Tętnica ramienna stanowi główny pień tętniczy ramienia. Rozpoczyna się na dolnym brzegu mięśnia piersiowego większego i kończy w dole łokciowym. Tętnica ramienna zaliczana jest do grupy tętnic typu mięśniowego, zwanych też tętnicami rozprowadzającymi. W tętnicy ramiennej ciśnienie jest zbliżone do tego w aorcie, co wykorzystuje się podczas pomiaru ciśnienia tętniczego. Złamania nadkłykciowe kości ramiennej to najczęstsza przyczyna uszkodzeń tętnicy ramiennej.

Czym jest tętnica ramienna?

Tętnica ramienna (z łac. Arteria brachialis) to największa tętnica znajdująca się w obrębie kończyny górnej. Naczynia tętnicze (z łac. Arteria) są makroskopowo widocznymi naczyniami krwionośnymi, które prowadzą krew od serca w kierunku poszczególnych narządów ciała.

Jak przebiega tętnica ramienna?

Tętnica ramienna stanowi przedłużenie tętnicy pachowej (z łac. Arteria axillaris). Znajduje się w składzie pęczka naczyniowo-nerwowego ramienia razem z naczyniami chłonnymi głębokimi ramienia, żyłami towarzyszącymi, nerwem łokciowym, nerwami skórnymi przyśrodkowymi ramienia i przedramienia, nerwem pośrodkowym. Ten ostatni owija się spiralnie dokoła tętnicy, biegnie u góry wzdłuż jej bocznego obwodu, krzyżuje tętnicę z przodu w jej środkowej części i przechodzi na stronę przyśrodkową w dolnej części ramienia.

Przepływ krwi w tętnicy ramiennej zaczyna się na wysokości dolnego brzegu mięśnia piersiowego większego. Tętnica ramienna biegnie w kierunku dołu łokciowego powierzchownie w komorze zginaczy ramienia. Na początku znajduje się na stronie przyśrodkowej i nieco ku tyłowi od mięśnia kruczo-ramiennego. Później stopniowo przesuwa się na przednią powierzchnię ramienia, gdzie znajduje się przyśrodkowo od mięśnia dwugłowego ramienia w jego bruździe przyśrodkowej. W dole łokciowym leży między nadkłykciami kości ramiennej. Następnie na wysokości szyjki kości ramiennej rozchodzi się w kształcie wideł na dwie gałęzie końcowe, czyli tętnicę łokciową (z łac. Arteria ulnaris) i tętnicę promieniową (z łac. Arteria radialis). Biegną one do przedramienia. Tętnica ramienna oddaje liczne gałązki, które unaczyniają znajdujące się w pobliżu mięśnie, w tym m.in.: tętnica głęboka ramienia (z łac. Arteria profunda brachii), tętnica poboczna łokciowa dolna (z łac. Arteria collateralis ulnaris inferior), tętnica poboczna łokciowa górna (z łac. Arteria collateralis ulnaris superior).

Tętnica ramienna a pomiar ciśnienia

Puls (falisty ruch naczyń tętniczych) tętnicy ramiennej wykorzystuje się podczas pomiarów ciśnienia wywieranego przez krew na jej ścianki. Dokonywane systematycznie pomiary ciśnienia tętniczego krwi stanowią podstawową metodę oceny zaawansowania nadciśnienia tętniczego, jak i innych schorzeń układu krążenia.

Mankiet ciśnieniomierza zakłada się w taki sposób, żeby objął i zacisnął tętnicę ramienną. Dolny brzeg mankietu powinien znajdować się około 3 cm powyżej zgięcia łokciowego. Wdmuchiwanie powietrza do mankietu sfigmomanometru skutkuje zamknięciem światła tętnicy ramiennej. Proces ten przeprowadza się do czasu, aż przez stetoskop położony nad zgięciem łokciowym przestaje się słyszeć falę tętna. Wówczas powoli wypuszcza się powietrze z mankietu. Pierwszy ton, jaki się usłyszy, oznacza, że krew zaczęła ponownie płynąć w tętnicy. Dokonuje się pomiaru ciśnienia skurczowego. Przez stetoskop usłyszy się kilka szmerów, aż dźwięki całkowicie ucichną i wtedy dokonuje się pomiaru ciśnienia rozkurczowego.

Jak działa układ krążenia? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Tętnica ramienna a pomiar pulsu u niemowląt

Pomiar tętna dokonywany na tętnicy ramiennej stanowi jeden z elementów wchodzących w skład resuscytacji krążeniowo-oddechowej w przypadku dzieci poniżej 1 roku życia. Pomiaru tętna na tętnicy ramiennej dokonuje się u nich na wewnętrznej powierzchni ramienia.

Krwawienie z tętnicy ramiennej

Krwawienie z tętnicy ramiennej zaliczane jest do dużych krwawień, które wymagają natychmiastowego zatamowania. Utrata znacznej ilości krwi może doprowadzić do ciężkiego wstrząsu. Ubytek w krótkim czasie około 1/3 objętości krwi krążącej (szacuje się, że u dorosłego człowieka to 1,5–2 l) zagraża życiu. Krwotok z dużych naczyń, takich jak tętnica ramienna, może spowodować śmierć w ciągu kilku minut.

Koronarografia z dostępu tętnicy ramiennej

Koronarografia to badanie, które polega na podaniu do tętnic wieńcowych kontrastu w celu ich uwidocznienie przy użyciu promieniowania rentgenowskiego. Badanie to jest szeroko stosowane w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca. Koronarografia z dostępu tętnicy ramiennej wykonywana jest w przypadku braku możliwości przeprowadzenia badania z dostępu udowego lub promieniowego. Punkcję tętnicy ramiennej wykonuje się w dystalnym odcinku rowka przyśrodkowego mięśnia dwugłowego ramienia. Niestety dostęp ten obarczony jest sporym ryzykiem powikłań.

FMD tętnicy ramiennej

FMD (z ang. flow-mediated dilatation) tętnicy ramiennej jest wskaźnikiem funkcjonowania komórek wyściełających wewnętrzną powierzchnię naczyń krwionośnych, czyli śródbłonka naczyniowego. Produkuje on i uwalnia substancje wazoaktywne, które regulują funkcjonowanie układu krzepnięcia i procesu fibrynolizy (fizjologiczny proces rozkładu zakrzepu). Zaburzenia w pracy śródbłonka powodują zmiany właściwości antykoagulacyjnych, dysregulację remodelingu naczyń, nieprawidłową modulację wzrostu naczyń. Tętnica ramienna uwidaczniana jest w badaniu w projekcji podłużnej 2D około 4–5 cm nad dołem łokciowym. Pomiar FMD jest bezpieczny, nieinwazyjny, nie wymaga dużego nakładu pracy.