesny poród.

Leczenie zapalenia macicy

Leczenie zapalenia macicy opiera się przede wszystkim na farmakoterapii, która zależy od czynnika, który wywołał chorobę. Lekarz może zalecić stosowanie środków przeciwbakteryjnych, przeciwgrzybiczych, przeciwwirusowych lub o działaniu przeciwpierwotniakowym, a ponadto leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Preparaty mogą być przyjmowane doustnie lub miejscowo, a wówczas przyjmują postać globulek i tabletek dopochwowych, kremów lub żeli. W leczeniu pomocne są preparaty estrogenowe, które powodują złuszczenie błony śluzowej i wydalenie drobnoustrojów z jamy macicy. Dodatkowo stosuje się probiotyki ginekologiczne, które dzięki zawartości bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus przywracają równowagę mikrobiologiczną pochwy. W sytuacji nagromadzenia ropy w jamie macicy wskazane jest jej wyłyżeczkowanie, a pobrany materiał poddaje się analizie, która pozwoli wykluczyć zmiany nowotworowe.

Nadżerki leczy się farmakoterapią. Wobec opornych na leki można przeprowadzić m.in. elektrokoagulację, czyli tzw. wypalankę iskrą elektryczną. Niestety zabieg wiąże się z ryzykiem powstania blizn i deformacji szyjki. Inną możliwością jest kriokoagulacja, czyli wymrażanie sprężonym azotem o bardzo niskiej temperaturze. Jednakże największą popularnością w ostatnim czasie cieszy się fotokoagulacja, podczas której nadżerka niszczona jest promieniowaniem podczerwonym.

Ból może uśmierzyć naprzemienne, kilkakrotne polewanie podbrzusza zimną i ciepłą wodą. Kobietom zmagającym się z zaparciami podczas zapalenia macicy zaleca się oczyszczenie jelit lewatywą. Świąd i pieczenie złagodzi przemywanie zewnętrznych narządów płciowych roztworem chlorowodorku benzydaminy, który działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, antyseptycznie i miejscowo znieczulająco. W czasie terapii należy zachować wstrzemięźliwość seksualną. Najczęściej leczenie powinno obejmować też partnera seksualnego.

Bibliografia:

1. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa, PZWL, 2005.

2. Bręborowicz G.H., Położnictwo i ginekologia, Warszawa, PZWL, 2007.