Obecność macicy łukowatej zazwyczaj nie ma wpływu na płodność kobiet i nie jest przyczyną zaburzeń w przebiegu ciąży, dlatego też coraz częściej traktowana jest jako odmiana anatomiczna prawidłowego narządu.
Jak zbudowana jest prawidłowa macica?
Macica jest to nieparzysty narząd należący do żeńskiego układu rozrodczego. Główną jej rolą w organizmie kobiety jest przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej z jajowodu oraz rozwój zarodka a później płodu. Macica położona jest między pęcherzem moczowym od przodu a odbytnicą od tyłu. Zawieszona jest w miednicy mniejszej za pomocą aparatu więzadłowego, który utworzony jest przez tkanki przymaciczne – przede wszystkim przez więzadło podstawowe macicy, szerokie macicy oraz pęcherzowo-maciczne i krzyżowo-maciczne.
Prawidłowa macica jest przodopochylona oraz zgięta do przodu. Wyglądem przypomina odwróconą gruszkę.
Pod względem budowy anatomicznej składa się z:
- trzonu, który zbudowany jest z mięśni gładkich. To miejsce, w którym zagnieżdżony jest rozwijający się zarodek. Górna część trzonu (tzw. dno macicy) połączona jest po obu stronach z parzystymi jajowodami w miejscu zwanym rogami macicy;
- szyjki, która położona jest poniżej trzonu. Jej gruczoły wytwarzają śluz szyjkowy, który umożliwia plemnikom dotarcie do jajowodu i połączenie się z komórką jajową. Ujście zewnętrzne szyjki macicy prowadzi bezpośrednio do pochwy. Obie części macicy łączy tzw. kanał szyjki macicy.
Ściana macicy zbudowana jest z trzech warstw – błony surowiczej, mięśniowej i śluzowej. Najbardziej wewnętrzna z nich, czyli warstwa śluzowa (endometrium) pod wpływem żeńskich hormonów (głównie estrogenu i progesteronu) ulega cyklicznym, comiesięcznym zmianom, zwanym cyklami miesiączkowymi.
Na czym polegają wady wrodzone macicy?
U około 1% kobiet występują wrodzone wady anatomiczne macicy, nazywane jej malformacjami. Spowodowane są one najczęściej zaburzeniami rozwoju w życiu płodowym przewodów Müllera, z których kształtowana jest później macica, parzyste jajowody oraz górna część pochwy.
Przewody Müllera, inaczej nazywane przyśródnerczowymi są strukturami parzystymi, które ulegają połączeniu w trakcie prawidłowej organogenezy. Zaburzenia w połączeniu tych przewodów lub nieprawidłowe wytworzenie wspólnego kanału, z którego powstaje jama macicy, kanał szyjki lub pochwa, prowadzą do powstania malformacji takich jak: agenezja macicy, macica jednorożna, podwójna, dwurożna, podzielona oraz łukowata.
Zaburzenia w budowie macicy często przebiegają bezobjawowo i wykrywane są dopiero w dorosłości podczas badań USG. Czasem jednak powodować mogą one zaburzenia miesiączkowania (jak np. pierwotny brak miesiączki u dziewczynek), nasilone bóle menstruacyjne, problemy z zajściem w ciążę (niepłodność pierwotna), a nawet nawykowe poronienia lub porody przedwczesne.
Czy macica łukowata może być przyczyną problemów z zajściem w ciążę?
Macica łukowata, inaczej nazywana siodełkowatą jest najczęstszą wadą wrodzoną tego narządu, uważaną przez niektórych ginekologów za jej wariant anatomiczny. Z tego względu najnowsze wytyczne nie uwzględniają już macicy łukowatej w klasyfikacji AFS opisującej jej wrodzone malformacje.
Diagnostyka tej wady w USG nie zawsze okazuje się łatwa, gdyż wygląd zewnętrzny macicy jest prawidłowy. Najlepszym badaniem obrazowym do wykrywania tej wady jest USG 3D. Niestety w Polsce rzadko wykonuje się je. Stosowana jest także histerosalpingografia (HSG – badanie rentgenowskie uwidaczniające jamę macicy i jajowodów). Badania te pozwalają ukazać dokładnie wnętrze jamy macicy – przy tym schorzeniu w górnej części dna macicy widoczne jest pogrubienie i uwypuklenie (łuk) ściany do wewnątrz.
Macica łukowata najczęściej nie daje żadnych objawów i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia kobiet. Z tego względu nie wymaga leczenia operacyjnego. Jej wykrycie nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę. Macica łukowata ma niewielki wpływ na problemy z zajściem w ciążę oraz zwykle nie wiąże się ona z podwyższonym ryzykiem poronienia lub porodu przedwczesnego. Z powodu zaburzenia w budowie ściany macicy i zmniejszenia jej wewnętrznej jamy istnieje ryzyko częstszych nieprawidłowych położeń płodu w końcowych okresach ciąży, co może stwarzać trudności podczas porodu. Rokowania co do prawidłowego przebiegu ciąży oraz porodu są jednak pomyślne dla większości ciężarnych kobiet.
Bibliografia:
1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, PZWL, Warszawa 2013.