Mitomania jest określana w psychologii jako pseudologia lub zespół Delbrücka. W przypadku małych dzieci przybiera najczęściej charakter przejściowy i tłumaczona jest chęcią przeżywania przygód. Jeśli patologiczne kłamstwo dotyczy osób dorosłych, pojawia się tendencja do ciągłego rozmijania się z rzeczywistością. Podłożem mitomanii może być próżność, chęć wyrządzenia krzywdy innym osobom czy ukrycia własnych problemów przed światem, aby nie stać się obiektem drwin.
Co to jest mitomania?
Mitomania to choroba psychiczna znana także pod nazwami pseudologia, kłamstwo patologiczne lub zespół Delbrücka. Występuje trwale lub przejściowo. Co to jest mitomania? To patologiczna skłonność do kłamania, przedstawiania zmyślonych historii, w których opowiadający stawia się najczęściej w bardzo korzystnym świetle, a także zatajania prawdy. Chorzy nie są w stanie oddzielić życia realnego od wykreowanej przez siebie wizji. Celem mitomana jest najczęściej przedstawienie swojego życia jako szczęśliwego, pozbawionego problemów i beztroskiego.
Kto to jest mitoman? Patologiczne kłamstwo jest domeną osób o rozchwianej psychice i zmiennym nastroju. Mitomanie na ogół nie chcą swoimi kłamstwami wyrządzić nikomu krzywdy, a zwrócić na siebie uwagę lub zrekompensować sobie pewne braki. Patologiczni kłamcy to osoby posiadające wiele kompleksów. Opowiadając nieprawdziwe historie, pragną znaleźć się w centrum zainteresowania. Wyjątkiem są mitomani, którzy rzucają fałszywe oskarżenia kierowani chęcią zemsty i zazdrością. Kłamstwo ma za zadanie skrzywdzić i upokorzyć inną osobę.
Mitomania – przyczyny
Przyczyny mitomanii są różne. Skłonność do niej wykazują przeważnie osoby po przebytych chorobach organicznych mózgu, jak zapalenie opon mózgowych, które może spowodować zmiany osobowościowe lub po urazie głowy czy niedotlenieniu mózgu na skutek utraty przytomności.
Pseudologia jako zaburzenie osobowości może być determinowane wrodzonymi właściwościami psychopatycznymi. Często chorują na nią osoby o usposobieniu histerycznym. Mitomania bywa wtedy sposobem na zwrócenie na siebie uwagi czy nadanie sobie wartości. Patologicznymi kłamcami są czasem osoby, które mają małą wiarę w siebie, niską samoocenę i złe zdanie o sobie. Próbują one zaistnieć w oczach innych i być postrzegane jako intrygujące.
Przyczynami mitomanii mogą być traumatyczne dzieciństwo i uraz psychiczny. Schorzenie może pojawić się po przeżyciu ciężkiego wypadku i u osób, które doświadczyły bezpośredniego zagrożenia życia. Na mitomanię często zapadają sieroty i osoby, które mają za sobą ciężkie dzieciństwo, jak dzieci alkoholików. Patologiczni kłamcy mogą uciekać przed trudnymi sytuacjami w głąb swojej świadomości i usiłować tworzyć w niej własną, bezpieczną rzeczywistość.
Mitomania posiada charakter przejściowy. Zauważalne jest to zwłaszcza w przypadku małych dzieci, które pragną znaleźć się w bajkowej scenerii i przeżywać niesamowite przygody. Jednak w tej sytuacji tłumaczone jest to naturalnym procesem dorastania. Ponadto choroba może towarzyszyć osobom podejrzanym o popełnienie zbrodni. Na mitomanię zapadają czasem przestępcy oskarżani o dużo cięższe przestępstwo, niż dokonali w rzeczywistości.
Osoby dotknięte zespołem Delbrücka często są bardzo rozchwiane emocjonalnie. Niejednokrotnie zmagają się z zaburzeniami lękowymi i nerwicowymi. Czasami mitomania idzie w parze z ADHD. Ciągłe opowiadanie nieprawdziwych historii staje się podłożem do rozwoju uzależnienia psychicznego.
Zobacz film i dowiedz się jak wygląda leczenie psychiatryczne:
Po czym poznać mitomana?
Typowe objawy mitomanii stanowią:
- samouwielbienie,
- wysoka inteligencja,
- duże zdolności do prowadzenia komunikacji interpersonalnej, bogaty zasób słów,
- towarzyskość,
- średni poziom zdolności pamięciowych i wyższa skłonność popełniania błędów,
- fabulacje, czyli baśniowo zmienione wspomnienia z opowiadającym w roli bohatera.
Patologicznego kłamcę można rozpoznać, gdy dana osoba:
- wie wszystko najlepiej, ponieważ posiada rozległą wiedzę z różnych dziedzin,
- była wszędzie i wszystko widziała, ale nie może tego udowodnić,
- przedstawia same interesujące opowieści,
- zdarza jej się opowiedzieć kilka wersji tej samej historii,
- jest kontaktowa, szybko nawiązuje nowe znajomości, ma bogate życie towarzyskie,
- twierdzi, że była w bardzo podobnej sytuacji, co inny opowiadający, tylko jej historia jest o wiele ciekawsza i budzi wielkie emocje,
- twierdzi, że ma w życiu najgorzej i wszyscy spiskują przeciwko niej.
Mitomania – leczenie
Patologicznym kłamcom można pomóc tylko przez kontakt ze specjalistą psychologiem lub psychiatrą i nawiązanie regularnej terapii. Właściwe zdiagnozowanie przyczyny pozwoli mitomanowi na nowe życie pozbawione kłamstw. Terapia jest dość czasochłonna, wymaga wielu sesji. Leczenie mitomanii nie polega na podawaniu środków farmaceutycznych.
Bibliografia:
- Bilikiewicz A., Strzyżewski W., Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1992.
- Witkowski T., Kłamcy patologiczni, „Niebieska Linia”, 2004; 5: 20–21.
- Filipowicz M., Kłamstwo jako zagrożenie współczesnego społeczeństwa, „Interdyscyplinarne Studia Społeczne”, 2016; 1(1): 59–73.
- Witkowski T., Psychologia kłamstwa : motywy – strategie – narzędzia, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Unus, 2002.
- Andrejas E.A., Dlaczego dzieci kłamią?, „Życie Szkoły”, 2013; 7: 32–34.