Polidypsja to medyczne określenie objawu polegającego na nadmiernym piciu – dzieje się tak w efekcie odczuwania wzmożonego pragnienia, które pojawia się bez względu na podejmowaną aktywność fizyczną i jest niezależne od pogody (występuje zarówno podczas upałów, jak i mrozów).

Według zaleceń Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności kobiety powinny przyjmować dziennie 2 l płynów, natomiast mężczyźni – 2,5 l [1]. W polidypsji ilość spożywanych płynów znacznie wykracza poza normy – osoba dotknięta tym syndromem odczuwa pragnienie nieustannie. Polidypsji zazwyczaj towarzyszy poliuria (wielomocz), co należy rozumieć jako wydalanie moczu w ilości większej niż 3 l w ciągu doby. Może także wystąpić zmniejszone wydzielanie śliny.

Polidypsja – jakie ma przyczyny?

Polidypsja świadczy o zaburzeniach ze strony organizmu. Możliwe przyczyny wzmożonego pragnienia:

• Cukrzyca, szczególnie niewyrównana, może objawiać się polidypsją. W cukrzycy wzmożona utrata wody z moczem skutkuje odczuwaniem nadmiernego pragnienia, wysychaniem błon śluzowych oraz skóry. Oprócz polidypsji pojawia się wielomocz oraz polifagia, czyli nadmierny apetyt.
  
• Nadczynność tarczycy – zwiększone pragnienie może być objawem nadczynności tarczycy, w której dochodzi do nadmiernej produkcji hormonów gruczołu tarczowego. Można to ustalić, wykonując badanie na oznaczenie poziomu hormonu tyreotropowego (TSH) oraz ultrasonografii (USG) tarczycy.
  
• Zaburzenia wodno-elektrolitowe – zaburzenia homeostazy (samoregulacji procesów biologicznych) organizmu.
  
• Anemia – polidypsja i suchość w ustach są jednym z objawów niedokrwistości.
  
• Hiperkalcemia – podwyższony poziom wapnia we krwi. Może być spowodowana nadmiernym wchłanianiem wapnia z przewodu pokarmowego, nadmierną mobilizacją kości (np. w przebiegu nowotworów) czy zaburzoną pracą nerek.
  
• Moczówka prosta – jednoczesne występowanie polidypsji, wielomoczu oraz niezdolności do zagęszczenia moczu. Może mieć postać:
  
• Centralną – powodują ją zaburzenia czynności osi przysadkowo-podwzgórzowej, czego skutkiem jest upośledzona synteza oraz wydzielanie wazopresyny (hormon antydiuretyczny zmniejszający wydzielanie wody do moczu).
  
• Nerkopochodną – gdy dochodzi do niewrażliwości cewek nerkowych na wazopresynę.
  

Inne możliwe przyczyny polidypsji:

• niewydolność nerek
  
• choroby układu pokarmowego
  
• choroby lizosomalne (spichrzeniowe)
  
• biegunka (jako skutek np. zatrucia pokarmowego)
  
• przeziębienie bądź grypa
  
• odwodnienie
  
• przegrzanie (w tym udar słoneczny)
  
• stosowanie niektórych leków (np. z grupy salicylanów).
  

Nadmierne spożycie płynów może mieć podłoże psychiczne, np. w przebiegu schizofrenii, nerwic, zaburzeń afektywnych, zaburzeń odżywiania czy zaburzeń lękowych. Jest to tzw. polidypsja psychogenna.

Polidypsja – czy jest groźna?

Tak. Przede wszystkim dlatego, że świadczy o zaburzeniach, które wymagają leczenia. Nadmierne spożywanie płynów może doprowadzić do przewodnienia hipotonicznego, zwanego zatruciem wodnym. Jest to zaburzenie gospodarki wodnej, w przebiegu którego w ustroju gromadzi się zbyt dużo wody. W przypadku nadmiernego spożycia płynów bezelektrolitowych dochodzi do rozcieńczenia płynów ustrojowych oraz hiponatremii, czyli niedoboru sodu we krwi. Skutkiem zatrucia wodnego mogą być przysięki (wyciek płynów) do jam ciała oraz obrzęk mózgu.

Z kolei nadmierne spożywanie napojów hipertonicznych (np. przez osoby aktywne fizyczne) może doprowadzić do przewodnienia hipertonicznego, którego objawami są: wzrost ciśnienia krwi, obrzęki obwodowe, obrzęk płuc, zaburzenia świadomości, zwiększenie stężenia sodu we krwi (hipernatremia).

Jak leczyć polidypsję?

Odczuwanie wzmożonego pragnienia, które prowadzi do nadmiernego przyjmowania płynów, wymaga przeprowadzenia badań laboratoryjnych i konsultacji lekarskiej w celu ustalenia przyczyny. Celem terapii jest ustalenie i eliminacja źródła syndromu. Leczony na polidypsję pacjent powinien regularnie poddawać się badaniom sprawdzającym gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu.

Bezwzględnej interwencji lekarskiej wymaga stan, w którym zwiększonemu pragnieniu współtowarzyszą: trudności w przełykaniu, ostry ból w nadbrzuszu, nadmierne zmęczenie, przyśpieszone bicie serca (tachykardia). Lekarz stawia diagnozę na podstawie rozmowy z pacjentem, badania fizykalnego (z oceną stanu nawodnienia organizmu), wyników badań laboratoryjnych. Jeśli specjalista będzie podejrzewał polidypsję psychogenną, skieruje pacjenta do psychiatry.

Bibliografia:

1) http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2010.1459/epdf.