Pojawiające się czerwone plamy na rękach to znak, że w skórze toczy się proces zapalny. Zaczerwienienie jest, obok obrzęku, upośledzenia funkcji, bolesności i zwiększonego ucieplenia, jednym z podstawowych objawów, które wskazują na obecność takiego niepokojącego procesu.
Jak powstają czerwone plamy na rękach?
Czerwone plamy na rękach to reakcja na zadziałanie czynnika, który wpływa drażniąco na skórę i powoduje rozpoczęcie w niej szeregu zmian, w tym rozszerzenia drobnych naczyń krwionośnych. To one są bezpośrednią przyczyną zmiany koloru skóry. Drobne tętniczki rozszerzają się pod wpływem bezpośredniego działania czynników zewnętrznych: ciepła, kontaktu z niektórymi substancjami toksycznymi. Jest to też wtórna reakcja na przechłodzenie, która pojawia się, gdy znika już niebezpieczeństwo dodatkowej utraty ciepła przez przekrwione ręce. Tak pobudzone krążenie pozwala skórze na odzyskanie równowagi i przywrócenie prawidłowego metabolizmu. W ten sposób można uniknąć trwałych skutków oddziaływania zimna.
Częstszym mechanizmem powstawania czerwonych plam na rękach jest stan zapalny. W przypadku, gdy powoduje go czynnik nieinfekcyjny, główną rolę w wywołaniu zmiany barwy odgrywają mediatory zapalenia. Są to substancje wydzielane miejscowo pod wpływem urazu albo zadziałania innego bodźca. Należy do nich między innymi histamina, która oddziałuje bezpośrednio na mięśnie tętniczek i powoduje zmniejszenie ich napięcia. W efekcie naczynia krwionośne rozszerzają się i w obszarze zapalenia dochodzi do powstania czerwonej plamy. Podobny wpływ mają inne endogenne substancje, które wydzielane są w późniejszych fazach pobudzenia tkanek.
Skąd się biorą czerwone plamy na rękach?
Czerwone plamy na rękach powstają między innymi na skutek:
- oparzenia słonecznego,
- niewłaściwego doboru kosmetyków,
- działania czyszczących środków chemicznych stosowanych w pracy lub w domu,
- kontaktu z kwasami lub zasadami albo innymi drażniącymi substancjami, np. farbami, lakierami,
- narażenia na pyły przemysłowe (pasty polerskie, opiłki metali, cement),
- oparzenia promieniowaniem UV (np. u spawaczy niekorzystających z rękawic),
- kontaktu z niektórymi tworzywami sztucznymi.
Niektóre czynniki mogą wywoływać skórne reakcje alergiczne. Typowymi przykładami są nie tylko uczulenia na sierść kota, psa czy innego domowego pupila, ale również na środki stosowane do prania i płukania odzieży lub pościeli, płyny do mycia naczyń, mydła, szampony i odżywki. Osoby, u których zmiany mają okresowy, nawracający charakter, powinny obserwować, czy czerwone plamy na rękach nie pojawiają się po kąpieli, zmywaniu, wieszaniu prania albo sprzątaniu.
Czerwone plamy na skórze rąk mogą wystąpić również po kontakcie z rękawiczkami jednorazowymi – niektóre osoby reagują w ten sposób na lateks, inne nawet na talk wsypywany do środka w celu łatwego zakładania rękawic na ręce.
Czerwone plamy na rękach a alergia
Alergiczne czerwone plamy na rękach mają swoje charakterystyczne cechy: są swędzące i suche, niekiedy złuszcza się z ich powierzchni naskórek. Niektóre zmiany tworzą się wskutek zlewania się powstających pierwotnie drobnych grudek (wypukłych, czerwonych, punktowych zmian na skórze). Jeśli zmiany pojawiają się na rękach dziecka, mogą mieć związek z nietolerancją niektórych pokarmów albo alergią kontaktową. Czerwone plamy najczęściej występują wtedy na grzbietach rąk i nie obejmują powierzchni dłoniowych ani palców.
Inne choroby powodujące występowanie czerwonych plam na rękach
Czerwone plamy na rękach towarzyszą wielu chorobom, głównie u dzieci. Niektóre z nich występują dość często. Typowym przykładem jest szkarlatyna (płonica), która powoduje zaczerwienienie całych dłoniowych powierzchni rąk, a w późniejszej fazie choroby również złuszczanie się naskórka dużymi płatami. Takie objawy mogą też być związane z rzadszą dolegliwością – rumieniem zakaźnym, a u noworodków i niemowląt z tzw. zespołem Rittera (pęcherzowym i złuszczającym zapaleniem skóry). Plamy o zgrubiałej, wielowarstwowej, zrogowaciałej powierzchni mogą również stanowić jeden z objawów łuszczycy.
Jak radzić sobie z czerwonymi plamami na rękach?
Jeśli czerwone plamy na rękach pojawiają się sporadycznie, podstawowym działaniem jest zapewnienie skórze właściwej higieny, pielęgnacji, w tym nawilżenia za pomocą odpowiednio dobranego kremu. Jeżeli zmiany utrzymują się długo, zwiększa się ich powierzchnia albo w ich obrębie obserwuje się dużą ilość krostek, pęcherze, złuszczanie się naskórka, najlepszym wyjściem jest udanie się do lekarza dermatologa, który pomoże rozpoznać przyczynę i określić najlepszy sposób leczenia.
Zobacz film: Budowa i funkcje skóry
Bibliografia:
1. R.J.G. Rycroft i inni, Dermatologia, red. pol. L. Rudnicka i inni, tł. P. Traczewski, Warszawa 2014.
2. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa 2005.