Po zapłodnieniu w organizmie kobiety zaczynają zachodzić intensywne zmiany. Wzrost stężenia hormonów działa na wszystkie tkanki – są one bardziej podatne na uszkodzenia. Można to zaobserwować także w błonie śluzowej jamy ustnej. Dziąsła stają się wrażliwe na działanie czynników zewnętrznych i wewnętrznych, a ich naczynia krwionośne rozszerzają się, przez co wzrasta podatność na infekcje. Z tego powodu u przyszłych mam często pojawia się ciążowe zapalenie dziąseł.
Czym jest ciążowe zapalenie dziąseł?
Ciążowe zapalenie dziąseł jest przewlekłym stanem zapalnym toczącym się w tkankach przyzębia. Uważa się, że jest to jedna z najczęstszych chorób jamy ustnej, którą obserwuje się u przyszłych mam. Zgodnie z danymi American Dental Association rozpoznaje się ją nawet u 75% kobiet w ciąży. Schorzenie to może prowadzić do poważnych powikłań, w tym do poronienia lub przedwczesnego porodu. Z tego powodu każda ciężarna powinna systematycznie zgłaszać się na wizyty stomatologiczne w celu kontrolowania stanu uzębienia. Zapalenie dziąseł w ciąży może wystąpić na każdym jej etapie.
Pośrednią przyczyną zapalenia dziąseł w ciąży są zmiany hormonalne, głównie wzrost stężenia progesteronu i estrogenów, który prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych. Tkanki jamy ustnej stają się wrażliwe oraz podatne na działanie czynników zewnętrznych i podrażnienia. Bardzo łatwo jest uszkodzić dziąsła podczas szczotkowania lub czyszczenia nicią dentystyczną. Sprzyja to kolonizacji rany bakteriami obecnymi na zębach i powstaniu stanu zapalnego.
Do czynników ryzyka wystąpienia zapalenia dziąseł w ciąży zalicza się:
- nieprawidłową higienę jamy ustnej,
- ubytki w uzębieniu,
- choroby dziąseł i zębów występujące przed ciążą,
- obecność kamienia nazębnego,
- nawisające wypełnienia zębów,
- uzupełnienia protetyczne,
- osłabienie odporności,
- cukrzycę,
- dietę bogatą w cukry.
Objawy zapalenia dziąseł w ciąży
Objawy zapalenia dziąseł w ciąży są związane z obecnością stanu zapalnego w tkankach przyzębia. Kobieta początkowo może zauważyć, że dziąsła stały się tkliwe podczas szczotkowania lub żucia twardych pokarmów. Widoczny jest ponadto ich obrzęk i zaczerwienienie. Dodatkowo może pojawić się krwawienie.
U części ciężarnych, zwłaszcza w II trymestrze ciąży, objawy ciążowego zapalenia dziąseł to także obrzęk i rozrost poszczególnych brodawek dziąsłowych, czyli tzw. guzek ciążowy lub nadziąślak naczyniowy. Jest to łagodna zmiana nienowotworowa będąca wynikiem zmian hormonalnych. Usytuowana jest ona na brzegu dziąsła lub brodawce międzyzębowej. W większości przypadków nie boli i znika samoistnie po urodzeniu dziecka. Jeżeli guzek utrudnia żucie pokarmów lub sprawia dyskomfort, należy zgłosić się do stomatologa.
Co stosować na zapalenie dziąseł w ciąży?
Zapalenie dziąseł w ciąży wymaga leczenia ze względu na możliwość wystąpienia poważnych powikłań. Najniebezpieczniejszym z nich jest poród przedwczesny. Ponadto istnieje zwiększone ryzyko niskiej masy urodzeniowej dziecka. Nieleczone ciążowe zapalenie dziąseł może przekształcić się także w poważniejsze choroby przyzębia i tkanki okołozębowej.
Leczenie ciążowego zapalenia dziąseł polega przede wszystkim na uzupełnianiu ubytków, likwidacji płytki bakteryjnej i kamienia nazębnego, które wywołują stan zapalny. Guzki na dziąsłach, które sprawiają problemy podczas spożywania pokarmów lub szczotkowania zębów, można usunąć. Zabieg wykonuje się przy pomocy jednej z dwóch metod: lasera lub elektrokoagulacji. Tego rodzaju leczenie stomatologiczne należy przeprowadzić w II trymestrze ciąży.
Na zapalenie dziąseł w ciąży stosuje się preparaty przeciwzapalne i miejscowo znieczulające zalecone przez lekarza. Dodatkowo raz dziennie można wykonać ziołową płukankę z szałwii, rumianku, nagietka lub tymianku. Rośliny te mają działanie antyseptyczne i łagodzące.
Profilaktyka ciążowego zapalenia dziąseł
Zapalenie dziąseł w ciąży jest schorzeniem, któremu można skutecznie zapobiegać. Przede wszystkim należy zadbać o stan jamy ustnej już na etapie planowania dziecka. Jest to ważne, ponieważ próchnica i inne choroby zębów ze względu na zmiany hormonalne mogą wrócić lub zaostrzyć się w trakcie ciąży. Profilaktyka ciążowego zapalenia dziąseł obejmuje ponadto:
- prawidłową higienę jamy ustnej – zęby należy szczotkować minimum dwa razy dziennie przy pomocy miękkiej szczoteczki;
- czyszczenie zębów przy pomocy nici dentystycznych i płynu do płukania ust;
- regularne kontrole stomatologiczne;
- uzupełnianie niedoborów wapnia i witaminy D;
- zgłaszanie się do dentysty po pojawieniu się pierwszych niepokojących objawów;
- zrezygnowanie z picia słodzonych napojów;
- ograniczenie spożywania słodyczy i węglowodanów prostych;
- włączenie do diety świeżych warzyw i owoców bogatych w witaminę A, C, E, D oraz wapń, magnez i fosfor.
Bibliografia:
1. M. Bilińska, J. Sokalski, Ciążowe zapalenie dziąseł ze szczególnym uwzględnieniem guzów ciążowych, [w:] „Ginekologia Polska”, 2016, 87, s. 310–313.